در سومین پیش‌همایش علوم انسانی در اندیشه آیت‌الله مصباح یزدی تأکید شد
فرهنگ‌سازی و مجریان، دو عنصر اصلی پیاده‌سازی علوم انسانی در جامعه هستند
سومین پیش‌همایش علوم انسانی در اندیشه آیت‌الله مصباح یزدی(ره) با ارائه آیت‌الله رجبی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد) و حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی رئیس جامعة المصطفی العالمیه، یکم اسفند در سالن همایش‌های مجتمع آموزش عالی علوم انسانی المصطفی برگزار شد.
آیت‌الله رجبی در این پیش‌همایش اظهار کرد: علوم انسانی نقشه راه حرکت جوامع است که اگر مبانی آن بر باطل شکل گرفته باشد، جامعه را به سمت سقوط پیش می‌برد و اگر مبانی آن درست باشند، موجب سعادت جوامع خواهند بود.
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه، جهت‌دهی به حرکت جوامع را به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم برگرفته از علوم انسانی دانست و افزود: حرکت هر جامعه بر اساس اسناد راهبردی است که توسط خود آن جامعه و یا توسط دیگران برای آن طراحی شده است. این اسناد، بی‌شک بر اساس تحقیقاتی تدوین می‌شود که از علوم انسانی وام می‌گیرد؛ بنابراین این نقشه راه، برخاسته از تحقیقات علوم انسانی و یا علوم انسانی نظام‌یافته است.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد)، اجرایی شدن علوم انسانی در جامعه را نیازمند دو عنصر مهم خواند و گفت: نخستین عنصر مجریانی هستند که باید مبانی این علوم انسانی را پذیرا باشند. مجریان اگر تصویری از انسان داشته باشند که خلاف علوم انسانی باشد، در اجرای آن تعلل خواهند کرد. یکی از توطئه‌های دشمنان اسلام، تربیت نسلی است که در مسند کار قرار گیرند؛ درحالی‌که افکارشان با فکر آنان منطبق است؛ همان‌گونه که ما در سال‌های گذشته شاهد بودیم، برخی افراد مسئولیت علوم انسانی در کشور را برعهده داشتند که هیچ جایگاهی برای حوزه‌های علمیه و علوم اسلامی در این علوم قائل نبودند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عنصر دوم را فرهنگ‌سازی در جامعه نخبگان و فرهیختگان برشمرد و اذعان کرد: تا فرهنگ‌سازی لازم در جامعه به وجود نیاید، متولیان امکان اجرا ندارند. فرهنگ‌سازی خود از وظایف علوم انسانی است و به‌همین جهت، به علوم انسانی، علوم فرهنگی نیز گفته می‌شود؛ بنابراین ما در جهت‌دهی جامعه، به سه اصل اسناد راهبردی، متولیان و فرهنگ‌سازی نیاز داریم که در هر سه مورد، علوم انسانی نقشی اساسی را ایفا می‌نماید.
آیت‌الله رجبی ادامه داد: اگر بخواهیم در جامعه اسلامی، بر اساس فرهنگی اسلامی حرکت نماییم، باید از مبانی شروع کنیم تا نمود آن در علوم انسانی و نظریات و مفاهیم مربوط به آن تجلی یابد. در این صورت، هدف اصلی انقلاب اسلامی که به‌تعبیری هدف همه انبیای الهی است، رقم خواهد خورد و زمینه‌سازی برای حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) فراهم خواهد شد.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد)، با تأکید بر نقش اساسی علوم انسانی در شکل‌گیری تمدن اسلامی، خاطرنشان کرد: محتوای تمدن اسلامی در چارچوب علوم انسانی ساخته می‌شود. تحقق تمدن نوین اسلامی، بدون محتوای کافی ممکن نخواهد بود و اگر در این زمینه ضعف داشته باشیم، علوم انسانی غربی، جایگزین مبانی اسلامی خواهند شد.
موضع‌گیری‌های آیت‌الله مصباح یزدی(ره) از سر تکلیف بود
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی نیز در این مراسم، با اشاره به جامعیت آیت‌الله مصباح یزدی در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی، خاطرنشان کرد: از نگاه آیت‌الله مصباح یزدی، علوم انسانی از قلمروهایی است که باید از مبانی اسلام، به‌عنوان یک دین جامع و مکتبی دارای بنیان‌های خاص، ارتزاق کند تا با رویکرد معنوی و الهی بتواند، پاسخگوی نیازهای انسان معاصر گردد.
رئیس جامعة المصطفی العالمیه، افزود: از نظر آیت‌الله مصباح یزدی(ره)، برای ورود به حوزه علوم انسانی، باید بنیان‌های فکری خود را در نظر بگیریم؛ لذا پرداختن به عرصه‌های مختلف علوم انسانی ازجمله جامعه‌شناسی، حقوق و مدیریت تا اقتصاد، علوم سیاسی و …، رسالتی بر عهده مراکز علمی دنیای اسلام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، با اشاره به تعریف صرفاً مادی از انسان در مبانی علوم انسانی رایج، گفت: با نگاه الهی و متعالی به انسان و مبنا قرار دادن این نگاه، می‌توان علوم انسانی با رویکرد اسلامی را تولید کرد که به هیچ کاستی از لحاظ علمی دچار نباشد.
تنقیح علوم دینی مورد نیاز علوم انسانی
رئیس جامعةالمصطفی، با بیان اینکه آیت‌الله مصباح(ره) بر اساس نیاز اساسی عصر خود حرکت کردند، اثربخش نبودن در تحولات فکری جهان را موجب تأثیرپذیری از امواج کانون‌های اندیشه دانست و تصریح کرد: اثرگذاری علمی که امروز به‌برکت انقلاب اسلامی دیده می‌شود، محصول خودباوری در مجامع علمی ماست. در اوایل انقلاب اسلامی و سال‌های پیش از آن، که اندیشه مارکسیستی در میان اقشار جوان ما نفوذ داشت، آیت‌الله مصباح یزدی(ره) به نقد عالمانه و حکیمانه مارکسیسم می‌پرداخت؛ اما از زمانی که احساس نمود، از این عرصه تا اندازه زیادی عبور شده است، با عزم بیشتری به حوزه علوم انسانی ورود کرد.
وی با تأکید بر نقش آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در تنقیح علوم دینی مورد استفاده در علوم انسانی، یادآور شد: مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی(ره) برای ورود تخصصی به ساحت‌های مختلف علوم انسانی، دست به نهادسازی زد و با تأسیس مؤسسه ارزشمند آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد) و راه‌اندازی رشته‌های مختلف علوم انسانی و دعوت از اساتید و شخصیت‌های برجسته این علوم، نسلی را تربیت کرد که شناختی عمیق و تخصصی از علوم انسانی مبتنی بر علوم اسلامی داشته باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، یکی از ویژگی‌های چشم‌گیر و بارز آیت‌الله مصباح یزدی(ره) را وظیفه‌گرایی و تکلیف‌شناسی ایشان دانست و تأکید کرد: با وجود اینکه در برخی از دیدارهای خصوصی، عده‌ای به ایشان توصیه می‌کردند که صریح و آشکار وارد مباحث چالشی روز و عرصه‌های اجتماعی نشوند، اگر تکلیفی برای ایشان محرز می‌شد، بدون اعتنا به محاسبات شخصی، وارد صحنه می‌شدند. حضرت آیت‌الله مصباح(ره) جز برای خدا سخنی نمی‌گفت و به اذعان کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، اگر از کسی تمجید می‌کرد، برای خدا و اگر در جایی موضع می‌گرفت، از سر تکلیف بود.
مؤسسه امام خمینی(قد) محور علوم انسانی اسلامی در ایران است
رئیس مجتمع آموزش‌عالی علوم انسانی اسلامی وابسته به جامعةالمصطفی العالمیه نیز در این مراسم، با اشاره به توانمندی آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در زمینه اسلام‌شناسی و فهم عمیق از دین و اسلام ناب، ابراز کرد: اولین آثار این بزرگوار، در عرصه معارف قرآن در حوزه علوم انسانی است. ایشان از معدود شخصیت‌هایی است که از نگاه بین‌المللی برخوردار بوده و فراسرزمینی فکر می‌کردند و با حضور در کشورها و کنفرانس‌های مختلف، به عرصه بین‌الملل و جهان اسلام اهتمام داشتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بناری، با اشاره به دستاوردهای جامعةالمصطفی در عرصه علوم انسانی اسلامی، خاطرنشان کرد: جامعةالمصطفی به‌عنوان یک نهاد حوزوی بین‌المللی، رسالت مهمی در بازنشر جهانی علوم انسانی تولیدشده در حوزه علمیه را دارد که باید در این زمینه کوشش بیشتری داشته داریم.
گزارش: رحیم کریمی
عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه، جهت‌دهی به حرکت جوامع را به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم برگرفته از علوم انسانی دانست و افزود: حرکت هر جامعه بر اساس اسناد راهبردی است که توسط خود آن جامعه و یا توسط دیگران برای آن طراحی شده است. این اسناد، بی‌شک بر اساس تحقیقاتی تدوین می‌شود که از علوم انسانی وام می‌گیرد؛ بنابراین این نقشه راه، برخاسته از تحقیقات علوم انسانی و یا علوم انسانی نظام‌یافته است.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد)، اجرایی شدن علوم انسانی در جامعه را نیازمند دو عنصر مهم خواند و گفت: نخستین عنصر مجریانی هستند که باید مبانی این علوم انسانی را پذیرا باشند. مجریان اگر تصویری از انسان داشته باشند که خلاف علوم انسانی باشد، در اجرای آن تعلل خواهند کرد. یکی از توطئه‌های دشمنان اسلام، تربیت نسلی است که در مسند کار قرار گیرند؛ درحالی‌که افکارشان با فکر آنان منطبق است؛ همان‌گونه که ما در سال‌های گذشته شاهد بودیم، برخی افراد مسئولیت علوم انسانی در کشور را برعهده داشتند که هیچ جایگاهی برای حوزه‌های علمیه و علوم اسلامی در این علوم قائل نبودند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عنصر دوم را فرهنگ‌سازی در جامعه نخبگان و فرهیختگان برشمرد و اذعان کرد: تا فرهنگ‌سازی لازم در جامعه به وجود نیاید، متولیان امکان اجرا ندارند. فرهنگ‌سازی خود از وظایف علوم انسانی است و به‌همین جهت، به علوم انسانی، علوم فرهنگی نیز گفته می‌شود؛ بنابراین ما در جهت‌دهی جامعه، به سه اصل اسناد راهبردی، متولیان و فرهنگ‌سازی نیاز داریم که در هر سه مورد، علوم انسانی نقشی اساسی را ایفا می‌نماید.
آیت‌الله رجبی ادامه داد: اگر بخواهیم در جامعه اسلامی، بر اساس فرهنگی اسلامی حرکت نماییم، باید از مبانی شروع کنیم تا نمود آن در علوم انسانی و نظریات و مفاهیم مربوط به آن تجلی یابد. در این صورت، هدف اصلی انقلاب اسلامی که به‌تعبیری هدف همه انبیای الهی است، رقم خواهد خورد و زمینه‌سازی برای حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) فراهم خواهد شد.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد)، با تأکید بر نقش اساسی علوم انسانی در شکل‌گیری تمدن اسلامی، خاطرنشان کرد: محتوای تمدن اسلامی در چارچوب علوم انسانی ساخته می‌شود. تحقق تمدن نوین اسلامی، بدون محتوای کافی ممکن نخواهد بود و اگر در این زمینه ضعف داشته باشیم، علوم انسانی غربی، جایگزین مبانی اسلامی خواهند شد.
موضع‌گیری‌های آیت‌الله مصباح یزدی(ره) از سر تکلیف بودحجتالاسلام والمسلمین عباسی نیز در این مراسم، با اشاره به جامعیت آیت‌الله مصباح یزدی در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی، خاطرنشان کرد: از نگاه آیت‌الله مصباح یزدی، علوم انسانی از قلمروهایی است که باید از مبانی اسلام، به‌عنوان یک دین جامع و مکتبی دارای بنیان‌های خاص، ارتزاق کند تا با رویکرد معنوی و الهی بتواند، پاسخگوی نیازهای انسان معاصر گردد.
رئیس جامعة المصطفی العالمیه، افزود: از نظر آیت‌الله مصباح یزدی(ره)، برای ورود به حوزه علوم انسانی، باید بنیان‌های فکری خود را در نظر بگیریم؛ لذا پرداختن به عرصه‌های مختلف علوم انسانی ازجمله جامعه‌شناسی، حقوق و مدیریت تا اقتصاد، علوم سیاسی و …، رسالتی بر عهده مراکز علمی دنیای اسلام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، با اشاره به تعریف صرفاً مادی از انسان در مبانی علوم انسانی رایج، گفت: با نگاه الهی و متعالی به انسان و مبنا قرار دادن این نگاه، می‌توان علوم انسانی با رویکرد اسلامی را تولید کرد که به هیچ کاستی از لحاظ علمی دچار نباشد.
تنقیح علوم دینی مورد نیاز علوم انسانیرئیس جامعةالمصطفی، با بیان اینکه آیت‌الله مصباح(ره) بر اساس نیاز اساسی عصر خود حرکت کردند، اثربخش نبودن در تحولات فکری جهان را موجب تأثیرپذیری از امواج کانون‌های اندیشه دانست و تصریح کرد: اثرگذاری علمی که امروز به‌برکت انقلاب اسلامی دیده می‌شود، محصول خودباوری در مجامع علمی ماست. در اوایل انقلاب اسلامی و سال‌های پیش از آن، که اندیشه مارکسیستی در میان اقشار جوان ما نفوذ داشت، آیت‌الله مصباح یزدی(ره) به نقد عالمانه و حکیمانه مارکسیسم می‌پرداخت؛ اما از زمانی که احساس نمود، از این عرصه تا اندازه زیادی عبور شده است، با عزم بیشتری به حوزه علوم انسانی ورود کرد.
وی با تأکید بر نقش آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در تنقیح علوم دینی مورد استفاده در علوم انسانی، یادآور شد: مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی(ره) برای ورود تخصصی به ساحت‌های مختلف علوم انسانی، دست به نهادسازی زد و با تأسیس مؤسسه ارزشمند آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قد) و راه‌اندازی رشته‌های مختلف علوم انسانی و دعوت از اساتید و شخصیت‌های برجسته این علوم، نسلی را تربیت کرد که شناختی عمیق و تخصصی از علوم انسانی مبتنی بر علوم اسلامی داشته باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی، یکی از ویژگی‌های چشم‌گیر و بارز آیت‌الله مصباح یزدی(ره) را وظیفه‌گرایی و تکلیف‌شناسی ایشان دانست و تأکید کرد: با وجود اینکه در برخی از دیدارهای خصوصی، عده‌ای به ایشان توصیه می‌کردند که صریح و آشکار وارد مباحث چالشی روز و عرصه‌های اجتماعی نشوند، اگر تکلیفی برای ایشان محرز می‌شد، بدون اعتنا به محاسبات شخصی، وارد صحنه می‌شدند. حضرت آیت‌الله مصباح(ره) جز برای خدا سخنی نمی‌گفت و به اذعان کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، اگر از کسی تمجید می‌کرد، برای خدا و اگر در جایی موضع می‌گرفت، از سر تکلیف بود.
مؤسسه امام خمینی(قد) محور علوم انسانی اسلامی در ایران استرئیس مجتمع آموزش‌عالی علوم انسانی اسلامی وابسته به جامعةالمصطفی العالمیه نیز در این مراسم، با اشاره به توانمندی آیت‌الله مصباح یزدی(ره) در زمینه اسلام‌شناسی و فهم عمیق از دین و اسلام ناب، ابراز کرد: اولین آثار این بزرگوار، در عرصه معارف قرآن در حوزه علوم انسانی است. ایشان از معدود شخصیت‌هایی است که از نگاه بین‌المللی برخوردار بوده و فراسرزمینی فکر می‌کردند و با حضور در کشورها و کنفرانس‌های مختلف، به عرصه بین‌الملل و جهان اسلام اهتمام داشتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بناری، با اشاره به دستاوردهای جامعةالمصطفی در عرصه علوم انسانی اسلامی، خاطرنشان کرد: جامعةالمصطفی به‌عنوان یک نهاد حوزوی بین‌المللی، رسالت مهمی در بازنشر جهانی علوم انسانی تولیدشده در حوزه علمیه را دارد که باید در این زمینه کوشش بیشتری داشته داریم.
گزارش: رحیم کریمی