استاد حوزه علمیه قم در همایش بین‌المللی «العالم الاسلامی إلی أین؟»
ساختار «دولت- ملت» بزرگ‌ترین مانع تحقق امت واحده اسلامی است
همایش بین‌المللی «العالم الاسلامی إلی أین؟» با حضور علما و اندیشمندان کشورهای مختلف اسلامی در دانشگاه اسلامی و صنعتی شهر غازی‌عنتاب ترکیه برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدسعید واعظی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سخنرانی خود در این همایش، با اشاره به ضرورت وحدت در جهان اسلام اظهار کرد: امروزه یکی از مشکلات بزرگ امت اسلامی، تشتت و تفرقه است؛ تا جایی که برخی محافل و شخصیت‌های غربی ادعا می‌کنند، ایده امت واحده، صرفاً مفهومی سیاسی و ساخته‌وپرداخته برخی اندیشمندان مسلمان است.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی با رد این دیدگاه، تصریح کرد: غافل‌اند از این‌که امت واحده اصلی قرآنی است و خداوند متعال در آیه شریفه [إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ]، به‌صراحت به آن اشاره کرده است.
وی افزود: این سخن، خلطی آشکار میان «حقیقت» و «واقعیت» است. این‌که دولت‌های مسلمان به‌جای وحدت، راه تخاصم را پیموده‌اند، یک واقعیت تلخ تاریخی است؛ اما این واقعیت، اصلِ آن حقیقت نورانی را که در کتاب و سنت ریشه دارد، نفی نمی‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی در ادامه، با طرح این پرسش که چرا امت اسلام با وجود جمعیت میلیاردی و ثروت‌های مادی و معنوی، در برابر ظلم آشکار صهیونیسم و استکبار جهانی، به‌ویژه در فلسطین، غزه و یمن، ید واحده نیست، گفت: پاسخ را باید در دو عامل بزرگ جست‌وجو کرد؛ یکی عامل بیرونی و دیگری آفت درونی است.
وی نخستین عامل را «ساختارهای غیرتوحیدی» دانست و توضیح داد: پس از ضعف دولت‌های اسلامی، ساختاری وارداتی به‌نام «دولت- ملت» بر جهان اسلام تحمیل شد. اساس این ساختار بر «منفعت ملی» است نه بر «مصلحت امت». این ساختار، مرزهای خاکی را مقدس‌تر از پیوندهای ایمانی می‌شمارد و هویت آسمانی و فرامرزی امت را در قفس تنگ ملیت محبوس می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: این نظام سیاسی، وفاداری‌ها را از کل به جزء تقلیل داده و به‌جای پیروی از صراط مستقیم امت، ملت‌ها را در مسیر منافع جزئی و متفرق گرفتار کرده است. این، بزرگ‌ترین مانع ساختاری در برابر تحقق اراده جمعی امت واحده است.
وی دومین عامل تفرقه را «غفلت از مشترکات و دامن‌زدن به اختلافات مذهبی و قومی» دانست و گفت: شیاطین انس و جن، اختلافات جزئی فقهی، کلامی و تاریخی را که در میان علمای بزرگ همواره در چارچوبی علمی و اخلاقی مطرح بوده، به ابزاری برای تکفیر و تضلیل در میان عوام تبدیل کرده‌اند.
استاد حوزه علمیه افزود: این دو بلیّه، ما را به دو «وَهن» و سستی بزرگ کشانده است که در کلام نورانی رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) به آن اشاره شده است: ترس از ناتوانی خود: نوعی یأس از ظرفیت‌های درونی امت و بی‌اعتمادی به نصرت الهی؛ ترس از هیبت دشمن: مرعوب‌شدن در برابر قدرت مادی و ظاهری استکبار جهانی.
و این دقیقاً همان چیزی است که قرآن از آن نهی می‌کند: [إِنَّمَا ذَلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ] (آل‌عمران: ۱۷۵). این شیطان است که پیروانش را می‌ترساند؛ شما از آنان نترسید و اگر مؤمن هستید، از من (از نافرمانی من) بترسید.
وی تصریح کرد: لازم می‌بینم یاد کنم، از اقدام شجاعانه و فداکارانه برادران مجاهدمان در غزه که با عزت و شرف و صبر و تحمل بی‌نظیر مردم قهرمان آن، در مقابل نسل‌کشی وحشیانه صهیونیست‌های جنایت‌کار که با یاری و کمک مقاومت اسلامی در لبنان و یمن و عراق توانستند، این سد ترس و رعب پوشالی و دروغ استکبار جهانی را در هم بشکنند و روح امید را در کالبد خسته و مأیوس امت اسلامی بدمند و زنده کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی یادآور شد: راه علاج، بازگشت به نسخه شفابخش قرآن است. [وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ‌اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا]. اعتصام به حبل‌الله به این معنی است که نخبگان و خواص امت، اعم از علمای دین و متفکرین دانشگاهی، باید با تبیین و ترویج «منطق امت» در مقابل «منطق دولت- ملت»، جوامع را بیدار کرده و دولت‌ها را به سمت اتخاذ مواضع مشترک بر اساس مصالح علیای اسلام سوق دهند. باید فقه ما، فقه امت باشد؛ سیاست ما، سیاست امت باشد و اقتصاد ما، اقتصاد امت باشد. بر همه ما، به‌ویژه بر صاحبان منابر و تریبون‌ها، واجب شرعی است که از هر سخن و عملی که بذر کینه و اختلاف را در میان امت می‌پراکند، به‌شدت پرهیز کنیم. باید با تأکید بر اصول و مشترکات قطعی و به رسمیت‌شناختن مذاهب اسلامی، راه را بر فتنه‌انگیزان ببندیم.
وی تصریح کرد: امت اسلام، حقیقتی استوار است؛ هرچند غبار غفلت و تفرقه، جلوه آن را پوشانده باشد. وظیفه ما، غبارروبی از این سیمای نورانی و فراهم‌آوردن زمینه برای تحقق کامل وعده الهی است: [إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ] (الرعد: ۱۱). تغییر، از خود ما آغاز می‌شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان یادآور شد: مسلمانان به‌جای آن‌که حول محور «لا إله إلا الله، محمد رسول‌الله»، قبله و کتاب واحد جمع شوند، انرژی خود را در نزاع‌های بیهوده و خانمان‌سوز مذهبی و قومی صرف می‌کنند.
گفتنی است، همایش بین‌المللی «العالم الاسلامی إلی أین؟» به‌مدت دو روز، در تاریخ ۳۰ مهر و ۱ آبان ۱۴۰۴ شمسی در دانشگاه اسلامی و صنعتی شهر غازی‌عنتاب ترکیه برگزار شد و علما و اندیشمندان کشورهای مختلف اسلامی، دیدگاه‌های خود را درباره چشم‌انداز دینی و فرهنگی جهان اسلام بیان کردند.
گزارش: داوود مظاهری
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدسعید واعظی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سخنرانی خود در این همایش، با اشاره به ضرورت وحدت در جهان اسلام اظهار کرد: امروزه یکی از مشکلات بزرگ امت اسلامی، تشتت و تفرقه است؛ تا جایی که برخی محافل و شخصیت‌های غربی ادعا می‌کنند، ایده امت واحده، صرفاً مفهومی سیاسی و ساخته‌وپرداخته برخی اندیشمندان مسلمان است.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی با رد این دیدگاه، تصریح کرد: غافل‌اند از این‌که امت واحده اصلی قرآنی است و خداوند متعال در آیه شریفه [إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ]، به‌صراحت به آن اشاره کرده است.
وی افزود: این سخن، خلطی آشکار میان «حقیقت» و «واقعیت» است. این‌که دولت‌های مسلمان به‌جای وحدت، راه تخاصم را پیموده‌اند، یک واقعیت تلخ تاریخی است؛ اما این واقعیت، اصلِ آن حقیقت نورانی را که در کتاب و سنت ریشه دارد، نفی نمی‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی در ادامه، با طرح این پرسش که چرا امت اسلام با وجود جمعیت میلیاردی و ثروت‌های مادی و معنوی، در برابر ظلم آشکار صهیونیسم و استکبار جهانی، به‌ویژه در فلسطین، غزه و یمن، ید واحده نیست، گفت: پاسخ را باید در دو عامل بزرگ جست‌وجو کرد؛ یکی عامل بیرونی و دیگری آفت درونی است.
وی نخستین عامل را «ساختارهای غیرتوحیدی» دانست و توضیح داد: پس از ضعف دولت‌های اسلامی، ساختاری وارداتی به‌نام «دولت- ملت» بر جهان اسلام تحمیل شد. اساس این ساختار بر «منفعت ملی» است نه بر «مصلحت امت». این ساختار، مرزهای خاکی را مقدس‌تر از پیوندهای ایمانی می‌شمارد و هویت آسمانی و فرامرزی امت را در قفس تنگ ملیت محبوس می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: این نظام سیاسی، وفاداری‌ها را از کل به جزء تقلیل داده و به‌جای پیروی از صراط مستقیم امت، ملت‌ها را در مسیر منافع جزئی و متفرق گرفتار کرده است. این، بزرگ‌ترین مانع ساختاری در برابر تحقق اراده جمعی امت واحده است.
وی دومین عامل تفرقه را «غفلت از مشترکات و دامن‌زدن به اختلافات مذهبی و قومی» دانست و گفت: شیاطین انس و جن، اختلافات جزئی فقهی، کلامی و تاریخی را که در میان علمای بزرگ همواره در چارچوبی علمی و اخلاقی مطرح بوده، به ابزاری برای تکفیر و تضلیل در میان عوام تبدیل کرده‌اند.
استاد حوزه علمیه افزود: این دو بلیّه، ما را به دو «وَهن» و سستی بزرگ کشانده است که در کلام نورانی رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) به آن اشاره شده است: ترس از ناتوانی خود: نوعی یأس از ظرفیت‌های درونی امت و بی‌اعتمادی به نصرت الهی؛ ترس از هیبت دشمن: مرعوب‌شدن در برابر قدرت مادی و ظاهری استکبار جهانی.
و این دقیقاً همان چیزی است که قرآن از آن نهی می‌کند: [إِنَّمَا ذَلِکُمُ الشَّیْطَانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ] (آل‌عمران: ۱۷۵). این شیطان است که پیروانش را می‌ترساند؛ شما از آنان نترسید و اگر مؤمن هستید، از من (از نافرمانی من) بترسید.
وی تصریح کرد: لازم می‌بینم یاد کنم، از اقدام شجاعانه و فداکارانه برادران مجاهدمان در غزه که با عزت و شرف و صبر و تحمل بی‌نظیر مردم قهرمان آن، در مقابل نسل‌کشی وحشیانه صهیونیست‌های جنایت‌کار که با یاری و کمک مقاومت اسلامی در لبنان و یمن و عراق توانستند، این سد ترس و رعب پوشالی و دروغ استکبار جهانی را در هم بشکنند و روح امید را در کالبد خسته و مأیوس امت اسلامی بدمند و زنده کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی یادآور شد: راه علاج، بازگشت به نسخه شفابخش قرآن است. [وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ‌اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا]. اعتصام به حبل‌الله به این معنی است که نخبگان و خواص امت، اعم از علمای دین و متفکرین دانشگاهی، باید با تبیین و ترویج «منطق امت» در مقابل «منطق دولت- ملت»، جوامع را بیدار کرده و دولت‌ها را به سمت اتخاذ مواضع مشترک بر اساس مصالح علیای اسلام سوق دهند. باید فقه ما، فقه امت باشد؛ سیاست ما، سیاست امت باشد و اقتصاد ما، اقتصاد امت باشد. بر همه ما، به‌ویژه بر صاحبان منابر و تریبون‌ها، واجب شرعی است که از هر سخن و عملی که بذر کینه و اختلاف را در میان امت می‌پراکند، به‌شدت پرهیز کنیم. باید با تأکید بر اصول و مشترکات قطعی و به رسمیت‌شناختن مذاهب اسلامی، راه را بر فتنه‌انگیزان ببندیم.
وی تصریح کرد: امت اسلام، حقیقتی استوار است؛ هرچند غبار غفلت و تفرقه، جلوه آن را پوشانده باشد. وظیفه ما، غبارروبی از این سیمای نورانی و فراهم‌آوردن زمینه برای تحقق کامل وعده الهی است: [إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ] (الرعد: ۱۱). تغییر، از خود ما آغاز می‌شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان یادآور شد: مسلمانان به‌جای آن‌که حول محور «لا إله إلا الله، محمد رسول‌الله»، قبله و کتاب واحد جمع شوند، انرژی خود را در نزاع‌های بیهوده و خانمان‌سوز مذهبی و قومی صرف می‌کنند.
گفتنی است، همایش بین‌المللی «العالم الاسلامی إلی أین؟» به‌مدت دو روز، در تاریخ ۳۰ مهر و ۱ آبان ۱۴۰۴ شمسی در دانشگاه اسلامی و صنعتی شهر غازی‌عنتاب ترکیه برگزار شد و علما و اندیشمندان کشورهای مختلف اسلامی، دیدگاه‌های خود را درباره چشم‌انداز دینی و فرهنگی جهان اسلام بیان کردند.
گزارش: داوود مظاهری