در همایش بین‌المللی «سیره و زمانه امام حسن عسکری(ع)» مطرح شد
بحران‌های فکری در زمان امام حسن عسکری(ع) گسترش یافت
مراسم افتتاحیه همایش بین‌المللی «سیره و زمانه امام حسن عسکری(ع)(ابن الرضا)» همزمان با میلاد پیشوای یازدهم شیعیان، با حضور آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس شورای‌عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، علما و اندیشمندان و سخنرانی حجج‌اسلام والمسلمین رفیعی عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه، یوسفی غروی استاد حوزه علمیه قم و لکزایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۲ آبان در این پژوهشگاه در پردیسان قم برگزار شد.
بحران‌های فکری در زمان امام حسن عسکری(ع) گسترش یافت
حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی در این همایش با اشاره به دوران کوتاه امامت امام حسن عسکری (ع)، گفت: در زمان این امام همام، شیعه گسترش زیادی یافت و این دوران، مصادف با ضعف عباسیان بود و دربار را گاهی مادران خلفا می‌چرخاندند.سخنران مراسم با اشاره به حصر کامل امام حسن عسکری(ع)، افزود: در عین حال قیام‌ها علیه خلفا نیز گسترش یافت؛ از سوی دیگر، بحران‌های فکری از قبیل غلات، واقفیه، صوفیه و…، در این دوران گسترش می‌یابد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی با یادآوری زمینه‌سازی امام یازدهم برای آماده‌سازی مردم جهت غیبت امام زمان(عج)، گفت: در روایتی می‌خوانیم که عثمان‌بن سعید وکیل امام هادی(ع) می‌گوید: «با 40 نفر خدمت امام رسیدم و گفتم: سوالی دارم. امام فرمود: بنشین. لحظاتی بعد فرمود: می‌خواهید بدانید، امام بعد از من کیست. رفت داخل اتاق و با کودکی بیرون آمد که شبیه‌ترین فرد به پدرش بود و فرمود: ایشان امام بعد از شماست. متفرق نشوید و دیگر ایشان را نخواهید دید.»
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی با اشاره به زمینه‌سازی امام حسن عسکری (ع) برای امامت حضرت مهدی (عج)، بیان کرد: کامل‌بن ابراهیم می‌گوید: عده‌ای مرا نزد امام حسن عسکری(ع) فرستادند تا از ایشان درباره تفویض سئوال کنم. خدمت ایشان رفتم. آقا نبود. پرده‌ای کنار رفت و امامزاده‌ای سه چهار ساله نشسته بود. ایشان فرمود: خدا مفوضه را لعنت کند. قلب‌های ما ظرف مشیت الهی است. در همین هنگام، امام عسکری(ع) وارد شد و خطاب به من گفت: کامل چرا نشستی؟ مگر پسرم، حجت بعد از من، پاسخ شما را نداد؟
وی افزود: حوزه‌های بحث از قبیل وکالت، نمایندگان، فرقه‌ها، نقش امام حسن عسکری(ع) در تمدن و ارتباط با شیعیان و ...، علی‌رغم کوتاهی دوران امامت امام عسکری(ع) در زمان ایشان زیاد است.
سخنران همایش، به بحران‌ها و چالش‌های امام حسن عسکری(ع) در دوران امامت خود اشاره و اظهار کرد: یکی از بحران‌های مهم در دوران این امام همام، بحران «صاحب الزنج» است. دیگری صوفیه است. البته تصوف گذشته با تصوف امروز متفاوت است. امام هادی و امام حسن عسکری(س) نسبت به خطرات صوفیه (آن زمان) هشدار دادند. واقفیه از دیگر جریان‌هاست که در زمان امام عسکری(ع) جان تازه‌ای گرفتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی انتظارات امام حسن عسکری(ع) از شیعیان را در راستای وحدت اسلامی مورد توجه قرار داد و افزود: ائمه اطهار(ع) همواره شیعیان را توصیه کردند که نسبت به اهل سنت توجه داشته باشند، در نمازهای آنها شرکت کنند و از بیماران آنها عیادت نمایند.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز در مراسم اختتامیه این همایش با اشاره به مقالات رسیده به دبیرخانه این همایش عنوان کرد: مقالات رسیده به این همایش، به سمت کاربردی بودن پیش رفته است. تاریخ، مادر علوم است؛ اما باید در سیره از متخصصان رشته‌های دیگر هم استفاده کرد تا مقالات مشترکی با همکاری پژوهشگران رشته‌هایی همچون علوم سیاسی به نگارش دربیاید.
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی به توجه حوزه علمیه قم به تاریخ‌پژوهی اشاره کرد و افزود: تاریخ اسلام امروز در حوزه علمیه قم، هویت ارزشمندی پیدا کرده است و این مسئله، مرهون اساتید تاریخ در حوزه می‌باشد. پروژه‌ای با عنوان دانشنامه اهل‌بیت(ع) شروع شده که در صورت به ثمر نشستن، کار بزرگی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدهادی یوسفی غروی نیز در این مراسم، با اشاره به ماجرای ساخت گنبد حرم مطهر امام حسن عسکری(ع)، اظهار کرد: ناصرالدین شاه بعد از اینکه مشاهده کرد، عمویش رئیس ایل قاجار، بانی توسعه حرم مطهر امامین کاظمین(س) شد، تصمیم گرفت که گنبد بزرگی را برای حرم امامین عسکریین(س) بسازد و این کار را انجام داد. ناصرالدین‌شاه پس از ساخت گنبد مطلا برای حرم امامین عسکریین(س) چون همکاری حکومت عثمانی را دید، تصمیم گرفت که با طلای باقی مانده به ترمیم قبر ابوحنیفه بپردازد.
استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: ناصرالدین‌شاه در سفر به عتبات مشاهده کرد که در اذان حرم مطهر امام حسین(ع)، شهادت به ولایت امیرالمومنین(ع) داده نشد، عصبانی شد و به موذن این حرم دستور داد که در اذان به ولایت امام علی(ع) شهادت بدهد. این اقدام درحالی بود که عتبات عالیات عراق در آن زمان در سیطره حکومت عثمانی قرار داشت.
رئیس انجمن تاریخ‌پژوهان حوزه علمیه قم هم در این همایش، اظهار کرد: این همایش حلقه آخر سلسله همایش ابناءالرضا(ع) است که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری با اشاره به مساعدت رئیس و معاونان دفتر تبلیغات اسلامی، برای برگزاری این سلسله همایش‌ها در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع)، گفت: برگزیده مقالات همایش که 30 مقاله است، به زبان عربی ترجمه خواهد شد و با رایزنی‌های صورت‌گرفته این همایش را در عراق هم برگزار خواهیم کرد.
وی افزود: در این همایش، بیش از 110 مقاله دریافت شد که حدود 52 مقاله پذیرفته شد که در مجموعه مقالات منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
یادآوری می‌شود، در ادامه مراسم، مجموعه مقالات این همایش، با حضور آیت‌الله حسینی بوشهری رئیس شورای‌عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رونمایی شد.
گفتنی است، «امام حسن عسکری(ع) و تمدن اسلامی»، «امام حسن عسکری(ع) و شیعیان» و «سیره و زندگانی امام حسن عسکری(ع)» از جمله کمیسیون‌های این همایش بین‌المللی بودند.
گزارش: رحیم کریمی