معاون تهذیب حوزه‌های علمیه کشور در کارگاه مردمی‌سازی تربیت
«مردمی‌سازی تربیت» یعنی پای کار آوردن مؤمنان
معاون تهذیب حوزه‌های علمیه کشور گفت: «مردمی‌سازی تربیت» به‌معنای ایجاد احساس مسئولیت برای عموم مؤمنان نسبت به امر انسان‌سازی و مشارکت دادن آنها در فرایندهای تربیتی به‌ویژه در قالب‌های گروهی و تشکیلاتی است.
به گزارش خبرگزاری حوزه در استان کردستان، کارگاه جهاد تربیتی با موضوع مردمی‌سازی تربیت، با حضور حجت‌الاسلام و‌المسلمین محمد عالم‌زاده نوری، معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور، دوشنبه 20دی با شرکت روحانیون و طلاب استان کردستان، در کتابخانه امام خامنه‌ای سنندج برگزار شد.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور در این کارگاه اظهار کرد: «مردمی‌سازی» به مشارکت گرفتن توده انسان‌ها و به میدان آوردن اراده‌های همگانی است که ضرورت انکارناپذیر کارهای بزرگ، خصوصاً سازندگی انسان در فضای حوزه‌های علمیه به‌شمار می‌رود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری اظهار کرد: معاونت تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه، در رویکرد جدید، روند دستوری و ابلاغی فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی را به روند مشارکتی با کنشگری خود طلاب و مدارس علمیه تبدیل کرده است.
وی ادامه داد: در روند قبلی، طلبه، مخاطب فرض شده و گزاره‌هایی به او القا و دیکته می‌شد. طبعاً در آن تعامل، جوهره درونی افراد برای مسئولیت‌پذیری و صحنه‌گردانی نمایان نمی‌شد؛ درحالی‌که رویکرد جدید، طلاب را بیش از پیش متوجه مسئولیت‌هایی که بر عهده دارند، ساخته و آنها را نه مخاطب که کارگزار فعالیت‌های تربیتی می‌شناسد و با مشارکت فعال طلبه، عنصر سازندگی را در وجود او تقویت می‌کند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور افزود: عظمت اهداف تربیتی و جریان آن در تمامی لایه‌های پیدا و پنهان زندگی طلاب از طرفی و دشواری استقرار قلبی آن، با وجود معارضان و راهزنان از سوی دیگر، هر مسئول دغدغه‌مندی را به این نتیجه می‌رساند که این جبهه خطیر را تنها با اتکای به فرماندهان آن و صرفاً با اساتید اخلاق نمی‌توان تدبیر کرد.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری افزود: آنچه که تنهایی این میدان و غربت متولیان آن را ترمیم می‌کند، به‌کارگیری ظرفیت مردمی و «بسیج عمومی طلاب به‌عنوان افسران و سربازان تهذیب و تربیت» است؛ حقیقتی که می‌تواند، علاوه بر فتح سنگرهای تهذیبی و تربیتی، موجب فتح‌الفتوح اصلی یعنی تربیت مسئولانه افسران جبهه تحول معنوی شود.
این استاد حوزه افزود: سنگرهای تهذیب و تربیت، جز با مشارکت و نصرت مسئولانه طلاب فتح نمی‌شود. طلبه‌ای که منفعلانه خود را صرفاً مهمان و مخاطب مباحث اخلاقی و تربیتی بداند و برای این مهم، در کنار اساتید و مسئولان فردی یا گروهی قیام لله نکند، راه به سلوک مجاهدانه نمی‌یابد. برای آنکه آموخته‌های اخلاقی، برکت یافته و در جانمان تثبیت و اقامه شود، باید همزمان برای ترویج و اقامه آن در محیط پیرامونی و جامعه خود مجاهدت کرده و سرفصل عملی «نصرت تربیتی» را بگذرانیم.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: «مردمی‌سازی»؛ یعنی به میدان آوردن مردم و استفاده از ظرفیت عظیم توده‌ها و بهره‌گیری از نیروی متراکم همگان در یک عرصه خاص. منظور از «مردم» در این اصطلاح، همه کسانی هستند که وظیفه حقوقی، مسئولیت مستقیم و شأن و جایگاه اعتباری نسبت به یک کار ندارند و رسماً به انجام آن موظف نیستند.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری اضافه کرد: در این اصطلاح «مردم»، مقابل «مسئولان» است و مصداق کامل آن در مدارس علمیه، «عموم طلاب» در مقابل مسئولان حوزه هستند؛ بنابراین مردمی‌سازی به این هدف صورت می‌گیرد که همه مردم (طلاب) خود را مسئول بدانند و به انتظار نهادهای مدیریتی و ساختارهای رسمی و حاکمیتی ننشینند و از صرف توان خود، در حل مسائل مختلف اجتماعی دریغ نورزند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور تاکید کرد: مراد از «تربیت» هم در این عنوان، هرگونه نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری در «فرایند تربیت» و زمینه‌سازی برای ارتقا و رشد است که شامل تمامی فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی هدفمند و منسجم تا حصول اهداف تربیتی می‌شود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری عنوان کرد: «مردمی‌سازی تربیت» به‌معنای ایجاد احساس مسئولیت برای عموم مؤمنان از جمله طلاب نسبت به امر انسان‌سازی و مشارکت دادن آنها در فرایندهای تربیتی و اثرگذاری بر جان انسان‌ها؛ به‌ویژه در قالب‌های گروهی و تشکیلاتی است.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور تصریح کرد: تعبیر «مردم» تأکیدی بر این نکته است که صرفاً خواصِ از طلاب مراد نیستند؛ بلکه تمام طلاب برای نقش‌آفرینی تهذیبی و تربیتی باید بسیج شوند؛ هرچند خواص طلاب در این میان نقش پیشران دارند؛ البته اساتید و مدیران نیز، فراتر از مسئولیت مصرح و موظفی رسمی خود، می‌توانند نقش مردمی ایفا کنند و به فعالیت‌هایی خودانگیخته و مؤثر در شاگردپروری یا در حل مسائل حوزه و نظام اسلامی بپردازند.
وی اظهار کرد: در این ایده، تربیت از حالت یک‌طرفه و استعلایی، به حالتی تعاملی و دوجانبه تبدیل می‌شود و از نیروی متربیان نیز در امر کلان تربیت بهره گرفته می‌شود؛ در واقع متربی علاوه بر استفاده و تأثیرپذیری از مربی، خود در امر تربیت، فعال و اثرگذار و مسئول است و در عملیات گسترده تربیت مشارکت می‌ورزد.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری گفت: تعاون در تربیت عبارت است از: نقش‌آفرینی متربیان در برنامه‌ریزی، اجرا و مراحل تربیت. در این رویکرد، متصدی و متولی امر تربیت، صرفاً مربی نیست و به گفتن و تبلیغ محتوای تربیتی نیز اکتفا نمی‌شود؛ بلکه متربی خودش با احساس مسئولیت و با اراده و اختیار در همه مراحل تربیت حضور فعال دارد و در واقع بازیگر فعال صحنه گسترده تربیت است و علاوه بر تربیت نفس خود، نسبت به تربیت دیگران، احساس مسئولیت و نقش‌آفرینی خواهد داشت.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور یادآور شد: مردمی‌سازی تربیت به حرکت درآوردن انسان‌ها و به میدان آوردن اراده‌هاست و فعال‌سازی همگان در امر کلان تربیت. این ایده از این مبنا نشأت گرفته که تا انسان، سرباز و کارگزار امر تربیت نشود و به آن اقدام نکند و دغدغه تربیت دیگران را نداشته باشد، خود تربیت نمی‌شود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری تأکید کرد: در واقع مسئولیت تربیت و سازندگی انسان بر دوش همه است. همه در قبال این امر مکلف‌اند و نباید برخی را مربی و برخی دیگر را متربی صرف تلقی کرد؛ «کلکم راع و کلکم مَسئول». در یک مدرسه علمیه، همگان از مدیر، کارمند، استاد و طلبه باید احساس مسئولیت کنند و در عملیات بزرگ تربیت و انسان‌سازی سهیم باشند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: برای تربیت باید جبهه‌ای فراهم آورد، همگان را مشارکت داد و اراده‌ها را بسیج کرد، به‌صورتی که هر کس گوشه‌ای از این کار بزرگ را بگیرد و خود را نسبت به آن مسئول بداند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور در این کارگاه اظهار کرد: «مردمی‌سازی» به مشارکت گرفتن توده انسان‌ها و به میدان آوردن اراده‌های همگانی است که ضرورت انکارناپذیر کارهای بزرگ، خصوصاً سازندگی انسان در فضای حوزه‌های علمیه به‌شمار می‌رود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری اظهار کرد: معاونت تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه، در رویکرد جدید، روند دستوری و ابلاغی فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی را به روند مشارکتی با کنشگری خود طلاب و مدارس علمیه تبدیل کرده است.
وی ادامه داد: در روند قبلی، طلبه، مخاطب فرض شده و گزاره‌هایی به او القا و دیکته می‌شد. طبعاً در آن تعامل، جوهره درونی افراد برای مسئولیت‌پذیری و صحنه‌گردانی نمایان نمی‌شد؛ درحالی‌که رویکرد جدید، طلاب را بیش از پیش متوجه مسئولیت‌هایی که بر عهده دارند، ساخته و آنها را نه مخاطب که کارگزار فعالیت‌های تربیتی می‌شناسد و با مشارکت فعال طلبه، عنصر سازندگی را در وجود او تقویت می‌کند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور افزود: عظمت اهداف تربیتی و جریان آن در تمامی لایه‌های پیدا و پنهان زندگی طلاب از طرفی و دشواری استقرار قلبی آن، با وجود معارضان و راهزنان از سوی دیگر، هر مسئول دغدغه‌مندی را به این نتیجه می‌رساند که این جبهه خطیر را تنها با اتکای به فرماندهان آن و صرفاً با اساتید اخلاق نمی‌توان تدبیر کرد.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری افزود: آنچه که تنهایی این میدان و غربت متولیان آن را ترمیم می‌کند، به‌کارگیری ظرفیت مردمی و «بسیج عمومی طلاب به‌عنوان افسران و سربازان تهذیب و تربیت» است؛ حقیقتی که می‌تواند، علاوه بر فتح سنگرهای تهذیبی و تربیتی، موجب فتح‌الفتوح اصلی یعنی تربیت مسئولانه افسران جبهه تحول معنوی شود.
این استاد حوزه افزود: سنگرهای تهذیب و تربیت، جز با مشارکت و نصرت مسئولانه طلاب فتح نمی‌شود. طلبه‌ای که منفعلانه خود را صرفاً مهمان و مخاطب مباحث اخلاقی و تربیتی بداند و برای این مهم، در کنار اساتید و مسئولان فردی یا گروهی قیام لله نکند، راه به سلوک مجاهدانه نمی‌یابد. برای آنکه آموخته‌های اخلاقی، برکت یافته و در جانمان تثبیت و اقامه شود، باید همزمان برای ترویج و اقامه آن در محیط پیرامونی و جامعه خود مجاهدت کرده و سرفصل عملی «نصرت تربیتی» را بگذرانیم.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: «مردمی‌سازی»؛ یعنی به میدان آوردن مردم و استفاده از ظرفیت عظیم توده‌ها و بهره‌گیری از نیروی متراکم همگان در یک عرصه خاص. منظور از «مردم» در این اصطلاح، همه کسانی هستند که وظیفه حقوقی، مسئولیت مستقیم و شأن و جایگاه اعتباری نسبت به یک کار ندارند و رسماً به انجام آن موظف نیستند.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری اضافه کرد: در این اصطلاح «مردم»، مقابل «مسئولان» است و مصداق کامل آن در مدارس علمیه، «عموم طلاب» در مقابل مسئولان حوزه هستند؛ بنابراین مردمی‌سازی به این هدف صورت می‌گیرد که همه مردم (طلاب) خود را مسئول بدانند و به انتظار نهادهای مدیریتی و ساختارهای رسمی و حاکمیتی ننشینند و از صرف توان خود، در حل مسائل مختلف اجتماعی دریغ نورزند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور تاکید کرد: مراد از «تربیت» هم در این عنوان، هرگونه نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری در «فرایند تربیت» و زمینه‌سازی برای ارتقا و رشد است که شامل تمامی فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی هدفمند و منسجم تا حصول اهداف تربیتی می‌شود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری عنوان کرد: «مردمی‌سازی تربیت» به‌معنای ایجاد احساس مسئولیت برای عموم مؤمنان از جمله طلاب نسبت به امر انسان‌سازی و مشارکت دادن آنها در فرایندهای تربیتی و اثرگذاری بر جان انسان‌ها؛ به‌ویژه در قالب‌های گروهی و تشکیلاتی است.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور تصریح کرد: تعبیر «مردم» تأکیدی بر این نکته است که صرفاً خواصِ از طلاب مراد نیستند؛ بلکه تمام طلاب برای نقش‌آفرینی تهذیبی و تربیتی باید بسیج شوند؛ هرچند خواص طلاب در این میان نقش پیشران دارند؛ البته اساتید و مدیران نیز، فراتر از مسئولیت مصرح و موظفی رسمی خود، می‌توانند نقش مردمی ایفا کنند و به فعالیت‌هایی خودانگیخته و مؤثر در شاگردپروری یا در حل مسائل حوزه و نظام اسلامی بپردازند.
وی اظهار کرد: در این ایده، تربیت از حالت یک‌طرفه و استعلایی، به حالتی تعاملی و دوجانبه تبدیل می‌شود و از نیروی متربیان نیز در امر کلان تربیت بهره گرفته می‌شود؛ در واقع متربی علاوه بر استفاده و تأثیرپذیری از مربی، خود در امر تربیت، فعال و اثرگذار و مسئول است و در عملیات گسترده تربیت مشارکت می‌ورزد.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری گفت: تعاون در تربیت عبارت است از: نقش‌آفرینی متربیان در برنامه‌ریزی، اجرا و مراحل تربیت. در این رویکرد، متصدی و متولی امر تربیت، صرفاً مربی نیست و به گفتن و تبلیغ محتوای تربیتی نیز اکتفا نمی‌شود؛ بلکه متربی خودش با احساس مسئولیت و با اراده و اختیار در همه مراحل تربیت حضور فعال دارد و در واقع بازیگر فعال صحنه گسترده تربیت است و علاوه بر تربیت نفس خود، نسبت به تربیت دیگران، احساس مسئولیت و نقش‌آفرینی خواهد داشت.
معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه کشور یادآور شد: مردمی‌سازی تربیت به حرکت درآوردن انسان‌ها و به میدان آوردن اراده‌هاست و فعال‌سازی همگان در امر کلان تربیت. این ایده از این مبنا نشأت گرفته که تا انسان، سرباز و کارگزار امر تربیت نشود و به آن اقدام نکند و دغدغه تربیت دیگران را نداشته باشد، خود تربیت نمی‌شود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین عالم‌زاده نوری تأکید کرد: در واقع مسئولیت تربیت و سازندگی انسان بر دوش همه است. همه در قبال این امر مکلف‌اند و نباید برخی را مربی و برخی دیگر را متربی صرف تلقی کرد؛ «کلکم راع و کلکم مَسئول». در یک مدرسه علمیه، همگان از مدیر، کارمند، استاد و طلبه باید احساس مسئولیت کنند و در عملیات بزرگ تربیت و انسان‌سازی سهیم باشند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: برای تربیت باید جبهه‌ای فراهم آورد، همگان را مشارکت داد و اراده‌ها را بسیج کرد، به‌صورتی که هر کس گوشه‌ای از این کار بزرگ را بگیرد و خود را نسبت به آن مسئول بداند.