حجتالاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه
علامه طباطبایی معرفتشناسی را لازمه پاسخگویی به شبهات میدانست
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاعرسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجتالاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، عضو هیئت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه، در نشست «نوآوریهای فلسفی و تفسیری علامه طباطبایی» که در مسجد اعظم اهواز برگزار شد، درباره نوآوریهای علامه در معرفتشناسی و ارزشگذاری معرفت، با بیان اینکه در آستانه چهلمین سالگرد ارتحال علامه طباطبایی، مفسر قرآن و عالم فرزانه هستیم، گفت: میتوان گفت علامه طباطبایی در حوزه فلسفه، مؤسس فلسفه نوصدرایی است؛ یعنی فلسفه صدرایی را با مقتضیات زمان درگیر کرد. مسائلی در زمانه ما وجود دارد که در عصر ملاصدرا نبودند. علامه به این نظر رسید که اگر فلسفه بخواهد، بهعنوان دانش بنیادین به مسائل زمانه پاسخ بدهد، باید از معرفتشناسی شروع کند؛ چون دانش معرفتشناسی، یک دانش مبنایی است.
وی ادامه داد: لذا شاگرد علامه طباطبایی، آیتالله مصباح، در کتاب آموزش فلسفه بعد از دروس مقدماتی، ده درس معرفتشناسی را بیان میکند و بعد وارد مباحث هستیشناسی و … میشود. این الگویی است که آیتالله مصباح از علامه طباطبایی بهره برده است.
خسروپناه گفت: معرفتشناسی، هم مباحث هستیشناسی معرفت و هم مباحثی چون معیار معرفت، منابع معرفت و … است. علامه طباطبایی در کتاب «بدایةالحکمه» از هستیشناسی شروع میکند؛ اما در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم از معرفتشناسی شروع میکند؛ چون میخواهد نظام جدید فلسفی ارائه کند و شاگردان ایشان راهشان را ادامه دادند؛ چنانکه شهید مطهری کتاب «مسئله شناخت» را و آیتالله جوادی آملی «معرفتشناسی در قرآن» را نوشت.
مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: در حال حاضر مباحث معرفتشناسی با رویکرد اسلامی در حوزه علمیه بهصورت قوی مطرح شده و کتابهای فراوانی در این زمینه نوشته شده است. علامه طباطبایی بهعنوان اولین حکیم و فیلسوف در زمان ما متوجه شد، اگر کسی معرفتشناسی عمیقی نخواند، توان پاسخگویی به شبهات زمانه را ندارد؛ حتی پرسشهایی که در حوزه فقه و پرسشهای حوزه فلسفه فقه است.
وی در پایان اظهار کرد: شهید مطهری هم، دو اثر مستقل در معرفتشناسی نوشته و از آنها در حوزه پاسخ به شبهات جدید بهره برده است. من هم به دانشگاهیان و حوزویان تأکید میکنم، حتماً باید معرفتشناسی را بهعنوان یک درس مستقل بخوانند و درباره آن تحقیق کنند.