عواطف دینی نقش خاصی در انقلاب و تلطیف روح انسان دارد
استاد محمد باقر تحریری، استاد حوزه و کارشناس اسلامی، در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری رسا، بر اهمیت شرکت در مجلس امام حسین(ع) و ضرورت‌های مداحی و مدیحه‌سرایی پرداخته است که تقدیم خوانندگان فرهیخته افق حوزه می‌شود.
□ شرکت در مجالس اهل‌بیت به‌خصوص امام حسین(ع) چقدر می‌تواند برای رشد معنوی به‌یاری انسان بیاید؟
توسل به اهل‌بیت(ع) دارای مراتبی است؛ اولین و اصلی‌ترین رکن آن که تدین انسان را شکل می‌دهد، اعتقاد به حقانیت آنان بعد از پیغمبر اسلام(ص) است که آن حضرت را امام و جانشین به‌حق آن‌حضرت و راهنما در جمیع شئون زندگی بدانیم؛ سپس از ایشان راهنمایی بخواهیم و به آن عمل کنیم. در همین رابطه شرکت در مجالسی که فضائل اهل‌بیت(ع) را بیان می‌کنند و ظلم ظالمان نسبت به آنان مطرح می‌شود، ضرورت دارد. در این مورد ابراز محبت به اهل‌بیت(ع) و اظهار انزجار از دشمنان و غاصبین حق آنها بسیار مهم است که در مجالس دینی و هیئت‌ها، ممکن می‌شود. همین مجالس، تأثیر بسیار عمیقی در صفای روح و ارتباط خالصانه با خدای متعال و حقیقت ائمه اطهار(ع) دارد؛ در این مورد، شرکت در مجالس و هیئت‌ها هر اندازه خالصانه‌تر و بی‌پیرایه باشد، بیشتر تحول اساسی در روح انسان ایجاد می‌کند. با این تفاسیر، می‌توان نتیجه گرفت، هم ارتباط عقلانی با ائمه اطهار(ع) لازم است و هم ارتباط عاطفی با آنان.همین‌طور است، شناختن شخصیت و جایگاه ائمه اطهار از جمله امام حسین(ع) که موجب می‌شود، انسان دانا و مؤمن نسبت به ایشان معرفت پیدا کند؛ همین معرفت در صورتی که کامل شود، زمینه برقراری ارتباط عاطفی و قلبی را فراهم می‌کند که به محبت بیشتر به آنان و انزجار از دشمنان‌شان منجر می‌شود.
□ ظلم ظالمان و غاصبان حق اهل‌بیت(ع) و به‌خصوص امام حسین(ع) در مجالسی مطرح می‌شود و گاهی آن‌قدر گسترش پیدا می‌کند که روضه‌های باز و مکشوف خوانده می‌شود. به‌اعتقاد شما آیا این کار صحیح است و ضرورت دارد، در هر مجلسی روضه‌های مکشوف خوانده شود و تمام وقایع به‌طور کامل شرح داده شود تا مخاطبان با آن‌حضرت ارتباط قلبی و معرفتی پیدا کنند؟
نکته مهمی است، در وهله اول باید مطالب به‌طور مستند مطرح و از اظهار مطالب اشتباه و بی‌اساس خودداری شود. در وهله دوم باید به‌اقتضای مجلس توجه شود. اصل، بازگو کردن ظلم ظالمان لازم است؛ اما ضرورتی ندارد که جزئیات آن در همه اوقات و در تمام مجالس مطرح شود. در اوقات خاص مانند روزهای محرم که ایجاد محبت نسبت به امام حسین(ع) و زمینه افزایش بغض نسبت به دشمنان ایشان فراهم می‌شود، لازم است که مطالب کامل مطرح شود؛ اما شأن و منزلت اهل‌بیت(ع) در هر حالی باید رعایت شود.□ نقش سخنران و منبری در این زمینه چه‌اندازه است و این افراد چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
مسیر اصلی این کار منبر است که زمینه تبلیغ را فراهم می‌کند و شامل بازگو کردن معارف اهل‌بیت(ع) و ظلم ظالمان است که آن را بیان می‌کند؛ نوشتن این‌ها هم، نوعی تبلیغ است که باید از منابع صحیح استفاده شود. منبری هم باید این‌گونه باشد؛ منبری باید در کارش اخلاص داشته باشد که موجب می‌شود، فعالیت تبلیغی او اثرگذار باشد؛ در عین حال باید به آنچه در دین آمده است، عالم باشد؛ همچنین خودش معتقد و عامل به دستورات دین باشد. هر اندازه شخص در این زمینه‌ها موفق باشد، تأثیرگذاری گفتارش بیشتر خواهد بود. شاهد این گفته این است که آنچه از دین و زندگی اهل‌بیت(ع) به ما رسیده است، از طریق منبری‌هایی با این صفات منتقل شده؛ مانند شیخ جعفر شوشتری، شیخ عباس قمی و بزرگان دیگری که عده‌ای از آنها از مراجع تقلید بوده‌اند.□ نقش مداحان و مدیحه‌سرایان در تبیین صحیح زندگی و سیره اهل‌بیت(ع) چه‌اندازه است؟
نقش مدیحه‌سرایی هم بسیار مهم است. در روایت‌ها آمده است که گاهی ائمه اطهار(ع)، خودشان روضه می‌خواندند؛ گاهی پیغمبر اسلام(ص) روضه می‌‌خواند؛ پس روضه‌خوانی و مداحی بسیار مهم است و مداحان هم باید صفاتی مانند منبری و سخنران داشته باشند؛ اول اینکه اخلاص داشته و قصد خودنمایی و رسیدن به پول و ثروت نداشته باشند که نه برای خود او فایده‌ای دارد و نه روضه‌هایش اثرگذار می‌شود؛ در عین حال باید روضه‌ها را از منابع صحیح بخواند و همچنین خودش باید اعتقاد به حقانیت اهل‌بیت(ع) داشته باشد و به دانسته‌ها و گفته‌هایش عامل باشد. این‌ها موجب می‌شود بر مخاطب اثر بگذارد و از او اشک بگیرد.□ به اشک ریختن در مجالس اهل‌بیت(ع) اشاره کردید. تأثیر این گریه‌ها و اشک‌هایی که در محبت و یا رثای ائمه اطهار و به‌ویژه امام حسین(ع) ریخته می‌شود، چه‌اندازه است و چقدر می‌تواند در صفای باطن مؤثر باشد؟
می‌دانیم که هم تعقل در کمال انسان نقش دارد و هم تعطف؛ انسان، موجود یک‌بعدی نیست که تنها به تعقل بپردازد و به عبودیت و عاطفه دینی بی‌‌توجه باشد؛ به‌همین دلیل عواطف نقش خاصی در انقلاب و تلطیف روح انسان دارد و گریه هم در حقیقت، برآورده شده و نتیجه انقلاب عواطف انسان است. هر اندازه که انسان معرفت بیشتری نسبت به اهل‌بیت(ع)، جایگاه آنان نزد خدای متعال، دشمنی دشمنان و ظلم ستمگران به ایشان داشته باشد، اظهار محبت او به ایشان و اظهار انزجار او نسبت به دشمنان آنها بیشتر خواهد بود و جنبه تحریکی بیشتر در عواطف ما خواهد داشت.گریه محصول تحریک عواطف است و به‌همین دلیل، نقش بسیار مهمی در تصفیه روح و ایجاد انگیزه در پیروی از امام حسین(ع) و ارتباط قوی با آن‌حضرت دارد؛ به‌همین دلیل در روایت‌ها به گریه بر مظلوم اشاره شده است که پاداش زیادی دارد. وقتی کسی بر مظلومیت مردم فلسطین اشکی بریزد، نزد خداوند متعال مأجور است. در این شرایط طبیعی است که اشک ریختن در محبت و مظلومیت اولیای الهی و از جمله امام حسین(ع)، نقش بسیار مهمی در کمال روحی انسان دارد.