گزارشی از پنجمین هم‌اندیشی پژوهش و تبلیغ حوزه‌های علمیه
از مشارکت انجمن‌های علمی حوزه در تبلیغ تا پرهیز از موازی‌کاری در پژوهش تبلیغی
در جلسه‌ای با حضور معاون پژوهش حوزه‌های علمیه، دبیر انجمن‌های علمی و جمعی از فرهیختگان و رؤسای انجمن‌های علمی حوزه، راه‌های کنشگری فعال و ابعاد پژوهشی کلان اقدامات حوزه در عرصه تبلیغ بررسی شد. به گزارش خبرگزاری حوزه، در جلسه‌ای که با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی حاجی معاون پژوهش حوزه‌های علمیه، حجت‌الاسلام والمسلمین برته دبیر انجمن‌های علمی و جمعی از فرهیختگان و رؤسای انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد، راه‌های کنشگری فعال و ابعاد پژوهشی کلان اقدامات حوزه در عرصه تبلیغ بررسی شد. بر اساس این گزارش، در این جلسه، موضوع تبلیغ و نقش نهادها و مراکز مختلف حوزوی نیز، بررسی و پیشنهادات و نظرات اعضای جلسه گردآوری شد که در نهایت و پس از بررسی‌های کارشناسانه و در قالب طرح‌های تحولی پژوهش و تبلیغ تدوین و ارائه خواهد شد. لازم به ذکر است که این جلسه، پنجمین هم‌اندیشی پژوهش و تبلیغ حوزه‌های علمیه بوده و پیش‌تر نیز، نشست با اعضای انجمن تبلیغ و ارتباطات، نخبگان تبلیغ بین‌الملل و فعالان عرصه رسانه و خبر، از مهم‌ترین آنها بوده است.
مشارکت انجمن‌های علمی حوزه در تبلیغدر ابتدای این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین برته دبیر انجمن‌های علمی حوزه، با اشاره به نقش فعال و اثرگذار انجمن‌های علمی در تحقق منویات مقام معظم رهبری در حوزه تبلیغ، بُعد پژوهشی انجمن‌ها را فرصت مناسبی برای لبیک به این منویات دانست و اظهار کرد: انجمن‌های علمی حوزه، می‌توانند در موضوعاتی مانند مسئله‌یابی، طراحی الگو، طراحی فناوری تبلیغ، طراحی سامانه تبلیغ، تبیین ارزش‌های تبلیغی و محتوای تبلیغی تأثیرگذار و مشارکت‌کننده باشند.
وی در ادامه افزود: امیدواریم با مشارکت و نقش‌آفرینی انجمن‌های علمی، بتوانیم به سندی جامع و متقن در حیطه تبلیغ فعال برسیم.
مسئول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه‌های علمیه، اقدام انسجام‌یافته و غیرسازمانی در عرصه تبلیغ که بتواند، زیست‌بوم تبلیغ مردمی را احیا و روزآمد نماید، مانند قطب علمی تبلیغ و مجمع عالی مبلغان، از موضوعات قابل بررسی و مثمر دانست.
انجمن‌های علمی در مسائل جدید ورود کندحجتالاسلام والمسلمین مقیمی حاجی نیز در ادامه این جلسه، ضمن اشاره به جلسات متعددی که با مسئولان و مراکز فعال حوزوی از جمله شورای هماهنگی مراکز حوزوی، انجمن تبلیغ، نخبگان عرصه سیاست‌گذاری فرهنگ و فعالان رسانه داشته، از عزم جدی حوزه‌های علمیه برای تحقق منویات مقام معظم رهبری در حوزه تبلیغ گفت و از انجمن‌های علمی حوزه برای مشارکت و هم‌فکری در این عرصه استمداد طلبید.
وی ظرفیت عظیم انجمن‌های علمی را فرصت مغتنمی در این زمینه برشمرد و افزود: انجمن‌های علمی حوزه می‌توانند در موضوعاتی مانند: طراحی الگوهای تبلیغ تهاجمی در جهت کنشگری فعال، کشف طرق و روش‌های جدید تبلیغی، تولید محتوای تبلیغی و طراحی ایدهای جدید تبلیغی با نگاه پژوهشی تأثیرگذار و مشارکت‌کننده باشند.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه، کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم را نمونه بارزی از یک اثر پژوهشی تبلیغی برشمرد و افزود: انجمن‌های علمی با توجه به رسالت‌های ذاتی خود، باید در حیطه مسائل جدید مانند معضل بانکداری، ورود کرده و برای رسیدن به بانکداری اسلامی، الگوهای کاربردی و راهگشا ارائه نمایند.
ایجاد وحدت رویه در تبلیغ
رئیس انجمن مدیریت حوزه، تغییر رویکرد و جلوگیری از نگاه جزیره‌ای به مسئله تبلیغ را یکی از الزامات تحول در عرصه تبلیغ برشمرد و افزود: برای رسیدن به تبلیغ اثرگذار و فعال، می‌بایست مراکز حوزوی از نگاه سلیقه‌ای و جزیره‌ای فاصله گرفته و یک انسجام و وحدت رویه در این مسئله ایجاد شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین نقی‌پورفر، تقویت بعد معنوی مبلغان را یکی دیگر از راه‌های اثرگذاری تبلیغ برشمرد و با اشاره به اثرگذاری ابعاد شخصیت مبلغ بر مخاطب، خواستار برنامه‌ریزی جهت رشد و تعالی بعد شخصیتی مبلغان شد.
تبلیغ سنتی در کنار روش‌های نوین رئیس انجمن اصول فقه، بازگشت به اصول سنتی تبلیغ در عین به‌روزرسانی روش‌های نوین را، مسئله‌ای مهم در حوزه تبلیغ دانست و افزود: در گذشته مسجد پایگاه اصلی تبلیغ دین بوده؛ ولی هم‌اکنون به‌دلایل مختلف، این پایگاه از دست رفته و با برنامه‌ریزی درست، دوباره باید مسجد، محور فعالیت‌های تبلیغی باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی محدود کردن گستره تبلیغ را یکی دیگر از معضلات کنونی دانست و بیان کرد: یکی دیگر از مشکلات کنونی، محدود کردن گستره تبلیغ است. در گذشته تبلیغ دین فراگیر بوده؛ به‌نحوی که در بازار هم، مبلغان حضور فعال داشته‌اند و بازاریان هم بنا به اعتقاداتشان، خود را مرید و همراه حوزویان می‌دانستند و این عرصه‌ها، باید دوباره با ورود حوزویان فعال شود.
پژوهش در راستای نیازهای جامعه رئیس انجمن ادیان و مذاهب اسلامی هم، دور بودن پژوهش‌ها از فضای واقعی جامعه را مشکل جدی عرصه تبلیغ دانست و اضافه کرد: متأسفانه بسیاری از پژوهش‌های انجام‌شده در مراکز و نهادهای پژوهشی حوزوی، در راستای نیازهای روز جامعه نیست و این موضوع باید اصلاح شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرمانیان، در این زمینه اضافه کرد: تشتت در مراکز تصمیم‌گیری و موازی‌کاری به‌علت عدم آگاهی از پژوهش‌های در دست اقدام سایر مراکز، یکی دیگر از مشکلات موجود است که با هماهنگی میان مراکز باید مرتفع شود.
وی تبلیغ نخبگانی را وجه غایب حوزویان در عرصه تبلیغ دانست و خاطرنشان کرد: برای تحول در تبلیغ، باید از ظرفیت نخبگان حوزوی به‌نحو مطلوب استفاده شود؛ به این صورت که هر مبلغ بسته به تخصص و دانشی که دارد، در محیط‌های تبلیغی حضور فعال داشته باشد.
بازخوردگیری از تبلیغ تغییر کند رئیس انجمن ارتباطات و تبلیغ نیز، ظرفیت انجمن‌ها برای تحول در عرصه تبلیغ را ظرفیت مناسبی دانست و افزود: انجمن‌های علمی با توجه به پیشینه علمی و بهره‌گیری از نخبگان و صاحب‌نظران حوزوی، می‌توانند در دو حیطه، روش‌های تبلیغی و تولید محتوای تبلیغی فعال و اثرگذار باشند.
دکتر اکبری، رصد و پایش بازخوردهای تبلیغی را از دیگر کارهای مغفول و مهم در این عرصه برشمرد و بیان کرد: با توجه به عرصه‌های جدیدی که فضای مجازی ایجاد شده، سنجه‌ها و بازخوردگیری‌ها از تبلیغ نیز باید تغییر کند؛ از این‌رو در فضای جدید، آن چیزی که رضایت مخاطب از محتوا را می‌سنجد، با مفاهیمی مانند تعداد لایک، تعداد فالوور، تعداد جستجو و دیگر معیارها سنجیده می‌شود.
انجمن‌های علمی و شناختحجتالاسلام والمسلمین حبیبی‌تبار رئیس انجمن زن و خانواده هم، مشارکت انجمن‌های علمی در حوزه تبلیغ را حول سه محور: مسئله‌شناسی، پاسخ‌شناسی و مخاطب‌شناسی دانست و افزود: انجمن‌ها در بحث مسئله‌شناسی، باید به شناخت نقاط ضعف و قوت، در بحث پاسخ‌شناسی، به ارائه پاسخ علمی و فنی و در بحث مخاطب‌شناسی، به شناخت جامعه مخاطب بپردازند.
پرهیز از موازی‌کاری رئیس انجمن تاریخ‌پژوهان با اشاره به تنوع مراکز پژوهشی در حوزه تبلیغ، خواستار ایجاد وحدت رویه مراکز حوزوی در این زمینه شد و افزود: یکی از مشکلات مراکز پژوهشی در عرصه پژوهش تبلیغی، تشتت و موازی‌کاری است که برای رفع این نقیصه، باید هماهنگی و انسجام میان مراکز ایجاد شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مطهری، نقش انجمن‌های علمی در تبلیغ تحولی را نقشی برجسته دانست و افزود: انجمن‌های علمی می‌توانند، با انجام پژوهش‌هایی مانند: نیازسنجی پژوهشی در عرصه تبلیغ، آسیب‌شناسی مباحث تبلیغی و نیز پژوهش‌های وسیع در حوزه تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) با نگاه تبلیغی، نقش فعال و اثرگذاری داشته باشند.
تقویت توانایی پژوهشی رئیس انجمن مطالعات سیاسی هم، گسست میان مخاطبان و مبلغان را از چالش‌های عرصه تبلیغ برشمرد و افزود: بسیاری از مبلغانی که در مساجد حضور دارند، از پیشینه پژوهشی مناسبی برخوردار نیستند و این موضوع، موجب عدم پاسخگویی درست و مطلوب به نیازها و سؤالات مخاطبان و در نتیجه دوری جامعه مخاطب از مبلغان می‌شود و برای این موضوع باید چاره‌اندیشی کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدباقری، عدم استفاده از رسانه‌های ارتباط جمعی داخلی را از دیگر مشکلات این عرصه دانست و بیان کرد: طیفی از مخاطبان داخلی بنا به‌دلایل مختلف، از رسانه‌هایی مانند تلویزیون استفاده نمی‌کنند و این موضوع، تبلیغ برای این بخش را با مشکل مواجه کرده و باید برای این موضوع نیز چاره‌اندیشی شود.