تقابل آرمان‌گرایی و لیبرالیسم آیا اقتصاد اسلامی علاج مشکلات است؟
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و انـدیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی، مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه در گفت‌وگویی، با ابراز تأسف از اینکه با کنار گذاشتن آرمان‌ها و مفاهیم اسلامی در اقتصاد، وضعیت بد اقتصادی را رقم زده‌ایم، گفت: اگر آرمان‌گرایی اقتصاد داشتیم و به اقتصاد اسلامی عمل می‌کردیم، قطعاً شرایط بهتر می‌شد و تجربه این را ثابت کرده است.
وی افزود: عدم پایبندی به اقتصاد اسلامی نتیجه‌ای جز رباخواری و خلق پول در پی نداشته، درصورتی که هرگاه به اسلام عمل شده، وضعیت کشور بهبود پیدا کرده؛ مانند دوران جنگ تحمیلی که به اسلام عمل شد و موفق هم شدیم.
پاسخ به یک شبهه
مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در پاسخ به این شبهه که در دنیای مدرن امروز، بانکداری اسلامی معنا و مفهوم ندارد و نمی‌توان آرمان‌گرایی اسلامی را در عرصه اقتصاد پیاده کرد، گفت: این سخن از اساس اشتباه است که چون دنیا به هر سمتی می‌رود، ما هم باید به آن سمت حرکت کنیم. انقلاب اسلامی آمده، هم کشور را اصلاح کند و هم دنیا را؛ ولی اینکه بگوییم باید با دنیا همراه شویم، حتی اگر رویه اشتباه باشد، تفکری غلط و نشأت‌گرفته از باورهای غربی است. باید تلاش کنیم، با عمل به اقتصاد اسلامی و موفقیت در این عرصه، به یک الگو برای دنیا تبدیل شویم و اقتصاد ایران به یک اقتصاد الهام‌بخش بدل شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی، با بیان اینکه در هیچ‌یک از دولت‌ها، اقتصاد برمبنای دیدگاه شهید صدر، امام خمینی؟ره؟ و مقام معظم رهبری که اقتصاد مقاومتی را پایه‌گذاری کرده‌اند، اداره نشده است، عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی، در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، از اقتصاد مقاومتی به‌عنوان تنها الگوی نجات‌بخش اقتصاد ایران نام برده‌اند. متأسفانه طرح تحول اقتصادی، کاملاً براساس تفکر سرمایهداری و لیبرال پایه‌ریزی شده و مقابل الگوی اقتصاد مقاومتی قرار دارد و کسانی که از این طرح حمایت می‌کنند، در اصل دارند آدرس غلط می‌دهند.
وی در همین رابطه افزود: متأسفانه مطابق با همین آدرس غلط، ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کردند؛ در‌صورتی‌که بیش از یکصد اقتصاددان اسلامی در قم گرد هم آمدند و به آقای خاندوزی توصیه کردند، در چنین زمانی و با چنین روشی نباید ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود و این روش، خلاف الگوی اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی است.
وادادگی ارزی و نتایج آن
مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: بعد از اینکه وضعیت بازار ارز ملتهب شد و افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت ارز را شاهد بودیم، اساتید اقتصاد اسلامی در یادداشتی، پیشنهاداتی را پیرامون کنترل بازار ارز ارائه کردند؛ ولی در مقابل این پیشنهاد به مدیریت متمرکز بازار ارز و وادادگی ارزی که براساس تفکر لیبرال هست، عمل کردند! آقایان به خیالشان دارند، قیمت ارز را کنترل می‌کنند و همان‌طور که قیمت دلار از ۲۶ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان رسید، قطعاً چند ماه آینده با ادامه این شیوه مدیریتی، به ارقام بالاتر دست خواهد یافت و این اقتصاد اسلامی نیست؛ بلکه اقتصاد لیبرالی است.
وی ادامه داد: یکی از اشکالات اقتصاد ایران این است که اشکال اقتصاد غرب و اقتصاد لیبرال در کشور نهادینه و به‌کار گرفته شده‌اند، بانکداری به‌سبک غربی، مدیریت بازار سهام به‌سبک غربی و همه اینها از اشکال مدیریت لیبرالی محسوب می‌شوند.
رئیس مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه‌های علمیه تأکید کرد: ما خودمان الگو داریم. نیازی نبود از الگوی غربی استفاده کنیم. بارها پیشنهاد تأسیس مؤسسه مرکزی پول اسلامی را دادیم و گفتیم که نیازمند بانک خدمات پولی هستیم و بخش سرمایه‌گذاری را صندوق‌های تخصصی سرمایه‌گذاری و بخش خیرخواهانه و قرض‌الحسنه را صندوق‌های تخصصی قرض‌الحسنه پیش ببرند. اینها الگویی هستند که براساس آنها، قانون بانک مرکزی اصلاح شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی یادآور شد: همچنین می‌خواستیم سه ماده را در قانون بانک مرکزی بگنجانیم که این سه ماده منبعث از فتاوی صریح مراجع، مقام معظم رهبری و امام راحل هستند و مستقمیاً به «ممنوعیت بنگاهداری از سوی بانک‌ها»، «ممنوعیت خلق پول از سوی بانک‌های خصوصی و انحصار خلق پول برای بانک مرکزی» و سوم هم، «ممنوعیت حیله‌های ربوی» اشاره دارند؛ ولی همین آقایان لیبرال اجازه ندادند، اینها در قانون بانک مرکزی لحاظ شوند.
نامه آیت‌الله اعرافی به قوای مقننه و مجریه
وی بیان کرد: آیت‌الله اعرافی به رئیس جمهور و رئیس مجلس نامه نوشت که براساس اقتصاد مقاومتی و نظام اقتصاد اسلامی، قانون بانک مرکزی اصلاح شود و در مسیر تصویب قرار گیرد؛ ولی تفکر حاکم لیبرالی بر اقتصاد ایران، اجازه تصویب آن را ندادند و آن وقت می‌آیند و ادعا می‌کنند که مشکل از اقتصاد اسلامی است و با آرمان‌خواهی اسلامی نمی‌توان اقتصاد را پیش برد.
مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه با بیان اینکه ما، نظام مردم‌سالاری اقتصادی دینی داریم، گفت: همیشه از ادغام بانک‌های خصوصی استقبال کرده و گفته‌ایم: باید بانک خدمات پولی جای‌گزین شود و بانک‌ها حق بنگاهداری ندارند. همه بانک‌های خصوصی هم بنگاهداری می‌کنند و هم حیله‌های ربوی را به‌ویژه در معاملات بین بانکی به‌کار می‌گیرند.
تدوین قانون بانک مرکزی و قانون عملیات بانکداری در حوزه
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی، با اعلام این خبر که در حوزه علمیه قم، قانون بخش بانک مرکزی را نوشته‌ایم و اکنون هم در حال تدوین قانون عملیات بانکداری هستیم، گفت: طبق این دو معتقدیم، باید به‌طور کلی قدرت خلق پول از بانک‌های خصوصی سلب شود و اینها تبدیل به مؤسسه تخصصی سرمایه‌گذاری شوند و همچنین بانک‌های دولتی هم، در یکدیگر ادغام و به یک بانک تبدیل شوند و دلیلی ندارد، تعدد بانک در کشور وجود داشته باشد.
وی با انتقاد از مدیریت فعلی بانک مرکزی تأکید کرد: آقای فرزین گفته بود، آیین‌نامه بهره‌مندی کارمندان بانک از سپرده‌های مردم را تنظیم و بازنگری خواهد کرد؛ ولی تا به امروز اقدامی را انجام نداده و معلوم نیست، دلیلش چیست؟! به نظر من چون پای خود کارمندان بانک مرکزی در این میان گیر است که همین‌طور از منابع مردم دارند به خودشان وام‌های ۳۰۰ ماهه و چند صد میلیاردی می‌دهند! این اقتصاد اسلامی است؟ اصلاً آیین‌نامه نوشتن غلط است؛ بلکه باید تصویب کنند، میان کارمندان بانک‌ها با سایر مردم برای استفاده از تسهیلات بانکی هیچ تفاوتی وجود ندارد و باید این دستورالعمل ابلاغ و مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود: عدم پایبندی به اقتصاد اسلامی نتیجه‌ای جز رباخواری و خلق پول در پی نداشته، درصورتی که هرگاه به اسلام عمل شده، وضعیت کشور بهبود پیدا کرده؛ مانند دوران جنگ تحمیلی که به اسلام عمل شد و موفق هم شدیم.
پاسخ به یک شبههمدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در پاسخ به این شبهه که در دنیای مدرن امروز، بانکداری اسلامی معنا و مفهوم ندارد و نمی‌توان آرمان‌گرایی اسلامی را در عرصه اقتصاد پیاده کرد، گفت: این سخن از اساس اشتباه است که چون دنیا به هر سمتی می‌رود، ما هم باید به آن سمت حرکت کنیم. انقلاب اسلامی آمده، هم کشور را اصلاح کند و هم دنیا را؛ ولی اینکه بگوییم باید با دنیا همراه شویم، حتی اگر رویه اشتباه باشد، تفکری غلط و نشأت‌گرفته از باورهای غربی است. باید تلاش کنیم، با عمل به اقتصاد اسلامی و موفقیت در این عرصه، به یک الگو برای دنیا تبدیل شویم و اقتصاد ایران به یک اقتصاد الهام‌بخش بدل شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی، با بیان اینکه در هیچ‌یک از دولت‌ها، اقتصاد برمبنای دیدگاه شهید صدر، امام خمینی؟ره؟ و مقام معظم رهبری که اقتصاد مقاومتی را پایه‌گذاری کرده‌اند، اداره نشده است، عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی، در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، از اقتصاد مقاومتی به‌عنوان تنها الگوی نجات‌بخش اقتصاد ایران نام برده‌اند. متأسفانه طرح تحول اقتصادی، کاملاً براساس تفکر سرمایهداری و لیبرال پایه‌ریزی شده و مقابل الگوی اقتصاد مقاومتی قرار دارد و کسانی که از این طرح حمایت می‌کنند، در اصل دارند آدرس غلط می‌دهند.
وی در همین رابطه افزود: متأسفانه مطابق با همین آدرس غلط، ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کردند؛ در‌صورتی‌که بیش از یکصد اقتصاددان اسلامی در قم گرد هم آمدند و به آقای خاندوزی توصیه کردند، در چنین زمانی و با چنین روشی نباید ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود و این روش، خلاف الگوی اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی است.
وادادگی ارزی و نتایج آنمدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: بعد از اینکه وضعیت بازار ارز ملتهب شد و افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت ارز را شاهد بودیم، اساتید اقتصاد اسلامی در یادداشتی، پیشنهاداتی را پیرامون کنترل بازار ارز ارائه کردند؛ ولی در مقابل این پیشنهاد به مدیریت متمرکز بازار ارز و وادادگی ارزی که براساس تفکر لیبرال هست، عمل کردند! آقایان به خیالشان دارند، قیمت ارز را کنترل می‌کنند و همان‌طور که قیمت دلار از ۲۶ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان رسید، قطعاً چند ماه آینده با ادامه این شیوه مدیریتی، به ارقام بالاتر دست خواهد یافت و این اقتصاد اسلامی نیست؛ بلکه اقتصاد لیبرالی است.
وی ادامه داد: یکی از اشکالات اقتصاد ایران این است که اشکال اقتصاد غرب و اقتصاد لیبرال در کشور نهادینه و به‌کار گرفته شده‌اند، بانکداری به‌سبک غربی، مدیریت بازار سهام به‌سبک غربی و همه اینها از اشکال مدیریت لیبرالی محسوب می‌شوند.
رئیس مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه‌های علمیه تأکید کرد: ما خودمان الگو داریم. نیازی نبود از الگوی غربی استفاده کنیم. بارها پیشنهاد تأسیس مؤسسه مرکزی پول اسلامی را دادیم و گفتیم که نیازمند بانک خدمات پولی هستیم و بخش سرمایه‌گذاری را صندوق‌های تخصصی سرمایه‌گذاری و بخش خیرخواهانه و قرض‌الحسنه را صندوق‌های تخصصی قرض‌الحسنه پیش ببرند. اینها الگویی هستند که براساس آنها، قانون بانک مرکزی اصلاح شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی یادآور شد: همچنین می‌خواستیم سه ماده را در قانون بانک مرکزی بگنجانیم که این سه ماده منبعث از فتاوی صریح مراجع، مقام معظم رهبری و امام راحل هستند و مستقمیاً به «ممنوعیت بنگاهداری از سوی بانک‌ها»، «ممنوعیت خلق پول از سوی بانک‌های خصوصی و انحصار خلق پول برای بانک مرکزی» و سوم هم، «ممنوعیت حیله‌های ربوی» اشاره دارند؛ ولی همین آقایان لیبرال اجازه ندادند، اینها در قانون بانک مرکزی لحاظ شوند.
نامه آیت‌الله اعرافی به قوای مقننه و مجریه
وی بیان کرد: آیت‌الله اعرافی به رئیس جمهور و رئیس مجلس نامه نوشت که براساس اقتصاد مقاومتی و نظام اقتصاد اسلامی، قانون بانک مرکزی اصلاح شود و در مسیر تصویب قرار گیرد؛ ولی تفکر حاکم لیبرالی بر اقتصاد ایران، اجازه تصویب آن را ندادند و آن وقت می‌آیند و ادعا می‌کنند که مشکل از اقتصاد اسلامی است و با آرمان‌خواهی اسلامی نمی‌توان اقتصاد را پیش برد.
مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه با بیان اینکه ما، نظام مردم‌سالاری اقتصادی دینی داریم، گفت: همیشه از ادغام بانک‌های خصوصی استقبال کرده و گفته‌ایم: باید بانک خدمات پولی جای‌گزین شود و بانک‌ها حق بنگاهداری ندارند. همه بانک‌های خصوصی هم بنگاهداری می‌کنند و هم حیله‌های ربوی را به‌ویژه در معاملات بین بانکی به‌کار می‌گیرند.
تدوین قانون بانک مرکزی و قانون عملیات بانکداری در حوزه
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی، با اعلام این خبر که در حوزه علمیه قم، قانون بخش بانک مرکزی را نوشته‌ایم و اکنون هم در حال تدوین قانون عملیات بانکداری هستیم، گفت: طبق این دو معتقدیم، باید به‌طور کلی قدرت خلق پول از بانک‌های خصوصی سلب شود و اینها تبدیل به مؤسسه تخصصی سرمایه‌گذاری شوند و همچنین بانک‌های دولتی هم، در یکدیگر ادغام و به یک بانک تبدیل شوند و دلیلی ندارد، تعدد بانک در کشور وجود داشته باشد.
وی با انتقاد از مدیریت فعلی بانک مرکزی تأکید کرد: آقای فرزین گفته بود، آیین‌نامه بهره‌مندی کارمندان بانک از سپرده‌های مردم را تنظیم و بازنگری خواهد کرد؛ ولی تا به امروز اقدامی را انجام نداده و معلوم نیست، دلیلش چیست؟! به نظر من چون پای خود کارمندان بانک مرکزی در این میان گیر است که همین‌طور از منابع مردم دارند به خودشان وام‌های ۳۰۰ ماهه و چند صد میلیاردی می‌دهند! این اقتصاد اسلامی است؟ اصلاً آیین‌نامه نوشتن غلط است؛ بلکه باید تصویب کنند، میان کارمندان بانک‌ها با سایر مردم برای استفاده از تسهیلات بانکی هیچ تفاوتی وجود ندارد و باید این دستورالعمل ابلاغ و مورد استفاده قرار گیرد.