دفتر دوم ویژه‌نامه «حکیم الهی» به زودی منتشر می‌شود

بعد از انتشار دفتر اول ویژه‌نامه «حکیم الهی» و استقبال قابل توجه جامعه علمی کشور، دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) با همکاری «هفته‌نامه افق حوزه»، دفتر دوم ویژه‌نامه حکیم الهی را با مطالب متنوع علمی در قالب مقاله، یاداشت و مصاحبه که توسط محققان و پژوهشگران معارف قرآنی به نگارش درآمده است به زودی منتشر می کند. عناوین برخی از مقاله‌های مندرج در این ویژه‌نامه به شرح زیر است:

    1.بررسی و نقد اندیشه رشیدرضا از نگاه علامه طباطبایی
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرحیم رضاپور مدیر گروه کلام و فلسفه مرکز مطالعات وپاسخ‌گویی به شبهات حوزه‌های علمیه
سید محمدرشید، یکی از دانشمندان مبارز، نویسنده، ادیب و مورّخ و مفسّر و یکی از نام‌دارترین شخصیت‌های نهضت موسوم به سلفیت است. او در تألیف، میان شریعت و اوضاع اجتماعی جدید، اعتبار به‌سزایی یافت. وی در مصر مدرسه «الدعوة والارشاد» را تأسیس کرد و با توجه به تألیف تفسیر المنار، به صاحب المنار شهرت یافت. در این مقاله ما با استفاده از مطالب وزین علامه طباطبایی(ره)، به بررسی و نقد دیدگاه‌ها  و شبهات مطرح از جانب او در زمینه « پیرامون مباهله، اعلام برائت به‌وسیله  امام علی(ع) ، مسئله شرب خمر» می‌پردازیم.
2. بیان علامه طباطبایی(ره) در بی‌اسم و رسم بودن «ذات حق»
 حجت‌الاسلام والمسلمین حسین عشاقی دانشیار، گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
یکی از تنازعاتی که بین فلاسفه و عرفا برقرار است، این است که آیا خداوند در مرتبه ذاتش، اسم و وصفی دارد یا نه؟ عرفای بزرگی مثل ابن‌عربی و صدرالدین قونوی و پیروان آنها می‌گویند که «ذات حق» مقامی است که هیچ اسم و رسمی در او راه ندارد؛ اما عموم فلاسفه (قطب‌الدین الشیرازى‏، شرح حکمةالإشراق‏، ص 19)، به ثبوت صفاتی متفاوت‌المعنی در مرتبه ذات حق اعتقاد دارند و می‌گویند: مقام ذات، خالی از صفات کمالی، مثل علم و قدرت و حیات و ... نیست.
در این بین مرحوم علامه طباطبایی(ره) در رساله التوحید خود، به دیدگاه عرفا مایل گشته و این دعوای عرفانی را با یک برهان قویم فلسفی تبیین و اثبات می‌‌کند.

  3. روش‌شناسی پاسخ به شبهات در اندیشه وآثار علامه طباطبایی(ره) و نگاهی کوتاه به برخی از پاسخ‌های ایشان به شبهات
حجت‌الاسلام والمسلمین امیرعلی حسنلو، مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه
‏ابعاد خدمات علمی علامه طباطبایی(ره) تاکنون به‌درستی و کامل شناخته نشده است که نیازمند تحقیق و بازبینی می‌باشد؛ این ‏فقیه حکیم، در روزگار خود این‌گونه تشخیص داد که برای پاسخگویی به شبهات، از هر ابزار علمی به‌صورت خردمندانه، با روش‌های ‏کاربردی باید پاسخ داد؛ از این‌رو در این عرصه قبل از هرچیز به کارهای بنیانی و اساسی پرداخت: 1. تولید محتوا با تکیه ‏بر مبانی دینی (قرآن و سنت)؛ 2. تربیت شاگردان برجسته و آشنا به حکمت و زمان؛ 3. تقویت بنیه عقلانی دین در سطح ‏نخبگان؛ 4. برگزاری جلسات تبادل افکار و تضارب آرا با اندیشمندان دیگر؛ 5. ارتباط با جهان غرب جهت شناخت اساسی ‏افکار و اندیشه‌های جهان غرب (این جنبه از تلاش علامه که بسیار ماهرانه بود، برای شناخت مستقیم منشأ شبهاتی بود که از ‏سوی غرب، به اسلام و باورهای دینی وارد می‌شد)‏.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌رضا رضایی؛ استاد ثابت جامعة المصطفی  العالمیه
نوشتار پیش رو به دیدگاه علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان درباره سلامت و بهداشت و پزشکی می‌پردازد. نویسنده با روش توصیفی و تحلیلی و با شیوه تطبیقی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای و نرم‌افزارها به تنظیم مقاله پرداخته است. نتایج این نوشتار این است که علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان خود، در ذیل آیات بهداشت و پزشکی (مانند آیات تغذیه، مراحل رشد جنین، غسل و وضو و عسل درمانی، قرآن درمانی و....)، با کمک از علوم پزشکی، به تفسیر آیات پرداخته و در برخی از موارد، ادعای شگفتی و اعجاز نموده است.

نگارنده در این مقاله با بهره‌گیری از اندیشه تفسیری علامه طباطبایی به بازسازی مفهوم «عقلانیت وحیانی» مبادرت نموده و به مقایسه دو مفهوم پرداخته است. مقایسه دو مفهوم «عقلانیت ارتباطی» به‌عنوان روایت سکولار و «عقلانیت وحیانی» به‌عنوان روایت دینی، با بهره‌گیری از روش‌های توافق و اختلاف پرزوسکی، به‌صورت تلویحی، از ترجیح دومی بر اولی حکایت می‌کند. این مقایسه با هدف بررسی تشابهات و تمایزات دو مفهوم در سه جنبه، شامل بازاندیشی، شناختی و هنجاری، صورت گرفته است. و...

علامه طباطبایی(ره) بیشتر با تفسیر کبیرش «المیزان» شناخته شده است و زمانی که از روش تفسیری ایشان سخن به میان می‌آید، گفته می‌شود که تفسیر قرآن به قرآن است؛ اما منظور از تفسیر قرآن به قرآن چیست و این چگونه روشی است؟ و سخن در این است که جایگاه اهل‌بیت(ع) در «تفسیر قرآن به قرآن» کجاست؟ به‌‌عبارت دیگر اهل‌بیت(ع) چه جایگاهی در تفسیر المیزان دارند؟

علامه طباطبایی(ره) مفسر بزرگ قرآن کریم، در این حوزه می‌گوید: «هرچند عرفان از دین اسلام برنخاسته است؛ اما وجود عرفان را در میان پیروان همه ادیان، دلیل بر این گرفته که ریشه در توحید فطری دارد و از این‌رو، دین اسلام سلوک عرفانی را مورد تأیید قرار می‌دهد؛ ولی در عین حال تصوف را به‌گونه‌ای معرفی نموده که از دین اسلام برنخاسته؛ بلکه بزرگان تصوف آن را از خلف خود که در میان پیروان ادیان دیگر وجود داشته، گرفته-اند». علامه طباطبایی(ره)، طریقت، حقیقت و فنافی‌الله را که از ارکان تصوف محسوب می‌گردند، مورد خدشه قرار داده و تأویل و باطنی‌گری صوفیان را درباره قرآن مردود می‌شمارد.

با توجه به این‌که وظیفه نگاه هرمنوتیکی آن است که آنچه را بر روح مؤلف می‌گذرد، تا آن‌جا که ممکن است، مدّ نظر قرار دهد، می‌توان از این زاویه علامه طباطبایی(ره) را از نو به سخن آورد.
هرچند در ابتدا آنچه بر روح علامه طباطبایی(ره) و تفسیر المیزان می‌گذرد، خود را نشان نمی‌دهد و ممکن است، خواننده تفسیر المیزان، خود را در دفع شبهاتی که در آن تفسیر مطرح شده، محدود کند؛ ولی اگر خواننده بنا داشته باشد، از طریق قرآن در جهانی حاضر شود که بعد از رنسانس به ظهور آمده و با توجه به این‌که بشر جدید با معنای خاصی که از خود دارد، در اجتماع حاضر شده، چنین شخصی بهره دیگری از المیزان نصیب خود می‌کند.