رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
بین حکمرانی و حاکمیت خلط کرده‌ایم
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی گفت: یکی از خطاهای ما این است که ما بین حکمرانی و حاکمیت خلط کرده‌ایم. حکمرانی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، یک وجه آن، حاکمیتی هست؛ یعنی نقش‌آفرینی دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی، وجه دیگر آن بخش غیررسمی یعنی به خود مردم باز می‌گردد؛ اگر وجه مردمی حکمرانی مغفول بماند، کار به‌سامان نمی‌رسد. در ادبیات امام راحل(قد) و پیش‌قراولان انقلاب، تأکید بر مردم بود و این خیلی مهم است؛ این اساس و پایه گفتمان انقلاب اسلامی است.
به گزارش خبرگزاری حوزه، مراسم رونمایی از کتاب «آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی»، به‌همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با حضور جمعی از اندیشمندان حوزوی، استادان دانشگاه، در دانشگاه طلوع مهر برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی در این مراسم، با تشکر از تدوین‌کنندگان «کتاب آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی»، گفت: ما در داوری انقلاب اسلامی یا ایران معاصر با سه رویکرد مواجه هستیم: رویکرد اول رویکرد جزئی‌نگری هست. توجه به جزئیات و داوری براساس آن، می‌تواند نتیجه مثبت یا منفی داشته باشد. در این سه رویکرد، کاری به نتیجه ندارم؛ چون ممکن است داوری‌ها متفاوت باشد. بعضی در رابطه با انقلاب، نظام، ایران معاصر و با اوضاع کلان کشور، جزئی‌نگر هستند. این نگاه جزئی‌نگری در ساحت افراد جامعه، مسئولان و کارگزاران نمود دارد. بعضی‌ها موفقیت‌های موردی را نگاه می‌کنند و موردی داوری می‌کنند، بعضی‌ها مصادیق ناکامی را می‌بینند و کل کشور و نظام را براساس آن، مورد داوری قرار می‌دهند.
وی بیان کرد: در بستر کارگزاری و حکمرانی نظام هم، این مسئله هست؛ یعنی بعضی‌ها چه در اداره و چه در مسائل خودشان جزیی‌نگر هستند. وقت مدیریت و همت خودشان را صرف حل موارد جزئی و موردی می‌کنند و به این فکر می‌کنند که چطور از این مشکلات عبور کنند، حتی به فکر تطبیق این مسئله برای حل مشکلات نیستند و روزمرگی را دنبال می‌کنند.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: رویکرد دوم، کلان‌نگر و روندگراست. کلان نگاه می‌کنند و مبنای داوری و قضاوت را در یک افق بالاتری دنبال می‌کنند. کلیت نظام و کشور را مبنای داوری و قضاوت قرار می‌دهند. البته چارچوب مرجع و معیار و شاخص این داوری کلان خیلی مهم است؛ بعضی‌ها مؤلفه‌های سخت‌افزاری را مبنای قضاوت خود قرار می‌دهند. به مقولات امنیت، قدرت نظامی و هژمونی منطقه‌ای توجه می‌کنند و دال مرکزی خود را براساس مؤلفه‌های سخت قدرت قرار می‌دهند و از این منظر می‌گویند ما خیلی پیشرفت کردیم و باید در مؤلفه‌های امنیت، قدرت نظامی و قدرت بازدارندگی نسبت به دشمن و در هژمونی منطقه‌ای جلو برویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی تصریح کرد: عکس آن، ممکن است عده‌ای چارچوب و مرجع دیگری را انتخاب کنند؛ مثلاً مسئله اقتصاد یا رفاه فردی را مدنظر و مبنای قضاوت قرار دهند. بررسی وضعیت اقتصادی کشور ما را با کشورهای دیگر مقایسه کنند، یا جایگاه سیاسی ایران در نظام بین‌الملل و روابط با غرب را مورد ارزیابی قرار دهند تا به داوری منفی برسند؛ بعد بگویند ما ضعف و عقب‌ماندگی داریم.
وی بیان کرد: رویکرد سوم، رویکرد «گفتمان‌محور» است. در این رویکرد، گفتمان انقلاب اسلامی، شاخص، مبنا و چارچوب داوری نسبت به کشور، نظام، انقلاب اسلامی و ایران معاصر می‌شود ؛ یعنی اینکه این گفتمان چقدر مورد اهتمام است، چه جایگاهی دارد و چه اتفاقی راجع به انقلاب اسلامی رخ داده است. فرق این رویکرد، با رویکرد دوم این است که با اذعان به اینکه مؤلفه‌های اقتدار ملی و مؤلفه‌های سخت قدرت خیلی مهم است؛ اما امور نرم‌افزارانه هم اهمیت بالایی دارد که این امور، در دل گفتمان انقلاب اسلامی قرار دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی اظهار کرد: بنده معتقد هستم بزرگترین دستاورد انقلاب ملت ایران، «قدرت معنایی» آن است. این قدرت معنایی، همان «گفتمان انقلاب اسلامی» است؛ یعنی آن امور و ارزش‌هایی که به‌خاطر آن انقلاب شد، خواست پیش‌قراولان انقلاب و خواست معلمان انقلاب بود که در صدر آن امام خمینی(قد) بود و خواست شاگردان صدیق امام راحل بود. این گفتمان مؤلفه‌هایی دارد؛ اصلی‌ترین آنها توحید و خداباوری است و اهتمام به شریعت و ارزش‌های اسلامی، استقلال، آزادی، کرامت انسانی، عدالت و اموری از این دست را شامل می‌شود؛ همان چیزهایی که افق آینده انقلاب، براساس آن ترسیم شده است.
وی افزود: اهتمام به گفتمان انقلاب اسلامی این است که می‌تواند نگاه تمدن‌ساز را شکل دهد. اگر ما پارادیم اول یعنی نگاه جزیی‌نگری را داشته باشیم، اصلاً نمی‌توانیم دم از تمدن بزنیم. اگر پارادایم دوم را داشته باشیم، فقط و فقط به مؤلفه‌های اقتدار ملی؛ آن هم مؤلفه‌های سخت اقتدار ملی نگاه کنیم، این یک نگاه بسیار محدودی به حکمرانی و کشورداری است؛ اما اگر همت و نگاه به گفتمان انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار دادیم، آن‌وقت می‌توانیم، از الگوی انقلاب اسلامی پیشرفت و تمدن اسلامی سخن بگوییم.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم گفت: تمدن در جایی شکل می‌گیرد که زمینه‌های فرهنگی آن باشد؛ جایی که پویش مردمی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های مردمی باشد. پیشران‌های تمدن و بار اصلی تمدن به دوش جامعه، مردم، فرهیختگان و نخبگان است. این آرمان منقح روشن را گفتمان انقلاب اسلامی تأمین می‌کند. آن افق آینده‌ای که ما می‌توانیم در یک پویش تمدنی به دنبال آن باشیم، عناصر معنایی گفتمان انقلاب اسلامی هستند. اگر رهبری بر الگوی اسلامی پیشرفت تأکید می‌کنند، چون این الگو معنویت‌گرا و عدالت‌محور است. عدالت در تأمین افق پیشرفت نقش اساسی دارد.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: تمدن با مؤلفه‌های سخت قدرت ایجاد نمی‌شود. در تمدن، قدرت نرم و نرم‌افزارانه آن خیلی کارکرد دارد. در این مطالعات اسلامی، به گفتمان انقلاب اسلامی نقش محوری داده شود تا احیا شود. به عدالت، کرامت انسانی و مردم‌سالاری اهمیت داده شود. به اسم اسلامیت و جمهوریت، مردم‌سالاری ذبح نشود. به اسم مؤلفه‌های سخت، قدرت مردم در عرصه فرهنگ، اقتصاد و سیاست به کنار زده نشوند. امروز یک بلیه که در جمهوری اسلامی داریم که در بیانات رهبری هم بود، وضعیت اقتصادی است و این، به‌خاطر کج‌راهه‌ای هست که از ابتدای انقلاب بنا گذاشته شد و آن، کاهش نقش مردم در اقتصاد و رفتن به سمت اقتصاد دولتی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی افزود: یکی از خطاهای ما این است که ما بین حکمرانی و حاکمیت خلط کرده‌ایم. حکمرانی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، یک وجه آن، حاکمیتی هست؛ یعنی نقش‌آفرینی دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی، وجه دیگر آن، به بخش غیررسمی یعنی به خود مردم باز می‌گردد؛ یعنی به گروه‌های اجتماعی و گروه‌های مردمی باز می‌گردد. اگر وجه مردمی حکمرانی مغفول بماند، کار به‌سامان نمی‌رسد. در ادبیات امام راحل و پیش‌قراولان انقلاب تأکید بر مردم بود و این خیلی مهم است؛ این اساس و پایه گفتمان انقلاب اسلامی است.
گفتنی است، در پایان این مراسم، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مهاجرنیا، مؤلف کتاب «آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی»، از این کتاب رونمایی شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی در این مراسم، با تشکر از تدوین‌کنندگان «کتاب آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی»، گفت: ما در داوری انقلاب اسلامی یا ایران معاصر با سه رویکرد مواجه هستیم: رویکرد اول رویکرد جزئی‌نگری هست. توجه به جزئیات و داوری براساس آن، می‌تواند نتیجه مثبت یا منفی داشته باشد. در این سه رویکرد، کاری به نتیجه ندارم؛ چون ممکن است داوری‌ها متفاوت باشد. بعضی در رابطه با انقلاب، نظام، ایران معاصر و با اوضاع کلان کشور، جزئی‌نگر هستند. این نگاه جزئی‌نگری در ساحت افراد جامعه، مسئولان و کارگزاران نمود دارد. بعضی‌ها موفقیت‌های موردی را نگاه می‌کنند و موردی داوری می‌کنند، بعضی‌ها مصادیق ناکامی را می‌بینند و کل کشور و نظام را براساس آن، مورد داوری قرار می‌دهند.
وی بیان کرد: در بستر کارگزاری و حکمرانی نظام هم، این مسئله هست؛ یعنی بعضی‌ها چه در اداره و چه در مسائل خودشان جزیی‌نگر هستند. وقت مدیریت و همت خودشان را صرف حل موارد جزئی و موردی می‌کنند و به این فکر می‌کنند که چطور از این مشکلات عبور کنند، حتی به فکر تطبیق این مسئله برای حل مشکلات نیستند و روزمرگی را دنبال می‌کنند.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: رویکرد دوم، کلان‌نگر و روندگراست. کلان نگاه می‌کنند و مبنای داوری و قضاوت را در یک افق بالاتری دنبال می‌کنند. کلیت نظام و کشور را مبنای داوری و قضاوت قرار می‌دهند. البته چارچوب مرجع و معیار و شاخص این داوری کلان خیلی مهم است؛ بعضی‌ها مؤلفه‌های سخت‌افزاری را مبنای قضاوت خود قرار می‌دهند. به مقولات امنیت، قدرت نظامی و هژمونی منطقه‌ای توجه می‌کنند و دال مرکزی خود را براساس مؤلفه‌های سخت قدرت قرار می‌دهند و از این منظر می‌گویند ما خیلی پیشرفت کردیم و باید در مؤلفه‌های امنیت، قدرت نظامی و قدرت بازدارندگی نسبت به دشمن و در هژمونی منطقه‌ای جلو برویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی تصریح کرد: عکس آن، ممکن است عده‌ای چارچوب و مرجع دیگری را انتخاب کنند؛ مثلاً مسئله اقتصاد یا رفاه فردی را مدنظر و مبنای قضاوت قرار دهند. بررسی وضعیت اقتصادی کشور ما را با کشورهای دیگر مقایسه کنند، یا جایگاه سیاسی ایران در نظام بین‌الملل و روابط با غرب را مورد ارزیابی قرار دهند تا به داوری منفی برسند؛ بعد بگویند ما ضعف و عقب‌ماندگی داریم.
وی بیان کرد: رویکرد سوم، رویکرد «گفتمان‌محور» است. در این رویکرد، گفتمان انقلاب اسلامی، شاخص، مبنا و چارچوب داوری نسبت به کشور، نظام، انقلاب اسلامی و ایران معاصر می‌شود ؛ یعنی اینکه این گفتمان چقدر مورد اهتمام است، چه جایگاهی دارد و چه اتفاقی راجع به انقلاب اسلامی رخ داده است. فرق این رویکرد، با رویکرد دوم این است که با اذعان به اینکه مؤلفه‌های اقتدار ملی و مؤلفه‌های سخت قدرت خیلی مهم است؛ اما امور نرم‌افزارانه هم اهمیت بالایی دارد که این امور، در دل گفتمان انقلاب اسلامی قرار دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی اظهار کرد: بنده معتقد هستم بزرگترین دستاورد انقلاب ملت ایران، «قدرت معنایی» آن است. این قدرت معنایی، همان «گفتمان انقلاب اسلامی» است؛ یعنی آن امور و ارزش‌هایی که به‌خاطر آن انقلاب شد، خواست پیش‌قراولان انقلاب و خواست معلمان انقلاب بود که در صدر آن امام خمینی(قد) بود و خواست شاگردان صدیق امام راحل بود. این گفتمان مؤلفه‌هایی دارد؛ اصلی‌ترین آنها توحید و خداباوری است و اهتمام به شریعت و ارزش‌های اسلامی، استقلال، آزادی، کرامت انسانی، عدالت و اموری از این دست را شامل می‌شود؛ همان چیزهایی که افق آینده انقلاب، براساس آن ترسیم شده است.
وی افزود: اهتمام به گفتمان انقلاب اسلامی این است که می‌تواند نگاه تمدن‌ساز را شکل دهد. اگر ما پارادیم اول یعنی نگاه جزیی‌نگری را داشته باشیم، اصلاً نمی‌توانیم دم از تمدن بزنیم. اگر پارادایم دوم را داشته باشیم، فقط و فقط به مؤلفه‌های اقتدار ملی؛ آن هم مؤلفه‌های سخت اقتدار ملی نگاه کنیم، این یک نگاه بسیار محدودی به حکمرانی و کشورداری است؛ اما اگر همت و نگاه به گفتمان انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار دادیم، آن‌وقت می‌توانیم، از الگوی انقلاب اسلامی پیشرفت و تمدن اسلامی سخن بگوییم.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم گفت: تمدن در جایی شکل می‌گیرد که زمینه‌های فرهنگی آن باشد؛ جایی که پویش مردمی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های مردمی باشد. پیشران‌های تمدن و بار اصلی تمدن به دوش جامعه، مردم، فرهیختگان و نخبگان است. این آرمان منقح روشن را گفتمان انقلاب اسلامی تأمین می‌کند. آن افق آینده‌ای که ما می‌توانیم در یک پویش تمدنی به دنبال آن باشیم، عناصر معنایی گفتمان انقلاب اسلامی هستند. اگر رهبری بر الگوی اسلامی پیشرفت تأکید می‌کنند، چون این الگو معنویت‌گرا و عدالت‌محور است. عدالت در تأمین افق پیشرفت نقش اساسی دارد.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: تمدن با مؤلفه‌های سخت قدرت ایجاد نمی‌شود. در تمدن، قدرت نرم و نرم‌افزارانه آن خیلی کارکرد دارد. در این مطالعات اسلامی، به گفتمان انقلاب اسلامی نقش محوری داده شود تا احیا شود. به عدالت، کرامت انسانی و مردم‌سالاری اهمیت داده شود. به اسم اسلامیت و جمهوریت، مردم‌سالاری ذبح نشود. به اسم مؤلفه‌های سخت، قدرت مردم در عرصه فرهنگ، اقتصاد و سیاست به کنار زده نشوند. امروز یک بلیه که در جمهوری اسلامی داریم که در بیانات رهبری هم بود، وضعیت اقتصادی است و این، به‌خاطر کج‌راهه‌ای هست که از ابتدای انقلاب بنا گذاشته شد و آن، کاهش نقش مردم در اقتصاد و رفتن به سمت اقتصاد دولتی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی افزود: یکی از خطاهای ما این است که ما بین حکمرانی و حاکمیت خلط کرده‌ایم. حکمرانی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، یک وجه آن، حاکمیتی هست؛ یعنی نقش‌آفرینی دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی، وجه دیگر آن، به بخش غیررسمی یعنی به خود مردم باز می‌گردد؛ یعنی به گروه‌های اجتماعی و گروه‌های مردمی باز می‌گردد. اگر وجه مردمی حکمرانی مغفول بماند، کار به‌سامان نمی‌رسد. در ادبیات امام راحل و پیش‌قراولان انقلاب تأکید بر مردم بود و این خیلی مهم است؛ این اساس و پایه گفتمان انقلاب اسلامی است.
گفتنی است، در پایان این مراسم، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مهاجرنیا، مؤلف کتاب «آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی»، از این کتاب رونمایی شد.