آیتالله حسینی بوشهری
زمینهسازیهای امام حسن عسکری(ع) برای ورود شیعه به عصر غیبت رئیس شورایعالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، شرایط زندگی امام حسن عسکری(ع) را شرایط خفقان نامید و گفت: حضرت با همه محدودیتها سعی در حفظ شیعیان و آماده کردن فضا برای عصر غیبت داشتند.
آیتالله حسینی بوشهری، 12آبان در مراسم جشن بزرگ میلاد امام حسن عسکری(ع) که هرساله به توصیه مرجع عالیقدر، آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی(قد) برگزار میگردید و امسال هم با حضور حجتالاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری، نمایندگان بیوت مراجع عظام تقلید، علما، اساتید و اقشار مختلف مردم در مسجد مقدس امام حسن عسکری(ع) برگزار گردید، گفت: عسگر نام محلهای بود که امام در آن تحت نظر قرار داشت. در واقع امام حسن عسگری(ع) یک نوع زندانی شدن محترمانه را سپری میکردند. ایشان 28 سال عمر کردند که در 6 سال آن، امامت شیعیان را برعهده داشتند و از این مدت سه سال را در زندان گذراندند و آن سه سال را نیز تحت مراقبت شدید فرماندهان نظامی حکومت عباسی قرار داشتند.
دبیر شورایعالی حوزه های علمیه افزود: از شخص رسول الله(ص) تا دیگر امامان ما(ع) هرکدام یک ویژگی خاص در بعد عبادی خود داشتند. پیامبر(ص) وقتی موقع نماز میشد آنچنان مجذوب ذات کبریایی حقتعالی میشد که گویا نه او کسی را میشناخت و نه دیگران او را؛ امام حسن عسگری(ع) نیز در وقت نماز همانگونه بودند. مناجات ایشان اطرافیانش را تحت تأثیر قرار میداد. گروهی از عباسیان به فرمانده نظامیان گفتند که بیشتر به امام در زندان سخت بگیر. فرمانده نظامیان گفت دو مأمور را مراقب او قرار دادم، اما هر دو تحت تأثیر او قرار گرفتند.
آیتالله حسینی بوشهری گفت: امام، جلال و جمال و عظمتی داشتند که دشمنان به آن اقرار داشتند و دشمنان وقتی که ایشان را میدیدند، بیاختیار دست بر سینه گذاشته و میگفتند «یا ابنرضا، فدای شما هستیم». احمدبن عبیداللهبن خاقان قمی، از کارگزاران بنیعباس و مسئول خراج قم که دشمن کینهتوز اهلبیت(ع) بوده میگوید: در کنار پدرم ایستاده بودم، نگهبانان خبر دادند امام آمد. دیدم پدرم از خود بیخود شد و گفت سریع راه را باز کنید تا ایشان بیاید. پدرم با تمام وجود به استقبال امام رفت و او را در جایی قرار داد که شخصیتهای بزرگ مملکتی در آن قرار میگرفتند. غرق در تعجب گفتم این جوان کیست که پدرم شیفته اوست. گفتند او حسن بن علی، معروف به «ابنالرضا» است. پدرم جز برای خلیفه برای کس دیگری احترام نمیکرد، اما در مقابل ایشان دست به سینه بود. احمدبن عبیدالله میگوید: در تنهایی پدرم نزد او رفتم و گفتم این جوان که بود؟ گفت او امام رافضیان بود. گفتم چرا اینقدر احترام کردی؟ گفت به خدا قسم اگر حکومت از دست بنیعباس گرفته شود، شایستهترین شخصیت در بین بنیهاشم همین فرد است که میتواند حاکمیت جامعه اسلامی را داشته باشد.
رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه با اشاره به انتشار کتاب تناقضات قرآن یعقوب بن اسحاق کندی در زمان امام حسن عسکری(ع) گفت: روزی یکی از شاگردان او به حضور امام عسکری(ع) رسید. امام به او فرمودند: آیا در میان شما کسی نیست تا استادتان را از آنچه درباره قرآن می نویسد، بازدارد؟ او گفت: ما شاگرد او هستیم، چگونه میتوانیم درباره این موضوع یا غیر آن به او اعتراض کنیم؟ امام فرمودند: پیش او برو و از وی بپرس: آیا از نظر شما ممکن است منظور قرآن غیر از آن معانی باشد که شما گمان کرده و پذیرفتهاید؟ او خواهد گفت ممکن است؛ زیرا اهل فهم است. پس بگو: چه میدانی، شاید همانگونه که امکان آن را پذیرفتی، مراد قرآن غیر از آن باشد که تو میفهمی و سخنان آن برای معانی دیگری به کار گرفته شده باشد؟ آن مرد نزد کندی آمد و سخنان امام را به او منتقل کرد. کندی که این مسأله را در سخن، امری محتمل و از نظر عقلی جایز میدانست، گفت: قسم میخورم که این کلام از تو نیست. آن مرد گفت: این سخنان از ابو محمد عسکری(ع) است. کندی گفت: هماکنون پیش او میروم که این امر جز از این خاندان بر نمیآید؛ آنگاه همه آنچه را که نوشته بود، سوزاند و از بین برد.
آیتالله حسینی بوشهری مهیاسازی جامعه برای عصر غیبت را مهمترین پیام امام حسن عسکری(ع) عنوان و خاطرنشان کرد: مهمترین وظیفه امام حسن عسکری(ع) بهعنوان پیشوای مسلمانان، شناساندن و آمادهسازی جامعه برای غیبت طولانی حضرت ولی عصر(عج) بود؛ زیرا تولد امام بعدی به دلیل دشمنی حکومت عباسی با ائمه معصومین(ع) در خفا اتفاق افتاده و کمتر کسی از این جریان باخبر بود؛ لذا یکی از بزرگترین مسئولیتهای امام عسکری(ع) معرفی فرزند خویش به عنوان امام و مقتدای مردم و زمینهسازی برای غیبتش بود و ایشان برای ایفای این نقش خطیر با شیوههای گوناگون، امامت و غیبت حضرت ولی عصر(عج) را برای مشتاقان ولایت اهلبیت(ع) تبیین و تشریح کردند.
وی در همین رابطه افزود: یکی از راهبردهای امام عسکری(ع) برای زمینهسازی غیبت فرزندشان، ارجاع مردم و شیعیان به وکلای ویژه و موثقی بود که از ناحیه ایشان به مردم معرفی میشدند و بدین طریق به شیعیان فهماندند که در آینده نزدیک امام معصومی(ع) در میان آنها حاضر نیست و لذا باید معالم دینی خویش را از کسانی دریافت کنند که به طریقی با امام زمان(عج)ارتباط دارند. در این برهه حساس امام طوری رفتار کردند که شیعیان کم کم با علما انس بگیرند و بهصورت کامل به خود امام متکی نباشند.
امام جمعه قم با اشاره به تبیین جایگاه اهلبیت(ع) در کلام امام عسکری(ع) افزود: امام جایگاه اهلبیت(ع) را بین مردم تبیین کردند که اگر روزی ایشان در بین مردم نبود و حضرت بقیهالله(عج) در غیبت بود، مردم جایگاه اهلبیت(ع) را بدانند. ابوهاشم میگوید: از امام حسن عسکری(ع) تفسیر آیه زیر را پرسیدم «ثم أورثنا الکتاب الذین اصطفینا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه ومنهم مقتصد ومنهم سابق بالخیرات باذن الله» را نفهمیدیم. حضرت(ع) فرمودند: «ظالم بنفسه» کسانی هستند که به امامت ما اقرار ندارند. «مقتصد» کسانی هستند که به حق ما عارف هستند. و «منهم سابق بالخیرات» نیز ما امامان هستیم که در جامعه پیشتاز خیرات هستیم.
آیتالله حسینی بوشهری با بیان اینکه امام حسن عسکری(ع) در عصر حاکمیتِ مستبدترین خلفاء زندگی میکرد و هیچگاه از دست حکومت عباسی آزاد نبود؛ اما در دوره امامت خود حیات سیاسی، اجتماعی و بهویژه فرهنگ شیعه را زنده نگه داشت، گفت: امام در دوران خفقان زندگی کرد. بهگونهای که حضرت جواب سلام شیعیان را گاهی نمیداد. به حضرت گلایه میکردند. حضرت میگفتند؛ میخواهم شما شناخته نشوید و الا شما هم مانند من گرفتار میشوید. در شرایطی که کسی جرأت رفت و آمد به خانه حضرت را نداشت، پنج بانوی محترمه که از نزدیکان و بستگان ایشان بودند، راوی احادیث ایشان بودند و روایات را به جایی که باید برسانند میرسانند.
عضو خبرگان رهبری با بیان اینکه ایجاد شبکه وکالت توسط امام(ع) هم نوعی مقدمهسازی برای دوران غیبت است، گفت: مسئولیت خطیر امامت ایجاب میکرد در شرایط سخت سیاسی و اجتماعی، امام امت خود را رها نکرده و مسیر امن و مطمئنی را برای شیعیان و محبان اهلبیت عصمت و طهارت(ع) طراحی کنند؛ از اینرو امام حسن عسکری(ع) با برگزیدن افراد خاص و مطمئن با عناوینی همچون «وکیل»، تشکیلات سری، سیاسی و عقیدتی را در جامعه مدیریت و راهبری کردند و در مناطق مختلف نمایندگانی قرار دادند تا بهدور از چشم دشمن، کارهای خود را انجام دهند و حتی امام اجازه داده بودند که وکلا، وجوهات را به نیازمندان برسانند. در واقع امام عسکری(ع)با طراحی این شبکه در دوران خفقان سیاسی و اجتماعی تلاش کردند، اعتقادات شیعه را بهدرستی در بین شیعیان زنده نگه دارند و پایههای عقیدتی و فکری آن را در بین محبان خود بیش از پیش مستحکم کنند تا شیعه با این وضع خو گرفته و نسبت به غیبت بیگانه نباشد.
گزارش: رحیم کریمی