رهبر معظم انقلاب اسلامی در روزهای پایانی تیرماه امسال، در دیدار با مبلغان و طلاب حوزههای علمیه سراسر کشور، با تصریح بر اینکه «با اطلاعاتی که به من میرسد، از جهات مختلف، نسبت به تبلیغ نگرانم»، به تشریح و آسیبشناسی وضعیت تبلیغ دینی در کشور پرداختند و در نهایت نیز، با توصیهها و بیان پیشنهادهای راهبردی، مسیری را جهت رشد و تعالی تبلیغ دینی پیش روی حوزههای علمیه ترسیم کردند.
پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله خامنهای در قالب پرونده «تبلیغ، اولویت اول»، در گفتوگو با حجتالاسلام والمسلمین غلامعلی صفایی بوشهری، امام جمعه و نماینده ولیفقیه در استان بوشهر، به تبیین محورهای مهم این دیدار پرداخته است که تقدیم حضور خوانندگان فرهیخته هفتهنامه افق حوزه میگردد.
□ رهبر انقلاب بر شناخت مخاطب در تبلیغ تأکید کردند. امروز مخاطب ما با دهههای گذشته چه تفاوتی کرده است و چه ظرفیتهایی برای تبلیغ بیشتر وجود دارد؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image001.png)
یکی از موازین تبلیغ مؤثر، شناخت جامعهشناسانه و روانشناختی و فهم نظام مسائل جامعه مخاطب و هدف است. امروز مخاطب مقوله تبلیغ، رشد نسبی معرفتی و علمی داشته و در معرض تهاجم گسترده فرهنگی، پیدایش مسائل بهروز و فوق روز موضوعات و مسائل معارفی، بصیرتی، سیاسی و فرهنگی و همچنین پیوند خوردن عمیق آن موضوعات و مسائل با نظام حکومت اسلامی و تهاجم گسترده تحریف حقایق است؛ اما خوشبختانه ظرفیتهای گوناگون تبلیغی در عرصههای مختلف حقیقی و مجازی ایجاد شده است که باید با کارشناسی دقیق محتوایی و گزینش صحیح و مؤثر سبک، شیوه و همچنین ابزار مناسب، به تبلیغ جهادی و دانشبنیان پرداخت. □ به نظر شما چرا انتقال معارف نسلی و خانوادگی که قدیم از سوی پدران و مادران صورت میگرفت، امروز کمتر شده است؟ این اتفاق غیر از غوغا و تکثر رسانهای چه دلایل دیگری دارد؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image002.png)
متأسفانه، ساختارسازی اولیه معرفتی که پیش از این در خانوادهها از سوی بزرگترها مانند پدربزرگ و مادربزرگ و پدران و مادران صورت میگرفت و بهشکل سنتی و مؤثر از کودکی، مهندسی معرفتی و معماری آن تحقق مییافت، بهعلل مختلف بهشدت کمرنگ شده است. دوری فرزندان از کانون گرم خانوادههای پدری و مادری، معماری نوین زیستی و آپارتماننشینی، دوستپایهای تربیت کودکان و نوجوانان و جوانان، حضور بیشتر جامعه هدف در جغرافیای بیرون از خانه، از بین رفتن نسل سنتی و آیینی خانوادهها، تأثیرگذاری مدرنیته اجتماعی بر بافت خانوادهها، پیدایش ادبیات اجتماعی و گفتمانی بیننسلی، عمده توجه نسل نو به مراجعه به ابزار نوین اطلاعات و رسانه الکترونیک و درگیری جدی خانوادهها در تأمین معیشتی و تحتالشعاع قرارگرفتن امور تربیتی و دوری عاطفی و هدایتی فرزندان از سوی پدر و مادر و رهایی آنان در فضای پرتلاطم فرهنگی و اجتماعی جامعه را، میتوان از موانع انتقال معارف نسلی در نظام خانوادگی دانست.
□ بر اساس تعریفی که رهبر انقلاب ارائه دادهاند، تبلیغ صرفاً شناخت و پاسخ به شبهات نیست؛ بلکه حمله و تهاجم به مواضع طرف مقابل هم هست؛ به نظر شما، این صورتبندی چه تحلیلی را در خود دارد؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image003.png)
بیتردید دفاع فرهنگی در مقابل تهاجم گسترده فرهنگی، بخشی از نظام ساختاری مدیریت فرهنگی است؛ ولی تمام آن نیست. بخش دیگری از نظامواره صیانتی فرهنگ، تهاجم حسابشده به هندسه فرهنگی و معرفتی دشمن مهاجم و متجاوز در جنگ نرم است؛ زیرا تنها بسنده کردن به دفاع و پدافند فرهنگی، جامعه را در حالت انفعال قرار میدهد و جبهه مهاجم را از حمله بهنظام ابتذالی و انحرافی فرهنگی و معارفی خود مصون میدارد و به دشمن فرصت میدهد با تولید مواد جدید تهاجم فضای دیگری برای حمله نرم فرهنگی به دست آورد.
□ شناخت صحنه برای یک مبلغ بهمعنای واقعی کلمه با همه شرایطش چگونه رخ میدهد؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image002.png)
از عوامل شناخت صحنه تبلیغ، درک دقیق آمایشی نظام مسائل موجود و محتمل در آینده در جغرافیای تبلیغ، اولویتشناسی مسائل، کشف جواب و حل مسائل با ادبیات مؤثر و مستدل و شناخت منابع تهاجم جهت کشف علل و تأثیر آن بر جامعه هدف است. □ روحیه جهادی در مبلغان چه ثمراتی دارد؟ چگونه این روحیه را میتوان در مبلغان نهادینه کرد؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image002.png)
بیتردید تبلیغ با جهادگری در دو عرصه تأثیر و توسعه گسترده نفوذ، مؤثر و مفید خواهد بود. یکی از ارکان تبلیغ اسلامی مجاهدت مبنایی آن است و بهغیر از این، پای منافع شخصی و گروهی به میان میآید که این قرین به کمرنگی و عدم تأثیر خواهد بود. تولید این روحیه یک کار معرفتی ایمانزا و سپس شناختی پیرامون میدان جنگ نرم و آرایش دشمنان و درجه آسیب آن در جامعه و تولید روحیه و رویه مجاهدت برخاسته از ایمان به کار، در مبلغان میسر میشود. □ تشکیل کانونهای عظیم حوزوی که در تبلیغ و تربیت مبلغ به میدان بیایند و دارای پشتوانه فکری و تحقیقی و علمی لازم باشند، یکی از مطالبات رهبر انقلاب در دیدار اخیر بود. به نظر شما، این کانونها باید چه مشخصاتی داشته باشند؟ ویژگی اصلی آنها چه باید باشد؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image002.png)
اصلیترین کانون تبلیغ دین بهمعنای دقیق کلمه، حوزههای علمیه هستند که براساس پشتوانههای معرفتی و تحقیقی باید بهعنوان کار نهایی و نتیجه تحصیل در تمامی ردههای حوزوی وارد صحنه تبلیغ شود؛ همانطور که نهایت کار انبیاء(ع) چنین بوده است. [ما على الرسول إلا البلاغ المبین]. این کانونها باید دارای این شرایط باشند:
۱. سواد لازم و مؤثر؛
۲. بصیرت کافی در ریشهیابی مسائل و حل آن؛
۳. روحیه و رویه جهادی داشتن؛
۴. بهصورت گروهی تلاشکردن؛
۵. استمرار در کار در منطقه هدف؛
۶. استفاده بهینه از تمامی ظرفیتهای مرسوم مثل منبر، کلاسداری و چهرهبهچهره و نشستهای جمعی و ایجاد عاطفه؛
۷. تسلط بر بهکارگیری تکنولوژی نوین رسانه؛
اما ویژگی اصلی آنها:
۱. اخلاص و جهادگری؛
۲. وحدت و همپوشانی یکدیگر؛
۳. رشد سواد معرفتی و بصیرتی؛
۴. ارتقای سطح تحمل و بیتوقعی؛
۵. جامعیت در منظومه تبلیغ مانند خدمات در کنار هدایت؛
۶. توان ایجاد پیوندهای دوستی و صمیمیت با جامعه هدف؛
۷. استمرار و مرحلهای عملکردن.
□ مأموریت «تهیه مواد تبلیغی بهروز»، «تنظیم شیوههای اثرگذار تبلیغی» و «تربیت مبلغ» که برای کانونهای عظیم حوزوی تصویر شد، چگونه باید به منصه ظهور برسد؟ کدام دستگاهها میتوانند به این ماجرا کمک کنند؟
![](file:///C:/Users/jamal.tabatabaee/AppData/Local/Temp/OICE_16_974FA576_32C1D314_1AC8/msohtmlclip1/01/clip_image002.png)
قطعاً تبلیغ بدون محتوای صحیح و بهروز که بتواند نجاتزا و کمالآفرین باشد، مؤثر نخواهد بود؛ بلکه امکان دارد، نتیجه عکس بدهد. در این رابطه کانونهای تبلیغی، میتوانند حسب توان علمی و شناخت و تحلیل محیطی منطقه تبلیغ، تولید محتوا و روش مناسب و سپس آن را آسیبشناسی کنند؛ همچنین سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات و معاونت تبلیغ حوزه علمیه و نهادهای فرهنگی دیگر مانند مرکز تعلیم و تربیت سپاه و دفاتر نمایندگان ولیفقیه در استانها، در اینباره اقدامات مناسب محتوایی و اجرایی ارائه دهند.