آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی در پیامی به «گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه‌های علمیه»
طلاب با حفظ هویت طلبگی حضور در عرصه‌های فناوری اطلاعات را تقویت کنند
نخستین «گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه‌های علمیه»، با پیام حضرت آیت‌الله نوری همدانی و سخنرانی آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور و حجت‌اسلام والمسلمین خسروپناه دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی دکتر سید محمدامین آقامیری رئیس مرکز ملی فضای مجازی و با حضور مدیران فناوری اطلاعات سازمان‌های حوزه علمیه، نمایندگان شتاب دهنده‌ها و دانش‌آموختگان فناوری اطلاعات ۸ اردیبهشت در باغ موزه دفاع مقدس قم برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری حوزه، متن پیام حضرت آیت‌الله نوری همدانی به نخستین گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه‌های علمیه به این شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمد‌لله رب العالمین والصلاة والسلام علی سیدنا و‌نبینا أبی‌القاسم المصطفی محمد وعلی اهل‌بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیة‌الله فی‌الأرضین.
با سلام و تحیت؛
یکی از مسائل مهم و نیاز امروز دانش‌پژوهان محترم، آشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات است که موجب شکوفایی در عرصه‌های مختلف آموزشی، اقتصادی و فرهنگی است.
موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات امروز، به‌سرعت در حال پیشرفت است و در زندگی انسان، نقش مهمی دارد؛ خصوصاً در عرصه آموزش یک نیاز اساسی محسوب می‌شود؛ بر این اساس، آشنایی با آن یک ضرورت است و یکی از ویژگی‌های مهم فناوری اطلاعات، سرعت توسعه آن است.
باید توجه داشت که زمانی فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب رادیو و تلویزیون و بعدها کامپیوتر و نرم‌افزار و سخت‌افزار و شبکه‌های ماهواره‌ای و امروز نیز، فناوری روز جدید، بروز و ظهور کرده است و در این میان حضور طلاب محترم با حفظ هویت و شأن طلبگی و با توجه به نیاز جامعه و رسالت حوزه‌های علمیه در ابعاد مختلف، بسیار مناسب است، به این موضوع توجه کنند و آن را تقویت نمایند.
إن‌شاء‌الله با توجه به فرصت‌ها و تهدیداتی که در دنیای امروز مشاهده می‌شود، بتوان از جانب حوزه‌های علمیه به بهترین وجه بهره‌برداری نمود.
در پایان توفیق همگان از از خداوند متعال خواستارم.
پیشگامی درست حوزه، جلوی بسیاری از خطاها و آسیب‌ها را می‌گیرد
آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه نیز، در گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه‌های علمیه، با بیان اینکه حوزه بیدار و پیشرو، حوزه‌ای است که بر اصالت خود تکیه کرده و بر مقومات حوزوی بودن خود اصرار می‌ورزد و به هیچ‌نحو در کش و قوس درگیری با مسائل نو و جدید، مقومات و اصالت‌ها را از دست نمی‌دهد، گفت: البته حوزه پیشرو و در تراز انقلاب و تمدن اسلامی، حوزه‌ای است که بی‌باکانه و هوشمندانه وارد قلمروهای نو و جدید می‌شود تا مبادا منفعلانه با امواج مواجه گردد.
وی افزود: حوزه‌ای که ما باید سربازان آن باشیم و میراث گذشته را صیانت کنیم و به عرصه‌های جدید ببریم و پاسخگوی دنیای جدید قرار دهیم، حوزه‌ای است که در کتاب و سنت و تراث عظیم تاریخی ریشه دارد و حوزه‌ای است که چشمی به آفاق جدید دارد و آفاق نو را می‌بیند و این دو را در کنار هم قرار می‌دهد و اصالت را در آفاق نو منعکس می‌کند و پاسخگویی او، پاسخگویی ریشه‌دار و عمیق است.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: حوزه در تراز تمدن اسلامی و حوزه در تراز انقلاب در مقام تصویر نظری را، آسان می‌شود طرح کرد؛ اما وقتی بخواهیم این ایده و مؤلفه‌ها را اجرا کنیم، باید هوشمند بود.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه پرهیز از ورود برخی در عرصه هوش مصنوعی از سر احتیاط و حساسیت و ورود بی‌دقت برخی، کار ناصحیحی است، گفت: حوزه عصر انقلاب نباید حوزه پرهیز و ترس از ورود به قلمروهای نو باشد؛ اما در عین ورود، باید دقیق و هوشمند و بسیار بیدار باشد. بدانیم که پیشگامی درست حوزه، جلوی بسیاری از خطاها و آسیب‌ها را می‌گیرد.
عضو فقهای شورای نگهبان، با اشاره به اینکه حوزه علاوه بر مطالبه‌گری باید پاسخگو هم باشد، خاطرنشان کرد: حوزه در مقابل مردم خادمی است که باید پاسخگو باشد و مطالبه حوزه، مطالبه چیزی است که خدا می‌گوید و اگر روحانی شأنیتی برای خود منهای آنچه خدا می‌گوید، قائل باشد، روحانی نیست.
وی با بیان اینکه در حوزه علمیه قم، پس از یکصد سال از بازسازی و بازتأسیس، به‌ویژه چند دهه بعد از انقلاب، ضمن کسب افتخارات بزرگ حوزه، در ۲۰ محور شاهد تحولات بزرگی هستیم که به دست حوزه رقم خورده است، گفت: در عین تحولات و پیشرفت‌ها، نباید کاستی‌ها را مغفول قرار دهیم؛ حوزه می‌تواند با سرمایه‌های بزرگ خود و علی‌رغم همه سختی‌ها و چالش‌هایی که با آنها مواجه است، ظهور و بروز برای تولید و پاسخگویی داشته باشد و این امکان در حوزه وجود دارد؛ از توان‌های موجود در بدنه حوزه تا بخش‌های نهادی، می‌توانند زنجیره‌ای شوند و هوشمندانه‌تر در ترمیم ضعف‌ها و کاستی‌ها گام بردارند.
عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، با اشاره به سند آمایشی حوزه و ده‌ها طرح بزرگ تحولی طراحی شده که به تصویب شورای‌عالی حوزه رسیده‌اند و برخی با هماهنگی نهاده‌ها در شورای هماهنگی شکل گرفته‌اند، گفت: حوزه دستی نسبتاً پر دارد و در حد توان هم، در خدمت جامعه و مردم است و هم، می‌تواند به دستگاه‌های مسئول خدمتی ارائه دهد؛ منظومه فکری حوزه تصویر شده و گام‌های نخستین بر اساس طرح‌های تعاملی حوزه برداشته شده است؛ ستادهای راهبری حرکتی درون‌زا، خودجوش و درون‌حوزوی است که شکل گرفته است.
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در ارتباط با همه فناوری‌هایی که در دنیای جدید مطرح می‌شود، باید یک داد و ستد هوشمندانه و حکیمانه برقرار شود، گفت: یک بخش مهم، سایه راهبری فکری و معنوی الهی است که از طریق اندیشه‌های فلسفی و کلامی، اندیشه‌های فقهی و حقوقی و اندیشه‌های اخلاقی و ارزشی، بایستی بر این جریان‌های جدید افکنده شود و این سه زاویه بر فناوری‌های جدید پرتو بیفکند تا نظام‌ساز شوند و این جریان‌ها جهت‌دهی شده و جلوی آسیب‌های آنها گرفته شود و خود او تولید‌کننده محتواهای نو شود و از چند زاویه باید راهبری انجام گیرد.
آیت‌الله اعرافی در پایان گفت: از طرف مقابل، علوم اسلامی، معارف اسلامی، مدیریت و حکمرانی اسلامی، زوایای دیگری است که باید از فناوری‌ها بهره بگیرند؛ تنظیم داد و ستدهای متقابل میان تحولات جدید با اندیشه متعالی دینی اسلامی انقلابی، کار بزرگی است که حوزه باید به آن توجه کند.
حوزه علمیه باید مدل و الگوی حکمرانی هوش مصنوعی خودش را مشخص کند
حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز، در این گردهمایی با اشاره به اینکه هر بحث فناورانه، پیوندی با علوم طبیعی و علوم انسانی دارد، خاطرنشان کرد: هنگام ورود به فناوری‌های اطلاعات یا فناوری هوش مصنوعی، باید به دو بال علوم طبیعی و علوم انسانی توجه شود.
وی با بیان اینکه در آغاز انقلاب صنعتی پنجم هستیم و انقلاب صنعتی پنجم بازگشتی به محوریت انسان است، اظهار کرد: انقلاب صنعتی اول تا چهارم به دنبال جانشینی ابزار به‌جای انسان است؛ در انقلاب صنعتی پنجم که در آغاز آن هستیم و هنوز شکل نگرفته است، شاهد فناوری‌های نرم اجتماعی مبتنی بر علوم انسانی از قبیل انسان‌شناسی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی هستیم و فناوری‌های آموزشی، فناوری حکمرانی، فناوری گردشگری و... از فناوری‌های نرم اجتماعی هستند.
این استاد حوزه علمیه قم، با بیان اینکه فناوری اطلاعات، ترکیبی از فناوری نرم و سخت صنعتی و فناوری نرم اجتماعی است، بیان کرد: اگر حوزه‌های علمیه می‌خواهد به فناوری‌های هوشمند ورود کند، صرفاً یک فناوری نرم و سخت مهندسی نیست که یکسری ابزار و امکاناتی را به کار بگیریم و در اهداف حوزوی استفاده کنیم و قطعاً نیاز به فناوری‌های نرم اجتماعی است و همه فناوری‌های نرم اجتماعی که در دنیا شکل گرفته‌اند، اومانیسیتی سوبژکتیویستی و سکولاریستی هستند.
وی افزود: اگر بخواهیم ورود حکیمانه در عرصه فضای مجازی داشته باشیم، باید علاوه بر فناوری نرم و سخت مهندسی، به فناوری نرم اجتماعی توجه کنیم و این فناوری نرم اجتماعی، به ما جهت می‌دهد که چگونه ورود کنیم که دچار آسیب نشویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه ادامه داد: در فناوری گردشگری در تفکر انقلاب اسلامی ایران، فناوری راهیان نور و راهیان پیشرفت شکل گرفت، راهیان نور، فناوری اجتماعی نوینی است؛ مردم‌سالاری دینی نیز، فناوری نرم اجتماعی است؛ فناوری آموزشی مبتنی بر تربیت عقلانی نیز، فناوری نرم اجتماعی است؛ در گذشته هم این فناوری بوده است. استعمار‌گری فرعون نسبت به بنی‌اسرائیل به‌واسطه همین فناوری اجتماعی بوده است؛ لکن دیسیپلین وجود نداشت؛ ولی اصلش بوده است، فناوری تحقیر و تحریم و مقابلش فناوری مقاومت است؛ شهدا از فناوری نرم اجتماعی مقاومت استفاده کردند و توانستند، بر دنیای استکبار غلبه پیدا کنند.
وی با اشاره به اینکه امروزه انقلاب پلتفرم‌هاست، گفت: اینکه گمان کنیم، با مدل حکمرانی هرمی که مجمعی از بالا دستور دهد و اتفاقاتی رخ دهد، باور ندارم که این مدل در مدیریت و حکمرانی فضای مجازی و هوش مصنوعی بتواند موفق باشد؛ بلکه باید به فکر معماری حکمرانی نوین باشیم، و تعبیر کردم به حکمرانی هوش حکمی.
دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی افزود: حوزه علمیه بیش از آنکه نیاز داشته باشد در راستای اهدافش به هوش مصنوعی بپردازد، نیازمند آن است که مدل و الگوی حکمرانی هوش مصنوعی خودش را مشخص کند.
عقب‌افتادگی در حوزه هوش مصنوعی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت
دبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی نیز در این گردهمایی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی، یکی از محورهای کلیدی چندساله آینده است و و عقب‌افتادگی در این حوزه، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت، گفت: فضای مجازی امروز در حال تبدیل شدن به محل زندگی مردم شده و بخشی از زندگی مردم است و فرهنگ و آداب و رسوم زندگی در فضای مجازی باید در میان مردم جا بیفتد.
دکتر سید محمدامین آقامیری با بیان اینکه امروز همچنان که فضای مجازی در دسترس انسان‌ها قرار دارد، انسان نیز در دسترس فضای مجازی است، گفت: دستیارهای هوشمند، یکی از حوزه‌هایی است که ابزار‌های هوش مصنوعی ایجاد کرده‌اند؛ دستیار هوشمند همیشه همراه شماست، اطلاعات شما را می‌شناسد و می‌تواند به شما کمک کرده و پیشنهاداتی به شما بدهد.
وی با اشاره به دانش و مهارت فناوری هوش مصنوعی، گفت: در فضای مجازی، فرم بر روی محتوا مؤثر است؛ و صرفاً نمی‌توان با کارهای محتوایی، بر کارهای فرمی غلبه پیدا کرد.
دبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی افزود: ما بایستی صاحب فناوری باشیم. باید صاحب فرمی بر اساس ارزش‌های خودمان از قبیل اخلاق، خانواده و ایثار باشیم و فرم باید بتواند، مقوم این ارزش‌ها باشد.
دکتر آقامیری با بیان اینکه در فضای مجازی چندکشور معدود حضور دارند، گفت: کشور در فضای مجازی کشوری است که دارای، حرف نو، مخاطب و کاربر باشد و اگر اینها را نداشته باشد، دیده نمی‌شود تا کشور نام‌گذاری شود. امروز فرصت بزرگی برای ماست که اگر دارایی، محتوا و مخاطب فراگیری داشته باشیم، بیان حرف‌هایی که قبلا بیان آنها سخت بود، به‌سادگی قابل بیان است.
جایگاه تربیت افسران جنگ نرم در حوزه
رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و حکمرانی داده مجلس شورای اسلامی نیز در این گردهمایی، کارکرد اصلی فضای مجازی را ایفای نقش این فضا در قدرت ملی عنوان کرد و گفت: قدرت سایبری به‌عنوان عرصه پنجم قدرت ملی، پس از قدرت‌های (زمین، دریا، هوا، فضا) ارزیابی می‌شود.
دکتر رضا تقی‌پور با اشاره به تفاوت قدرت‌های سایبری با قدرت‌های دیگر، گفت: در ایجاد و تقویت قدرت‌های نظامی، تنها دولت‌ها سهیم هستند؛ ولی در فضای مجازی سکو‌ها و افراد دخیل هستند و فراوانی و آسانی ورود به این عرصه، موجب توزیع قدرت در این عرصه شده است.
تقی‌پور با اشاره به سخن مقام معظم رهبری که فرمودند: امروز نیاز به افسران جنگ نرم داریم، گفت: این افسران قطعا در پادگان‌ها تربیت نمی‌شود و یکی از جایگاه تربیت آنها، حوزه علمیه است؛ اگر قرار است، در جنگ نرم مشابه آنچه در دفاع مقدس اتفاق افتاد، پیروز شویم، نیاز به این سرتیپ‌ها، سرلشگر‌ها و سپهبد‌ها داریم.
وی با اشاره به اینکه امروز در هر لحظه درگیر جنگ نرم هستیم، اظهار کرد: مهمترین مسئله امروز کشور ما در فضای مجازی، نظام یکپارچه حکمرانی فضای مجازی است.
رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و حکمرانی داده مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه ۴ مدل حکمرانی فضای مجازی در دنیا موجود است، بیان کرد: نظام حکمرانی ما باید در سه حوزه ساختار، اصول و حیطه حکمرانی بحث شود.
وی افزود: در حکمرانی فضای مجازی، باید ۵ عملکرد اصلی (تحقیق و توسعه مدل حکمرانی فضای مجازی، قانون‌گذاری، تنظیم‌گری و رگولاتوری خرد، اجرا، نظارت و ارزیابی و سیاست‌گذاری) را مورد توجه قرار دهیم.
تقی‌پور در پایان ضمن درخواست از حوزه‌های علمیه برای تلاش در زمینه تحقیق و توسعه مدل حکمرانی فضای مجازی، گفت: گفتمان انقلاب اسلامی در فضای مجازی را باید تدوین، ترویج و تبیین کنیم؛ نگاه دنیا به اینترنت و فضای سایبر روشن است؛ ولی ما به‌عنوان انقلاب اسلامی، از فضای مجازی چه می‌خواهیم.
بایستی عرصه هوش مصنوعی را با عمق اجتهادی اشاعه دهیم
دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه علمیه نیز با اشاره به شکل‌گیری این ستاد و چهار ضلع فعالیتی آن، ضلع اول را، حوزه گفتمان‌سازی عنوان کرد و افزود: از مجامع تأسیس شده برای حکمرانی هوش مصنوعی در نهاد‌های مختلف، می‌توان برای انتقال گفتمان حوزه در عرصه هوش مصنوعی استفاده کرد.
دکتر محمدرضا قاسمی افزود: اگر نتوانیم عرصه هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات را با عمق اجتهادی و اندیشه بنیادین برخاسته از تفکر امامین انقلاب و بر مبنای اندیشه اسلامی اشاعه دهیم، این عرصه از دست حوزه علمیه خارج خواهد شد.
گفتنی است، در کنار این گردهمایی، میزگردی در موضوع مربوطه، با حضور مدیران فناوری اطلاعات سازمان‌های حوزه علمیه و شرکت‌کنندگان برگزار و در آن به بیان مطالبی درباره هوش مصنوعی و فناوری‌های هوشمند پرداخته شد.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمد‌لله رب العالمین والصلاة والسلام علی سیدنا و‌نبینا أبی‌القاسم المصطفی محمد وعلی اهل‌بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیة‌الله فی‌الأرضین.
با سلام و تحیت؛
یکی از مسائل مهم و نیاز امروز دانش‌پژوهان محترم، آشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات است که موجب شکوفایی در عرصه‌های مختلف آموزشی، اقتصادی و فرهنگی است.
موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات امروز، به‌سرعت در حال پیشرفت است و در زندگی انسان، نقش مهمی دارد؛ خصوصاً در عرصه آموزش یک نیاز اساسی محسوب می‌شود؛ بر این اساس، آشنایی با آن یک ضرورت است و یکی از ویژگی‌های مهم فناوری اطلاعات، سرعت توسعه آن است.
باید توجه داشت که زمانی فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب رادیو و تلویزیون و بعدها کامپیوتر و نرم‌افزار و سخت‌افزار و شبکه‌های ماهواره‌ای و امروز نیز، فناوری روز جدید، بروز و ظهور کرده است و در این میان حضور طلاب محترم با حفظ هویت و شأن طلبگی و با توجه به نیاز جامعه و رسالت حوزه‌های علمیه در ابعاد مختلف، بسیار مناسب است، به این موضوع توجه کنند و آن را تقویت نمایند.
إن‌شاء‌الله با توجه به فرصت‌ها و تهدیداتی که در دنیای امروز مشاهده می‌شود، بتوان از جانب حوزه‌های علمیه به بهترین وجه بهره‌برداری نمود.
در پایان توفیق همگان از از خداوند متعال خواستارم.
پیشگامی درست حوزه، جلوی بسیاری از خطاها و آسیب‌ها را می‌گیرد آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه نیز، در گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه‌های علمیه، با بیان اینکه حوزه بیدار و پیشرو، حوزه‌ای است که بر اصالت خود تکیه کرده و بر مقومات حوزوی بودن خود اصرار می‌ورزد و به هیچ‌نحو در کش و قوس درگیری با مسائل نو و جدید، مقومات و اصالت‌ها را از دست نمی‌دهد، گفت: البته حوزه پیشرو و در تراز انقلاب و تمدن اسلامی، حوزه‌ای است که بی‌باکانه و هوشمندانه وارد قلمروهای نو و جدید می‌شود تا مبادا منفعلانه با امواج مواجه گردد.
وی افزود: حوزه‌ای که ما باید سربازان آن باشیم و میراث گذشته را صیانت کنیم و به عرصه‌های جدید ببریم و پاسخگوی دنیای جدید قرار دهیم، حوزه‌ای است که در کتاب و سنت و تراث عظیم تاریخی ریشه دارد و حوزه‌ای است که چشمی به آفاق جدید دارد و آفاق نو را می‌بیند و این دو را در کنار هم قرار می‌دهد و اصالت را در آفاق نو منعکس می‌کند و پاسخگویی او، پاسخگویی ریشه‌دار و عمیق است.
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: حوزه در تراز تمدن اسلامی و حوزه در تراز انقلاب در مقام تصویر نظری را، آسان می‌شود طرح کرد؛ اما وقتی بخواهیم این ایده و مؤلفه‌ها را اجرا کنیم، باید هوشمند بود.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه پرهیز از ورود برخی در عرصه هوش مصنوعی از سر احتیاط و حساسیت و ورود بی‌دقت برخی، کار ناصحیحی است، گفت: حوزه عصر انقلاب نباید حوزه پرهیز و ترس از ورود به قلمروهای نو باشد؛ اما در عین ورود، باید دقیق و هوشمند و بسیار بیدار باشد. بدانیم که پیشگامی درست حوزه، جلوی بسیاری از خطاها و آسیب‌ها را می‌گیرد.
عضو فقهای شورای نگهبان، با اشاره به اینکه حوزه علاوه بر مطالبه‌گری باید پاسخگو هم باشد، خاطرنشان کرد: حوزه در مقابل مردم خادمی است که باید پاسخگو باشد و مطالبه حوزه، مطالبه چیزی است که خدا می‌گوید و اگر روحانی شأنیتی برای خود منهای آنچه خدا می‌گوید، قائل باشد، روحانی نیست.
وی با بیان اینکه در حوزه علمیه قم، پس از یکصد سال از بازسازی و بازتأسیس، به‌ویژه چند دهه بعد از انقلاب، ضمن کسب افتخارات بزرگ حوزه، در ۲۰ محور شاهد تحولات بزرگی هستیم که به دست حوزه رقم خورده است، گفت: در عین تحولات و پیشرفت‌ها، نباید کاستی‌ها را مغفول قرار دهیم؛ حوزه می‌تواند با سرمایه‌های بزرگ خود و علی‌رغم همه سختی‌ها و چالش‌هایی که با آنها مواجه است، ظهور و بروز برای تولید و پاسخگویی داشته باشد و این امکان در حوزه وجود دارد؛ از توان‌های موجود در بدنه حوزه تا بخش‌های نهادی، می‌توانند زنجیره‌ای شوند و هوشمندانه‌تر در ترمیم ضعف‌ها و کاستی‌ها گام بردارند.
عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، با اشاره به سند آمایشی حوزه و ده‌ها طرح بزرگ تحولی طراحی شده که به تصویب شورای‌عالی حوزه رسیده‌اند و برخی با هماهنگی نهاده‌ها در شورای هماهنگی شکل گرفته‌اند، گفت: حوزه دستی نسبتاً پر دارد و در حد توان هم، در خدمت جامعه و مردم است و هم، می‌تواند به دستگاه‌های مسئول خدمتی ارائه دهد؛ منظومه فکری حوزه تصویر شده و گام‌های نخستین بر اساس طرح‌های تعاملی حوزه برداشته شده است؛ ستادهای راهبری حرکتی درون‌زا، خودجوش و درون‌حوزوی است که شکل گرفته است.
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در ارتباط با همه فناوری‌هایی که در دنیای جدید مطرح می‌شود، باید یک داد و ستد هوشمندانه و حکیمانه برقرار شود، گفت: یک بخش مهم، سایه راهبری فکری و معنوی الهی است که از طریق اندیشه‌های فلسفی و کلامی، اندیشه‌های فقهی و حقوقی و اندیشه‌های اخلاقی و ارزشی، بایستی بر این جریان‌های جدید افکنده شود و این سه زاویه بر فناوری‌های جدید پرتو بیفکند تا نظام‌ساز شوند و این جریان‌ها جهت‌دهی شده و جلوی آسیب‌های آنها گرفته شود و خود او تولید‌کننده محتواهای نو شود و از چند زاویه باید راهبری انجام گیرد.
آیت‌الله اعرافی در پایان گفت: از طرف مقابل، علوم اسلامی، معارف اسلامی، مدیریت و حکمرانی اسلامی، زوایای دیگری است که باید از فناوری‌ها بهره بگیرند؛ تنظیم داد و ستدهای متقابل میان تحولات جدید با اندیشه متعالی دینی اسلامی انقلابی، کار بزرگی است که حوزه باید به آن توجه کند.
حوزه علمیه باید مدل و الگوی حکمرانی هوش مصنوعی خودش را مشخص کندحجتالاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز، در این گردهمایی با اشاره به اینکه هر بحث فناورانه، پیوندی با علوم طبیعی و علوم انسانی دارد، خاطرنشان کرد: هنگام ورود به فناوری‌های اطلاعات یا فناوری هوش مصنوعی، باید به دو بال علوم طبیعی و علوم انسانی توجه شود.
وی با بیان اینکه در آغاز انقلاب صنعتی پنجم هستیم و انقلاب صنعتی پنجم بازگشتی به محوریت انسان است، اظهار کرد: انقلاب صنعتی اول تا چهارم به دنبال جانشینی ابزار به‌جای انسان است؛ در انقلاب صنعتی پنجم که در آغاز آن هستیم و هنوز شکل نگرفته است، شاهد فناوری‌های نرم اجتماعی مبتنی بر علوم انسانی از قبیل انسان‌شناسی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی هستیم و فناوری‌های آموزشی، فناوری حکمرانی، فناوری گردشگری و... از فناوری‌های نرم اجتماعی هستند.
این استاد حوزه علمیه قم، با بیان اینکه فناوری اطلاعات، ترکیبی از فناوری نرم و سخت صنعتی و فناوری نرم اجتماعی است، بیان کرد: اگر حوزه‌های علمیه می‌خواهد به فناوری‌های هوشمند ورود کند، صرفاً یک فناوری نرم و سخت مهندسی نیست که یکسری ابزار و امکاناتی را به کار بگیریم و در اهداف حوزوی استفاده کنیم و قطعاً نیاز به فناوری‌های نرم اجتماعی است و همه فناوری‌های نرم اجتماعی که در دنیا شکل گرفته‌اند، اومانیسیتی سوبژکتیویستی و سکولاریستی هستند.
وی افزود: اگر بخواهیم ورود حکیمانه در عرصه فضای مجازی داشته باشیم، باید علاوه بر فناوری نرم و سخت مهندسی، به فناوری نرم اجتماعی توجه کنیم و این فناوری نرم اجتماعی، به ما جهت می‌دهد که چگونه ورود کنیم که دچار آسیب نشویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه ادامه داد: در فناوری گردشگری در تفکر انقلاب اسلامی ایران، فناوری راهیان نور و راهیان پیشرفت شکل گرفت، راهیان نور، فناوری اجتماعی نوینی است؛ مردم‌سالاری دینی نیز، فناوری نرم اجتماعی است؛ فناوری آموزشی مبتنی بر تربیت عقلانی نیز، فناوری نرم اجتماعی است؛ در گذشته هم این فناوری بوده است. استعمار‌گری فرعون نسبت به بنی‌اسرائیل به‌واسطه همین فناوری اجتماعی بوده است؛ لکن دیسیپلین وجود نداشت؛ ولی اصلش بوده است، فناوری تحقیر و تحریم و مقابلش فناوری مقاومت است؛ شهدا از فناوری نرم اجتماعی مقاومت استفاده کردند و توانستند، بر دنیای استکبار غلبه پیدا کنند.
وی با اشاره به اینکه امروزه انقلاب پلتفرم‌هاست، گفت: اینکه گمان کنیم، با مدل حکمرانی هرمی که مجمعی از بالا دستور دهد و اتفاقاتی رخ دهد، باور ندارم که این مدل در مدیریت و حکمرانی فضای مجازی و هوش مصنوعی بتواند موفق باشد؛ بلکه باید به فکر معماری حکمرانی نوین باشیم، و تعبیر کردم به حکمرانی هوش حکمی.
دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی افزود: حوزه علمیه بیش از آنکه نیاز داشته باشد در راستای اهدافش به هوش مصنوعی بپردازد، نیازمند آن است که مدل و الگوی حکمرانی هوش مصنوعی خودش را مشخص کند.
عقب‌افتادگی در حوزه هوش مصنوعی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشتدبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی نیز در این گردهمایی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی، یکی از محورهای کلیدی چندساله آینده است و و عقب‌افتادگی در این حوزه، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت، گفت: فضای مجازی امروز در حال تبدیل شدن به محل زندگی مردم شده و بخشی از زندگی مردم است و فرهنگ و آداب و رسوم زندگی در فضای مجازی باید در میان مردم جا بیفتد.
دکتر سید محمدامین آقامیری با بیان اینکه امروز همچنان که فضای مجازی در دسترس انسان‌ها قرار دارد، انسان نیز در دسترس فضای مجازی است، گفت: دستیارهای هوشمند، یکی از حوزه‌هایی است که ابزار‌های هوش مصنوعی ایجاد کرده‌اند؛ دستیار هوشمند همیشه همراه شماست، اطلاعات شما را می‌شناسد و می‌تواند به شما کمک کرده و پیشنهاداتی به شما بدهد.
وی با اشاره به دانش و مهارت فناوری هوش مصنوعی، گفت: در فضای مجازی، فرم بر روی محتوا مؤثر است؛ و صرفاً نمی‌توان با کارهای محتوایی، بر کارهای فرمی غلبه پیدا کرد.
دبیر شورای‌عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی افزود: ما بایستی صاحب فناوری باشیم. باید صاحب فرمی بر اساس ارزش‌های خودمان از قبیل اخلاق، خانواده و ایثار باشیم و فرم باید بتواند، مقوم این ارزش‌ها باشد.
دکتر آقامیری با بیان اینکه در فضای مجازی چندکشور معدود حضور دارند، گفت: کشور در فضای مجازی کشوری است که دارای، حرف نو، مخاطب و کاربر باشد و اگر اینها را نداشته باشد، دیده نمی‌شود تا کشور نام‌گذاری شود. امروز فرصت بزرگی برای ماست که اگر دارایی، محتوا و مخاطب فراگیری داشته باشیم، بیان حرف‌هایی که قبلا بیان آنها سخت بود، به‌سادگی قابل بیان است.
جایگاه تربیت افسران جنگ نرم در حوزهرئیس فراکسیون هوش مصنوعی و حکمرانی داده مجلس شورای اسلامی نیز در این گردهمایی، کارکرد اصلی فضای مجازی را ایفای نقش این فضا در قدرت ملی عنوان کرد و گفت: قدرت سایبری به‌عنوان عرصه پنجم قدرت ملی، پس از قدرت‌های (زمین، دریا، هوا، فضا) ارزیابی می‌شود.
دکتر رضا تقی‌پور با اشاره به تفاوت قدرت‌های سایبری با قدرت‌های دیگر، گفت: در ایجاد و تقویت قدرت‌های نظامی، تنها دولت‌ها سهیم هستند؛ ولی در فضای مجازی سکو‌ها و افراد دخیل هستند و فراوانی و آسانی ورود به این عرصه، موجب توزیع قدرت در این عرصه شده است.
تقی‌پور با اشاره به سخن مقام معظم رهبری که فرمودند: امروز نیاز به افسران جنگ نرم داریم، گفت: این افسران قطعا در پادگان‌ها تربیت نمی‌شود و یکی از جایگاه تربیت آنها، حوزه علمیه است؛ اگر قرار است، در جنگ نرم مشابه آنچه در دفاع مقدس اتفاق افتاد، پیروز شویم، نیاز به این سرتیپ‌ها، سرلشگر‌ها و سپهبد‌ها داریم.
وی با اشاره به اینکه امروز در هر لحظه درگیر جنگ نرم هستیم، اظهار کرد: مهمترین مسئله امروز کشور ما در فضای مجازی، نظام یکپارچه حکمرانی فضای مجازی است.
رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و حکمرانی داده مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه ۴ مدل حکمرانی فضای مجازی در دنیا موجود است، بیان کرد: نظام حکمرانی ما باید در سه حوزه ساختار، اصول و حیطه حکمرانی بحث شود.
وی افزود: در حکمرانی فضای مجازی، باید ۵ عملکرد اصلی (تحقیق و توسعه مدل حکمرانی فضای مجازی، قانون‌گذاری، تنظیم‌گری و رگولاتوری خرد، اجرا، نظارت و ارزیابی و سیاست‌گذاری) را مورد توجه قرار دهیم.
تقی‌پور در پایان ضمن درخواست از حوزه‌های علمیه برای تلاش در زمینه تحقیق و توسعه مدل حکمرانی فضای مجازی، گفت: گفتمان انقلاب اسلامی در فضای مجازی را باید تدوین، ترویج و تبیین کنیم؛ نگاه دنیا به اینترنت و فضای سایبر روشن است؛ ولی ما به‌عنوان انقلاب اسلامی، از فضای مجازی چه می‌خواهیم.
بایستی عرصه هوش مصنوعی را با عمق اجتهادی اشاعه دهیمدبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه علمیه نیز با اشاره به شکل‌گیری این ستاد و چهار ضلع فعالیتی آن، ضلع اول را، حوزه گفتمان‌سازی عنوان کرد و افزود: از مجامع تأسیس شده برای حکمرانی هوش مصنوعی در نهاد‌های مختلف، می‌توان برای انتقال گفتمان حوزه در عرصه هوش مصنوعی استفاده کرد.
دکتر محمدرضا قاسمی افزود: اگر نتوانیم عرصه هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات را با عمق اجتهادی و اندیشه بنیادین برخاسته از تفکر امامین انقلاب و بر مبنای اندیشه اسلامی اشاعه دهیم، این عرصه از دست حوزه علمیه خارج خواهد شد.
گفتنی است، در کنار این گردهمایی، میزگردی در موضوع مربوطه، با حضور مدیران فناوری اطلاعات سازمان‌های حوزه علمیه و شرکت‌کنندگان برگزار و در آن به بیان مطالبی درباره هوش مصنوعی و فناوری‌های هوشمند پرداخته شد.