گزیده زندگینامه آیت‌الله روحانی رحمه الله علیه
آیت‌الله روحانی از شاگردان برجسته آیت‌الله‌العظمی خویی در سن 14 سالگی و به تأیید مکتوب اساتیدشان به درجه اجتهاد نائل شدند. زمان اولین دوره تدریس دروس خارج فقه و اصول ایشان به سال 1330 هجری شمسی برمی‌گردد و اولین چاپ رساله توضیح‌المسائل معظم‌له نیز مربوط به سال 1340 می‌باشد.
حضرت آیت‌الله سید محمدصادق حسینی روحانی(ره) در ماه محرم‌الحرام سال ۱۳۴۵ ه. ق، ۱۳۰۵ ه. ش، تابستان ۱۹۲۶ میلادی در شهر دیرپای علم و تمدن و اندیشه و فرهنگ اسلامی - قم - در خاندانی حسینی‌تبار، با پیشینه‌ای از علم و تقوی و فضیلت دیده به جهان گشود.
والدین
والدشان مرحوم حضرت آیت‌الله آقای حاج میرزامحمود روحانی(ره) از مفاخر روحانیت و حوزه علمیه قم است که در سال ۱۳۰۷ هجری قمری در قم به‌دنیا آمد. در سال ۱۳۳۰ (ه. ق) وارد نجف اشرف شد و از محضر حضرات آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نائینی(ره) بهرهها برد. مدتی در مشهد مقدس از شاگردان مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا حسین طباطبایی قمی(ره) بود. بعد از آن به حوزه علمیه قم آمد. با تلاش و کوشش و پایمردی‌های ایشان، حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری(ره) به قم آمدند و تدریس علوم حوزوی را شروع کردند.
ایشان از شاگردان خاص و مخصوص و مورد عنایت آیت‌الله حائری(قد) بود که در مسجد آقا ضمن اقامه نماز جماعت، پاسخ‌گوی مسائل شرعی و گره‌گشای مشکلات مردم بود. از اقدامات ایشان می‌‌توان به همکاری با آیت‌الله کاشانی(ره) در قضیه ملی شدن نفت، مبارزه جدی با رضاخان در مورد کشف حجاب و دین‌زدایی از مملکت، دعوت و تلاش برای ورود آیت‌الله‌العظمی حائری به قم، زمینه‌سازی برای تدریس ایشان و همکاری، هم‌فکری و یاری جهت تأسیس حوزه علمیه قم و... را نام برد.
این مجتهدِ عابد در ۱۸ شعبان ۱۳۸۱ (ه. ق) بعد از یک بیماری طولانی وفات یافت. والده آیت‌الله سید محمدصادق روحانی از سادات حسنی و فرزند آیت‌الله آقای حاج سیداحمد طباطبایی قمی(ره) است که ایشان سالیان متمادی در صحن حضرت معصومه(س) اقامه نماز جماعت داشت.
تألیفات
حضرت آیت‌الله سید محمدصادق روحانی دارای بالغ بر 40 عنوان تألیف در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی است، که؛ فقه الصادق در 41 جلد، «زبدة الاصول» در ۶ جلد، «منهاج الفقاهه» در ۶ جلد، «فقه المسائل المستحدثه»، تعلیق بر «منهاج الصالحین» در ۳ جلد، تعلیق بر «عروة الوثقی» در ۲ جلد و تعلیق بر «وسیلة النجاة» از آثار ایشان می‌باشد.
تحصیلات
حضرت آیت‌الله روحانی دروس پایه ادبیات عرب را در قم نزد پدر بزرگوارشان فرا گرفتند. سپس در سال ۱۳۵۵ (ه. ق) در سن ۱۰ سالگی به‌همراه برادر بزرگترشان برای استفاده از اساتید بزرگ و نام‌آور حوزه علمیه کهنِ نجف اشرف، رنج و مشکلات هجرت از قم به نجف را پذیرا شدند. به‌دلیل هوش و استعداد فوق‌العاده و حیرت‌برانگیزشان، دوره چند ساله دروس «سطح» را در مدت یک سال به اتمام رساندند و به امتحان و توصیه آیت‌الله‌العظمی خویی(ره) در سن ۱۱ سالگی وارد درس خارج فقه و اصول شدند.
اساتید
ایشان به‌دلیل علاقه و پشتکار فراوانشان هر روز در چندین درس مراجع و بزرگان حوزه علمیه شرکت میکردند. عمده اساتید ایشان عبارتند از آیات عظام؛ - کاظم شیرازی، محمدحسین اصفهانی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمدحسین طباطبایی بروجردی، سید ابوالقاسم خویی، محمدعلی کاظمینی و محمدرضا آل‌یاسین(قد).
آیت‌الله روحانی از وجود تمامی اساتید نام‌آور خود استفاده نمودند و خود را همیشه مدیون محبت‌ها و الطاف خالصانه آن بزرگواران میدانند؛ اما در این میان نقش آیت‌الله خویی(ره) برجسته‌تر و قابل توجه‌تر است. پرورش روح اجتهاد و تکوین فقهی و علمی ایشان، مرهون ۱۵ سال شرکت در دروس خصوصی و عمومی آیت‌الله‌العظمی خویی(قد) می‌باشد. هوش، پشتکار و استعداد معظم‌له، ایشان را مورد علاقه و توجه خاص اساتید و مراجع، به‌خصوص مورد عنایت خاصه آیت‌الله خویی قرار داده بود.
با ورود آیت‌الله روحانی در دوران نوجوانی به نجف اشرف و شرکت در دروس آیت‌الله‌العظمی خویی، حوزه علمیه نجف اشرف، شاهد حضور یک نابغه با درک و استعداد شگرفی بود.
تدریس
ایشان تدریس دوره‌های مختلف علوم اسلامی را در همان ایام نوجوانی در صحن حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در نجف اشرف آغاز کردند. تقریر دروس حوزه توسط این نوجوان برای طلاب بزرگسال و میان‌سال و برای همگان حیرت‌آور و قابل تقدیر بود.
حضرت آیت‌الله روحانی پس از مدت کوتاهی که در دروس آیت‌الله‌العظمی خویی(قد) شرکت کردند، با تقریر دروس اصول و فقه استاد، آن دروس را برای عده‌ای از طلاب و علاقه‌مندان به دروس حوزوی، تدریس میکردند. دیری نپایید که چونان خورشیدی در نجف اشرف درخشیدند و بسان درختی پربرگ و بار، برآمدند. ارتباط تنگاتنگ استاد و شاگرد تا آنجا ادامه یافت که بسیاری از شب‌های تعطیل، آن مرجع فقید(ره) به حجره آیت‌الله روحانی میآمدند و ساعت‌های مدیدی به بحث و بررسی مسائل علوم اسلامی میپرداختند.
آیت‌الله‌العظمی خویی در سال ۱۳۶۰ (ه. ق) هنگامی که آیت‌الله روحانی فقط ۱۵ سال بیشتر نداشتند، طی نامهای بسیار مهم، عظمت علمی، قدرت و استنباط قوی، هوش و ذکاوت این نابغه بزرگ را تأیید و ستودند (متن کامل نامه که به دست‌خط مبارک آیت‌الله‌العظمی خویی می‌باشد، در سایت اینترنتی آیت‌الله‌العظمی روحانی و در کتاب‌های زندگینامه که به زبان عربی و فارسی در لبنان به چاپ رسیده است، موجود است). معظم‌له به تأیید و مکتوب مهم مراجع و اساتید بزرگوارشان در سن ۱۴ سالگی به درجه اجتهاد نائل آمدند.
ایشان در اواخر سال ۱۳۲۹ (ه. ش) وارد قم شدند و در اوایل سال ۱۳۳۰ (ه. ش) به تدریس دروس خارج فقه و اصول در صحن مطهر حضرت معصومه(س) پرداختند. اغلب شاگردان، پرورش‌یافتگان و حلقه‌نشینان منبر تدریسشان، از مدرسین نام‌آور، فضلا و دانشمندان حوزه هستند.
والدینوالدشان مرحوم حضرت آیت‌الله آقای حاج میرزامحمود روحانی(ره) از مفاخر روحانیت و حوزه علمیه قم است که در سال ۱۳۰۷ هجری قمری در قم به‌دنیا آمد. در سال ۱۳۳۰ (ه. ق) وارد نجف اشرف شد و از محضر حضرات آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نائینی(ره) بهرهها برد. مدتی در مشهد مقدس از شاگردان مرحوم آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا حسین طباطبایی قمی(ره) بود. بعد از آن به حوزه علمیه قم آمد. با تلاش و کوشش و پایمردی‌های ایشان، حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری(ره) به قم آمدند و تدریس علوم حوزوی را شروع کردند.
ایشان از شاگردان خاص و مخصوص و مورد عنایت آیت‌الله حائری(قد) بود که در مسجد آقا ضمن اقامه نماز جماعت، پاسخ‌گوی مسائل شرعی و گره‌گشای مشکلات مردم بود. از اقدامات ایشان می‌‌توان به همکاری با آیت‌الله کاشانی(ره) در قضیه ملی شدن نفت، مبارزه جدی با رضاخان در مورد کشف حجاب و دین‌زدایی از مملکت، دعوت و تلاش برای ورود آیت‌الله‌العظمی حائری به قم، زمینه‌سازی برای تدریس ایشان و همکاری، هم‌فکری و یاری جهت تأسیس حوزه علمیه قم و... را نام برد.
این مجتهدِ عابد در ۱۸ شعبان ۱۳۸۱ (ه. ق) بعد از یک بیماری طولانی وفات یافت. والده آیت‌الله سید محمدصادق روحانی از سادات حسنی و فرزند آیت‌الله آقای حاج سیداحمد طباطبایی قمی(ره) است که ایشان سالیان متمادی در صحن حضرت معصومه(س) اقامه نماز جماعت داشت.
تألیفاتحضرت آیت‌الله سید محمدصادق روحانی دارای بالغ بر 40 عنوان تألیف در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی است، که؛ فقه الصادق در 41 جلد، «زبدة الاصول» در ۶ جلد، «منهاج الفقاهه» در ۶ جلد، «فقه المسائل المستحدثه»، تعلیق بر «منهاج الصالحین» در ۳ جلد، تعلیق بر «عروة الوثقی» در ۲ جلد و تعلیق بر «وسیلة النجاة» از آثار ایشان می‌باشد.
تحصیلات حضرت آیت‌الله روحانی دروس پایه ادبیات عرب را در قم نزد پدر بزرگوارشان فرا گرفتند. سپس در سال ۱۳۵۵ (ه. ق) در سن ۱۰ سالگی به‌همراه برادر بزرگترشان برای استفاده از اساتید بزرگ و نام‌آور حوزه علمیه کهنِ نجف اشرف، رنج و مشکلات هجرت از قم به نجف را پذیرا شدند. به‌دلیل هوش و استعداد فوق‌العاده و حیرت‌برانگیزشان، دوره چند ساله دروس «سطح» را در مدت یک سال به اتمام رساندند و به امتحان و توصیه آیت‌الله‌العظمی خویی(ره) در سن ۱۱ سالگی وارد درس خارج فقه و اصول شدند.
اساتیدایشان به‌دلیل علاقه و پشتکار فراوانشان هر روز در چندین درس مراجع و بزرگان حوزه علمیه شرکت میکردند. عمده اساتید ایشان عبارتند از آیات عظام؛ - کاظم شیرازی، محمدحسین اصفهانی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمدحسین طباطبایی بروجردی، سید ابوالقاسم خویی، محمدعلی کاظمینی و محمدرضا آل‌یاسین(قد).
آیت‌الله روحانی از وجود تمامی اساتید نام‌آور خود استفاده نمودند و خود را همیشه مدیون محبت‌ها و الطاف خالصانه آن بزرگواران میدانند؛ اما در این میان نقش آیت‌الله خویی(ره) برجسته‌تر و قابل توجه‌تر است. پرورش روح اجتهاد و تکوین فقهی و علمی ایشان، مرهون ۱۵ سال شرکت در دروس خصوصی و عمومی آیت‌الله‌العظمی خویی(قد) می‌باشد. هوش، پشتکار و استعداد معظم‌له، ایشان را مورد علاقه و توجه خاص اساتید و مراجع، به‌خصوص مورد عنایت خاصه آیت‌الله خویی قرار داده بود.
با ورود آیت‌الله روحانی در دوران نوجوانی به نجف اشرف و شرکت در دروس آیت‌الله‌العظمی خویی، حوزه علمیه نجف اشرف، شاهد حضور یک نابغه با درک و استعداد شگرفی بود.
تدریس ایشان تدریس دوره‌های مختلف علوم اسلامی را در همان ایام نوجوانی در صحن حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در نجف اشرف آغاز کردند. تقریر دروس حوزه توسط این نوجوان برای طلاب بزرگسال و میان‌سال و برای همگان حیرت‌آور و قابل تقدیر بود.
حضرت آیت‌الله روحانی پس از مدت کوتاهی که در دروس آیت‌الله‌العظمی خویی(قد) شرکت کردند، با تقریر دروس اصول و فقه استاد، آن دروس را برای عده‌ای از طلاب و علاقه‌مندان به دروس حوزوی، تدریس میکردند. دیری نپایید که چونان خورشیدی در نجف اشرف درخشیدند و بسان درختی پربرگ و بار، برآمدند. ارتباط تنگاتنگ استاد و شاگرد تا آنجا ادامه یافت که بسیاری از شب‌های تعطیل، آن مرجع فقید(ره) به حجره آیت‌الله روحانی میآمدند و ساعت‌های مدیدی به بحث و بررسی مسائل علوم اسلامی میپرداختند.
آیت‌الله‌العظمی خویی در سال ۱۳۶۰ (ه. ق) هنگامی که آیت‌الله روحانی فقط ۱۵ سال بیشتر نداشتند، طی نامهای بسیار مهم، عظمت علمی، قدرت و استنباط قوی، هوش و ذکاوت این نابغه بزرگ را تأیید و ستودند (متن کامل نامه که به دست‌خط مبارک آیت‌الله‌العظمی خویی می‌باشد، در سایت اینترنتی آیت‌الله‌العظمی روحانی و در کتاب‌های زندگینامه که به زبان عربی و فارسی در لبنان به چاپ رسیده است، موجود است). معظم‌له به تأیید و مکتوب مهم مراجع و اساتید بزرگوارشان در سن ۱۴ سالگی به درجه اجتهاد نائل آمدند.
ایشان در اواخر سال ۱۳۲۹ (ه. ش) وارد قم شدند و در اوایل سال ۱۳۳۰ (ه. ش) به تدریس دروس خارج فقه و اصول در صحن مطهر حضرت معصومه(س) پرداختند. اغلب شاگردان، پرورش‌یافتگان و حلقه‌نشینان منبر تدریسشان، از مدرسین نام‌آور، فضلا و دانشمندان حوزه هستند.