آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی
اگر میان حکومت و مردم شکاف ایجاد شود اساس نظام آسیب می‌بیند
این مرجع تقلید، ضمن اشاره به نامه‌های امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه درباره کارگزاران حکومت بر ضرورت پرهیز از اختلاف میان ملت و دولت تأکید کردند و گفتند: اگر میان دولت و ملت شکاف ایجاد شود، اساس نظام آسیب می‌بیند.
به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جلسه هفتگی درس اخلاق حضرت آیت‌الله جوادی آملی، ۳۰ مهر در مسجد اعظم قم با حضور اقشار مختلف مردم برگزار شد.
ایشان در این جلسه در تفسیر کلام قصار ۱۸۳ امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه با مضمون «مَا اخْتَلَفَتْ دَعْوَتَانِ إِلَّا كَانَتْ إِحْدَاهُمَا ضَلَالَةً» بیان کردند: هر جا اختلاف در ادعا باشد، یکی از آن دو بر باطل است؛ زیرا دو حق هرگز با هم تعارض ندارند، دو مؤمن و دو طاهر، هیچ‌وقت با هم اختلاف ندارند.
معظم‌له با اشاره به‌معنای واژه «اختلاف» افزودند: اختلاف دوگونه است؛ گاهی از خلافت می‌آید و گاهی از مخالفت. اگر اختلاف از خلافت باشد، رحمت است؛ مانند همین اختلافی که در نظام هستی هست که خداوند می‌فرماید: ما این اختلاف شب و روز را انجام دادیم. این اختلاف، تضاد و نزاع نیست؛ بلکه جانشینی و تداوم است؛ پیامبر(ص) نیز درباره جامعه اسلامی فرمود: «اخْتِلافُ اُمّتی رَحمَةٌ» در جامعه اسلامی نیز اختلاف امتی که به‌معنای همکاری و جانشینی در انجام وظیفه باشد، رحمت است؛ اما اختلافی که ریشه در مخالفت داشته باشد، منشأ فساد و گمراهی است. این اختلاف، غده بدخیم است؛ از همین روست که فرمود: هر اختلافی که بر پایه مخالفت باشد، یکی حق است و دیگری باطل و اگر به نزاع و تقابل بین افراد و گروه‌ها بینجامد، انحراف از مسیر الهی است.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی در ادامه، ضمن اشاره به نامه‌های امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه درباره کارگزاران حکومت، بر ضرورت پرهیز از اختلاف میان ملت و دولت تأکید و ابراز کردند: اگر میان دولت و ملت شکاف ایجاد شود، اساس نظام آسیب می‌بیند. اگر مسئولی میان خواسته‌های عقلانی و نفسانی‌اش متزلزل باشد، از عدالت دور می‌شود.
ایشان با اشاره به سخنان امیرالمؤمنین(ع) در نامه ۵۹ نهج‌البلاغه تأکید کردند: حضرت به اسودبن قطبه می‌فرماید: «فَإِنَّ الْوَالِيَ إِذَا اخْتَلَفَ هَوَاهُ مَنَعَهُ ذَلِكَ كَثِيراً مِنَ الْعَدْلِ»، اگر خواست و میل والی يكسان نباشد و اختلاف درونی داشته باشد، از عدالت باز می‌ماند؛ زیرا کسی که دل و عقلش در مسیر واحدی حرکت نمی‌کند، نمی‌تواند عادل باشد. چنین فردی فاسد و خود بیمار است و جامعه را نیز بیمار می‌کند.
این استاد اخلاق اظهار کردند: در نهج‌البلاغه آمده است: اگر عدالت رعایت شود، دولت پایدار می‌ماند؛ اما هرگاه والی بر مردم سخت بگیرد یا در میان مردم عدالت نباشد، سخن‌ها دوگانه می‌شود، نشانه‌های ظلم آشکار می‌گردد و دین آسیب می‌بیند. در چنین وضعی، حفظ مملکت کار آسانی نیست.
جهاد تنها در سنگر نظامی نیست
حضرت آیت‌الله جوادی آملی، با تأکید بر اینکه مسئولان باید تا حد توان برای اجرای عدالت و آرامش مردم بکوشند، خاطرنشان کردند: آنچه از توان شما برمی‌آید، انجام دهید و در عین حال به مردم وعده‌های صادق بدهید تا ملت نه بی‌راهه برود و نه راه کسی را ببندد. این تلاش‌ها در مسیر حفظ نظام، خود نوعی جهاد است.
این مرجع تقلید در ادامه با اشاره به روایت پیامبر اکرم(ص) درباره معنای گسترده جهاد، اظهار کردند: روزی رسول‌خدا(ص) در مسیر حرکت خود با جمعی از اصحاب عبور می‌کردند. جوانی نیرومند را دیدند که با نشاط و توان در رفت‌وآمد بود. برخی از اصحاب گفتند: ای کاش این جوان در راه خدا و در میدان جنگ حضور داشت. پیامبر(ص) فرمودند: راه خدا تنها جبهه و میدان نبرد نیست؛ اگر این جوان بیرون آمده تا پدر و مادر پیر خود را تأمین کند، در راه خداست؛ اگر برای رسیدگی به همسر و فرزندانش تلاش می‌کند، در راه خداست؛ اگر برای حفظ آبرو و عزت خویش کار می‌کند، در راه خداست و اگر برای پرداخت بدهی خود یا رفع نیاز مردم می‌کوشد، او نیز در مسیر الهی گام برمی‌دارد.
ایشان ادامه دادند: جهاد تنها در سنگر نظامی نیست؛ در جبهه داخلی نیز می‌توان مجاهد بود. کسی که نظام را حفظ می‌کند، آبرو و اقتصاد کشور را پاس می‌دارد، گرانی را کاهش می‌دهد و مشکلات مردم را برطرف می‌سازد، او نیز مجاهد فی‌سبیل‌الله است و در صف شهدا مأجور خواهد بود.
معظم‌له در پایان تأکید کردند: اگر مسئولان و مردم هر یک در جای خود چنین نیتی داشته باشند و برای خدا کار کنند، خیر و برکت نصیب جامعه می‌شود و نظام اسلامی با عدل و اخلاص استوار می‌ماند.
ایشان در این جلسه در تفسیر کلام قصار ۱۸۳ امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه با مضمون «مَا اخْتَلَفَتْ دَعْوَتَانِ إِلَّا كَانَتْ إِحْدَاهُمَا ضَلَالَةً» بیان کردند: هر جا اختلاف در ادعا باشد، یکی از آن دو بر باطل است؛ زیرا دو حق هرگز با هم تعارض ندارند، دو مؤمن و دو طاهر، هیچ‌وقت با هم اختلاف ندارند.
معظم‌له با اشاره به‌معنای واژه «اختلاف» افزودند: اختلاف دوگونه است؛ گاهی از خلافت می‌آید و گاهی از مخالفت. اگر اختلاف از خلافت باشد، رحمت است؛ مانند همین اختلافی که در نظام هستی هست که خداوند می‌فرماید: ما این اختلاف شب و روز را انجام دادیم. این اختلاف، تضاد و نزاع نیست؛ بلکه جانشینی و تداوم است؛ پیامبر(ص) نیز درباره جامعه اسلامی فرمود: «اخْتِلافُ اُمّتی رَحمَةٌ» در جامعه اسلامی نیز اختلاف امتی که به‌معنای همکاری و جانشینی در انجام وظیفه باشد، رحمت است؛ اما اختلافی که ریشه در مخالفت داشته باشد، منشأ فساد و گمراهی است. این اختلاف، غده بدخیم است؛ از همین روست که فرمود: هر اختلافی که بر پایه مخالفت باشد، یکی حق است و دیگری باطل و اگر به نزاع و تقابل بین افراد و گروه‌ها بینجامد، انحراف از مسیر الهی است.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی در ادامه، ضمن اشاره به نامه‌های امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه درباره کارگزاران حکومت، بر ضرورت پرهیز از اختلاف میان ملت و دولت تأکید و ابراز کردند: اگر میان دولت و ملت شکاف ایجاد شود، اساس نظام آسیب می‌بیند. اگر مسئولی میان خواسته‌های عقلانی و نفسانی‌اش متزلزل باشد، از عدالت دور می‌شود.
ایشان با اشاره به سخنان امیرالمؤمنین(ع) در نامه ۵۹ نهج‌البلاغه تأکید کردند: حضرت به اسودبن قطبه می‌فرماید: «فَإِنَّ الْوَالِيَ إِذَا اخْتَلَفَ هَوَاهُ مَنَعَهُ ذَلِكَ كَثِيراً مِنَ الْعَدْلِ»، اگر خواست و میل والی يكسان نباشد و اختلاف درونی داشته باشد، از عدالت باز می‌ماند؛ زیرا کسی که دل و عقلش در مسیر واحدی حرکت نمی‌کند، نمی‌تواند عادل باشد. چنین فردی فاسد و خود بیمار است و جامعه را نیز بیمار می‌کند.
این استاد اخلاق اظهار کردند: در نهج‌البلاغه آمده است: اگر عدالت رعایت شود، دولت پایدار می‌ماند؛ اما هرگاه والی بر مردم سخت بگیرد یا در میان مردم عدالت نباشد، سخن‌ها دوگانه می‌شود، نشانه‌های ظلم آشکار می‌گردد و دین آسیب می‌بیند. در چنین وضعی، حفظ مملکت کار آسانی نیست.
جهاد تنها در سنگر نظامی نیست
حضرت آیت‌الله جوادی آملی، با تأکید بر اینکه مسئولان باید تا حد توان برای اجرای عدالت و آرامش مردم بکوشند، خاطرنشان کردند: آنچه از توان شما برمی‌آید، انجام دهید و در عین حال به مردم وعده‌های صادق بدهید تا ملت نه بی‌راهه برود و نه راه کسی را ببندد. این تلاش‌ها در مسیر حفظ نظام، خود نوعی جهاد است.
این مرجع تقلید در ادامه با اشاره به روایت پیامبر اکرم(ص) درباره معنای گسترده جهاد، اظهار کردند: روزی رسول‌خدا(ص) در مسیر حرکت خود با جمعی از اصحاب عبور می‌کردند. جوانی نیرومند را دیدند که با نشاط و توان در رفت‌وآمد بود. برخی از اصحاب گفتند: ای کاش این جوان در راه خدا و در میدان جنگ حضور داشت. پیامبر(ص) فرمودند: راه خدا تنها جبهه و میدان نبرد نیست؛ اگر این جوان بیرون آمده تا پدر و مادر پیر خود را تأمین کند، در راه خداست؛ اگر برای رسیدگی به همسر و فرزندانش تلاش می‌کند، در راه خداست؛ اگر برای حفظ آبرو و عزت خویش کار می‌کند، در راه خداست و اگر برای پرداخت بدهی خود یا رفع نیاز مردم می‌کوشد، او نیز در مسیر الهی گام برمی‌دارد.
ایشان ادامه دادند: جهاد تنها در سنگر نظامی نیست؛ در جبهه داخلی نیز می‌توان مجاهد بود. کسی که نظام را حفظ می‌کند، آبرو و اقتصاد کشور را پاس می‌دارد، گرانی را کاهش می‌دهد و مشکلات مردم را برطرف می‌سازد، او نیز مجاهد فی‌سبیل‌الله است و در صف شهدا مأجور خواهد بود.
معظم‌له در پایان تأکید کردند: اگر مسئولان و مردم هر یک در جای خود چنین نیتی داشته باشند و برای خدا کار کنند، خیر و برکت نصیب جامعه می‌شود و نظام اسلامی با عدل و اخلاص استوار می‌ماند.