در مراسم نکوداشت علامه حسن‌زاده آملی(ره) مطرح شد
معرفت نفس از دغدغه‌های مهم علامه حسن‌زاده آملی(ره) بود
آیین نکوداشت دانشمند فرزانه علامه حسن‌زاده آملی(ره) همزمان با نخستین سالگرد رحلت ایشان، 28 و 29 شهریور در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با حضور شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی برگزار شد.
آیت‌الله آملی لاریجانی 29 شهریور در آیین نکوداشت علامه حسن‌زاده آملی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، این عالم فرزانه را، عارف، فیلسوف، مفسر قرآن و عالم به ریاضیات و نجوم توصیف کرد و گفت: او مصداق بارز حدیث پیامبر(ص) است که می‌فرمایند: بزرگان امت، حاملان قرآن و شب‌زنده‌داران هستند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان اینکه معرفت نفس از دغدغه‌های مهم و ارزشمند دانشمند فرزانه علامه حسن‌زاده آملی(ره) بود، تأکید کرد: روایت زیبایی از پیامبر اسلام(ص) وجود دارد که پیامبر(ص) فرمود: « أشراف امتی حملة‌القرآن و أصحاب‌اللیل» و انصافاً مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده آملی، مصداق واقعی این روایت شریف بود که اشرف امت نه کسانی هستند که اهل رفاه، قدرت، ثروت، جاه و مقام هستند؛ بلکه حاملان قرآن و شب‌زنده‌داران هستند و علامه حسن‌زاده آملی از این قسم بود. او با قرآن مأنوس و شب‌زنده‌دار بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه یکی از دغدغه‌های جدی و مورد اهتمام مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده آملی، بحث معرفت نفس بود، افزود: راهیابی به معرفت نفس به تمرین نیاز دارد. در شرایطی که انسان خود را بی‌ماده و بی‌صورت می‌بیند، به حقیقت نفس دست یافته است. هر اندازه روح انسان عظیم‌تر شود، تسلط او به عوالم دیگر ظاهرتر و بارزتر می‌شود. هر جایی که انسان خود را نبیند، ظهور حق بر او اتفاق می‌افتد.
آیت‌الله آملی لاریجانی، با اشاره به تألیفات علامه حسن‌زاده آملی در باب معرفت نفس، یادآور شد: کتاب «عیون»، یکی از بهترین کتاب‌ها در باب نفس است که آن علامه بزرگوار، با علاقه و نظم زیبایی آن را نوشته است.
علامه حسن‌زاده آملی(ره) از عرفان ثقلین و چند منبعی برخوردار بود
استاد رشاد هم در مراسم بزرگداشت علامه حسن‌زاده آملی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، این عالم ذوفنون را اهل معرفت دانست و از عرفان او به‌عنوان عرفان ثقلین و چند منبعی یاد کرد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: علامه حسن‌زاده آملی(ره) در طول زندگی شریف خود، عارف به‌معنای جامع، کامل و حقیقی بود. به‌اعتقاد من عارف تک‌ساحتی، عارف نیست. بشر عادی نمی‌‌تواند فقط از یکی از مسائل و منابع معرفت بهره‌مند باشد و در عین حال به همه حقایق دست پیدا کند؛ زیرا این فقط کار معصومین(ع) است و تنها آن حضرات می‌توانند به‌مدد عقل، کتاب و سنت رسول(ص)، شهود حقایق را کشف و به همه آنها دست پیدا کنند. این مهم، کار انسان‌های کامل است که به همه امور مشرف هستند و می‌توانند، از همه ظرفیت‌ها استفاده کنند و هریک از منابع را به فعلیت برسانند و به‌واقع همه حقایق را تنها از یک منبع کشف کنند. این کار، از عهده انسان‌های عادی خارج است.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با بیان این مطلب که علوم، از ساحت الهی به ساحت انسانی تنزل می‌کند، گفت: انسان‌های عادی برای کشف حقایق باید همه منابع را به خدمت بگیرند تا بتوانند، مجموع آنها را کشف کنند و علامه ذوفنون چنین بهره‌مندی را داشت؛ چون او یک فیلسوف، عارف متکلم و عالم به عرفان نظری بود و به آراء اهل عرفان، اشراف داشت. در عین علم به علوم عرفان، او به علومی چون فیزیک و ریاضیات نیز آشنا بود و به‌تعبیری فیزیک‌دان و عارف بود.
رئیس شورای حوزه علمیه استان تهران عنوان کرد: از بزرگترین مشکلات معرفت بشری و به‌خصوص بشر معاصر، از سویی جزئی‌نگری و تجزیه معرفت و از سوی دیگر، تک‌منبع بودن است و تک‌منبع بودن علم و عرفان، هر دو آفت است. به‌همین دلیل، عیب عرفان رایج آن است که هم منبع و هم شهود، هر دو بشری است.
عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با بیان این مطلب که عرفان علامه حسن‌زاده آملی عرفان اهل‌بیتی است، گفت: علامه حسن‌زاده از عرفان اهل‌بیتی برخوردار بود و از همه ابزارها برای دریافت‌های باطنی و مواجهه با باطن انسان، بهره می‌برد.
محافظت از نفس، بزرگترین ویژگی علامه حسن‌زاده‌آملی(ره) بود
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی خراسانی در مراسم بزرگداشت علامه حسن زاده آملی در شبستان امام خمینی حرم مطهر حضرت معصومه(س)، اظهار کرد: وقتی رفتار بزرگان در یک جمعی تحول ایجاد می‌کند، باید مجالس بزرگداشت آنان نیز برای کسانی که به دنبال سیر و سلوک هستند، تحول ایجاد نماید.
وی افزود: بررسی شخصیت سیر و سلوکی، عرفانی و معرفتی علامه حسن‌زاده آملی(ره) در یک جلسه امکان‌پذیر نیست؛ اما به‌قدر امکان باید بازگو شود.
شاگرد علامه حسن‌زاده آملی(ره) تأکید کرد: مرحوم علامه حسن‌زاده آملی به مرحله‌ای رسیدند که یک عالم ربانی شدند که معنای ربانی شدن این است که حرف خدا را می‌زنند و در این دنیا دو مرتبه متولد شدند؛ چراکه حقیقت ربانی شدن یعنی تولدی دوباره در مسیر زندگی که نیاز به مراحل و مراتب خاصی دارد.
وی افزود: دلیل اینکه مرحوم علامه حسن‌زاده آملی یک عالم ربانی شدند، این بود که ایشان اهل برنامه شخصی و نگهبان نفس خود بودند و مدیریت نفس را به‌درستی انجام دادند.
سخنران مراسم گفت: تمام اندیشه و کلام مرحوم علامه حسن‌زاده آملی، کاملاً خدایی بود و خود را در محضر خدا می‌دانست و همه را دعوت به خدا می‌نمود.
با بیان اینکه حالات عرفانی علامه حسن‌زاده آملی مثال‌زدنی است، تأکید کرد: علامه حسن‌زاده آملی(ره) در یک قله عرفان و معرفتی قرار داشت که به مقام دستگیری از دیگران رسیده بود و برای تمام حالات اجتماعی، فرهنگی، عرفانی و سیاسی خود برنامه داشت.
کارشناس مذهبی آستان مقدس حضرت معصومه(س) خاطرنشان کرد: نوشته‌ها و کتاب‌های توحیدی، معرفت نفس و موضوعات معادی مرحوم علامه حسن‌زاده آملی، دارای منبع فیض هستند و لازم است، جوانان به آنها مراجعه کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی خراسانی با بیان اینکه علمای ربانی به‌مراتب بعد از مرگ بیشتر می‌توانند منشأ و منبع فیض باشند، افزود: علامه حسن‌زاده آملی(ره) بیش از چهل سال قرائت سوره واقعه در هر شب را ترک نکرد و این باید یک الگو باشد برای کسانی که به‌دنبال سیر و سلوک هستند.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از خصلت‌های ایشان این بود که ایشان یک سالک توحیدی بودند و همواره خود را ملزم به زیارت حرم بانوی کرامت(س) می‌دانستند.
این استاد حوزه علمیه در پایان گفت: ایشان یک عالم خستگی‌ناپذیر در تحصیل، تدریس و عبادت بودند؛ به‌همین خاطر لازم است، طلبه‌ها سیر علمی علمای ربانی را برای خود الگو قرار بدهند.
همچنین دکتر غلامرضا اعوانی استاد ممتاز فلسفه و عضو پیوسته فرهنگیان علوم جمهوری اسلامی ایران، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی محقق داماد عضو هیئت امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله حسن‌زاده آملی فرزند علامه حسن‌زاده آملی هم در مراسم بزرگداشت این عالم فقید در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، طی سخنانی، به بیان ابعاد علمی، عرفانی و اخلاقی ایشان پرداختند.
گفتنی است، امضای لوح یادبود آیین نکوداشت علامه حسن‌زاده آملی توسط مهمانان ویژه، برگزاری نمایشگاه اسناد و تصاویر مربوط به دوران حیات علامه حسن‌زاده آملی و آثار و تألیفات ایشان، از دیگر بخش‌های جنبی مراسم تهران بود.
گزارش: داوود مظاهری
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان اینکه معرفت نفس از دغدغه‌های مهم و ارزشمند دانشمند فرزانه علامه حسن‌زاده آملی(ره) بود، تأکید کرد: روایت زیبایی از پیامبر اسلام(ص) وجود دارد که پیامبر(ص) فرمود: « أشراف امتی حملة‌القرآن و أصحاب‌اللیل» و انصافاً مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده آملی، مصداق واقعی این روایت شریف بود که اشرف امت نه کسانی هستند که اهل رفاه، قدرت، ثروت، جاه و مقام هستند؛ بلکه حاملان قرآن و شب‌زنده‌داران هستند و علامه حسن‌زاده آملی از این قسم بود. او با قرآن مأنوس و شب‌زنده‌دار بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه یکی از دغدغه‌های جدی و مورد اهتمام مرحوم آیت‌الله حسن‌زاده آملی، بحث معرفت نفس بود، افزود: راهیابی به معرفت نفس به تمرین نیاز دارد. در شرایطی که انسان خود را بی‌ماده و بی‌صورت می‌بیند، به حقیقت نفس دست یافته است. هر اندازه روح انسان عظیم‌تر شود، تسلط او به عوالم دیگر ظاهرتر و بارزتر می‌شود. هر جایی که انسان خود را نبیند، ظهور حق بر او اتفاق می‌افتد.
آیت‌الله آملی لاریجانی، با اشاره به تألیفات علامه حسن‌زاده آملی در باب معرفت نفس، یادآور شد: کتاب «عیون»، یکی از بهترین کتاب‌ها در باب نفس است که آن علامه بزرگوار، با علاقه و نظم زیبایی آن را نوشته است.
استاد رشاد هم در مراسم بزرگداشت علامه حسن‌زاده آملی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، این عالم ذوفنون را اهل معرفت دانست و از عرفان او به‌عنوان عرفان ثقلین و چند منبعی یاد کرد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: علامه حسن‌زاده آملی(ره) در طول زندگی شریف خود، عارف به‌معنای جامع، کامل و حقیقی بود. به‌اعتقاد من عارف تک‌ساحتی، عارف نیست. بشر عادی نمی‌‌تواند فقط از یکی از مسائل و منابع معرفت بهره‌مند باشد و در عین حال به همه حقایق دست پیدا کند؛ زیرا این فقط کار معصومین(ع) است و تنها آن حضرات می‌توانند به‌مدد عقل، کتاب و سنت رسول(ص)، شهود حقایق را کشف و به همه آنها دست پیدا کنند. این مهم، کار انسان‌های کامل است که به همه امور مشرف هستند و می‌توانند، از همه ظرفیت‌ها استفاده کنند و هریک از منابع را به فعلیت برسانند و به‌واقع همه حقایق را تنها از یک منبع کشف کنند. این کار، از عهده انسان‌های عادی خارج است.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با بیان این مطلب که علوم، از ساحت الهی به ساحت انسانی تنزل می‌کند، گفت: انسان‌های عادی برای کشف حقایق باید همه منابع را به خدمت بگیرند تا بتوانند، مجموع آنها را کشف کنند و علامه ذوفنون چنین بهره‌مندی را داشت؛ چون او یک فیلسوف، عارف متکلم و عالم به عرفان نظری بود و به آراء اهل عرفان، اشراف داشت. در عین علم به علوم عرفان، او به علومی چون فیزیک و ریاضیات نیز آشنا بود و به‌تعبیری فیزیک‌دان و عارف بود.
رئیس شورای حوزه علمیه استان تهران عنوان کرد: از بزرگترین مشکلات معرفت بشری و به‌خصوص بشر معاصر، از سویی جزئی‌نگری و تجزیه معرفت و از سوی دیگر، تک‌منبع بودن است و تک‌منبع بودن علم و عرفان، هر دو آفت است. به‌همین دلیل، عیب عرفان رایج آن است که هم منبع و هم شهود، هر دو بشری است.
عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با بیان این مطلب که عرفان علامه حسن‌زاده آملی عرفان اهل‌بیتی است، گفت: علامه حسن‌زاده از عرفان اهل‌بیتی برخوردار بود و از همه ابزارها برای دریافت‌های باطنی و مواجهه با باطن انسان، بهره می‌برد.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی خراسانی در مراسم بزرگداشت علامه حسن زاده آملی در شبستان امام خمینی حرم مطهر حضرت معصومه(س)، اظهار کرد: وقتی رفتار بزرگان در یک جمعی تحول ایجاد می‌کند، باید مجالس بزرگداشت آنان نیز برای کسانی که به دنبال سیر و سلوک هستند، تحول ایجاد نماید.
وی افزود: بررسی شخصیت سیر و سلوکی، عرفانی و معرفتی علامه حسن‌زاده آملی(ره) در یک جلسه امکان‌پذیر نیست؛ اما به‌قدر امکان باید بازگو شود.
شاگرد علامه حسن‌زاده آملی(ره) تأکید کرد: مرحوم علامه حسن‌زاده آملی به مرحله‌ای رسیدند که یک عالم ربانی شدند که معنای ربانی شدن این است که حرف خدا را می‌زنند و در این دنیا دو مرتبه متولد شدند؛ چراکه حقیقت ربانی شدن یعنی تولدی دوباره در مسیر زندگی که نیاز به مراحل و مراتب خاصی دارد.
وی افزود: دلیل اینکه مرحوم علامه حسن‌زاده آملی یک عالم ربانی شدند، این بود که ایشان اهل برنامه شخصی و نگهبان نفس خود بودند و مدیریت نفس را به‌درستی انجام دادند.
سخنران مراسم گفت: تمام اندیشه و کلام مرحوم علامه حسن‌زاده آملی، کاملاً خدایی بود و خود را در محضر خدا می‌دانست و همه را دعوت به خدا می‌نمود.
با بیان اینکه حالات عرفانی علامه حسن‌زاده آملی مثال‌زدنی است، تأکید کرد: علامه حسن‌زاده آملی(ره) در یک قله عرفان و معرفتی قرار داشت که به مقام دستگیری از دیگران رسیده بود و برای تمام حالات اجتماعی، فرهنگی، عرفانی و سیاسی خود برنامه داشت.
کارشناس مذهبی آستان مقدس حضرت معصومه(س) خاطرنشان کرد: نوشته‌ها و کتاب‌های توحیدی، معرفت نفس و موضوعات معادی مرحوم علامه حسن‌زاده آملی، دارای منبع فیض هستند و لازم است، جوانان به آنها مراجعه کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی خراسانی با بیان اینکه علمای ربانی به‌مراتب بعد از مرگ بیشتر می‌توانند منشأ و منبع فیض باشند، افزود: علامه حسن‌زاده آملی(ره) بیش از چهل سال قرائت سوره واقعه در هر شب را ترک نکرد و این باید یک الگو باشد برای کسانی که به‌دنبال سیر و سلوک هستند.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از خصلت‌های ایشان این بود که ایشان یک سالک توحیدی بودند و همواره خود را ملزم به زیارت حرم بانوی کرامت(س) می‌دانستند.
این استاد حوزه علمیه در پایان گفت: ایشان یک عالم خستگی‌ناپذیر در تحصیل، تدریس و عبادت بودند؛ به‌همین خاطر لازم است، طلبه‌ها سیر علمی علمای ربانی را برای خود الگو قرار بدهند.
همچنین دکتر غلامرضا اعوانی استاد ممتاز فلسفه و عضو پیوسته فرهنگیان علوم جمهوری اسلامی ایران، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی محقق داماد عضو هیئت امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله حسن‌زاده آملی فرزند علامه حسن‌زاده آملی هم در مراسم بزرگداشت این عالم فقید در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، طی سخنانی، به بیان ابعاد علمی، عرفانی و اخلاقی ایشان پرداختند.
گفتنی است، امضای لوح یادبود آیین نکوداشت علامه حسن‌زاده آملی توسط مهمانان ویژه، برگزاری نمایشگاه اسناد و تصاویر مربوط به دوران حیات علامه حسن‌زاده آملی و آثار و تألیفات ایشان، از دیگر بخش‌های جنبی مراسم تهران بود.
گزارش: داوود مظاهری