مواکب حوزوی و فعالیت‌های فرهنگی معاونت امور طلاب؛ نماد ایثار و استقامت در مسیر اربـعین حسینی
در ایام اربعین حسینی، معاونت امور طلاب با برنامه‌ریزی جامع در قرارگاه حوزوی بلاغ مبین، خدمات گسترده‌ای شامل راه‌اندازی مواکب، حمایت از طلاب، فعالیت‌های فرهنگی و ارائه خدمات مشاوره‌ای به زائران ارائه کرد. این اقدامات با هدایت معنوی و تقویت صبر مطابق فرمایشات رهبر معظم انقلاب، مورد استقبال گسترده زائران قرار گرفته و به ترویج فرهنگ ایثار و استقامت در جامعه کمک کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی قنواتی، معاون امور طلاب و دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه در این گفت‌وگو به تشریح فعالیت‌ها و خدمات این معاونت به زائرین اربعین حسینی پرداخته است که در ادامه آمده است:
◦ رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت چهلمین روز شهادت فرماندهان نظامی، دانشمندان هسته‌ای و جمعی از مردم قهرمان ایران، هدایت معنوی، نورانی‌کردن دل‌ها و توصیه به صبر، سکینه و ثبات مردمی را وظیفه روحانیون دانستند. چگونه خدمت‌رسانی طلاب در ایام اربعین حسینی به تحقق هدایت معنوی و تقویت صبر و آرامش در جامعه کمک می‌کند؟
در لبیک به فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر «هدایت معنوی، نورانی‌کردن دل‌ها، توصیه به صبر و سکینه و ثبات مردمی»، برنامه‌ریزی جامعی در قرارگاه حوزوی بلاغ مبین و ستاد اربعین حوزه‌های علمیه صورت گرفت. اربعین حسینی و شکوه حضور زوار اباعبدالله الحسین(ع) فرصتی ویژه برای بهره‌مندی جامعه اسلامی از تأثیرات عمیق معنوی و هدایتی این مراسم نورانی و باعظمت تمدنی است. حضور میلیونی اقشار مختلف مردم که با نهضت خالصانه و عاشقانه انحای خدمت‌رسانی به زوار اربعین، توأم گردیده، نه‌تنها در نورانی‌کردن دل‌های زائران مؤثر است، بلکه باعث تقویت صبر، سکینه و ثبات در جامعه می‌شود.
تأثیر خدمت‌رسانی در هدایت معنوی و نورانیت دل‌ها
خدمت به مردم، به‌ویژه در راه احیای ارزش‌های الهی، عبادتی بزرگ و موجب جلب برکات الهی در جامعه است.
همان‌طور که امام صادق(ع) فرمودند:
«مَنْ قَضَى لِأَخِيهِ الْمُسْلِمِ حَاجَةً قَضَى اللَّهُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِائَةَ أَلْفِ حَاجَةٍ»؛ (هر کس حاجت برادر مؤمن خود را برآورده کند، خداوند در روز قیامت صد هزار حاجت او را برآورده می‌کند)، فقط شامل برکات و رشد فردی نمی‌شود؛ بلکه آثار معنوی و تعالی اجتماعی را به طریق اولویت شامل می‌شود.
در همین راستا فرهنگ خدمت به زائرین اربعین، به‌ویژه توسط طلاب و روحانیون و در شرایط این سفر پرخاطره و معنوی، باعث می‌شود، دل‌های زائران بیش از پیش به نور ایمان و محبت اهل‌بیت(ع) روشن‌تر شود.
تأثیر خدمت‌رسانی در تقویت صبر و سکینه در مردم
از آنجایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی، بر نقش روحانیت در ایجاد آرامش و استقامت در جامعه تأکید دارند.
خدمت‌رسانی طلاب به زائران در مسیر اربعین که با بیان معارف حسینی و تبیین فلسفه صبر و مقاومت، همراه است، روحیه استواری و استقامت را در مردم تقویت می‌کند. این بلاغ و تبیین‌گری طلاب که با خدمت و همراهی زائران، مقارن گشته، می‌تواند بیشتر مردم را به صبر در مشکلات و ثبات در راه حق تشویق کند.
خدمت به زائران اربعین، ترویج فرهنگ ایثار و محبت
اربعین و حضور پرشور و میلیونی اقشار مختلف، تجلی و تابلوی عشق و وفاداری مردم به امام حسین(ع) است؛ به‌همین خاطر، موج گسترده حضور طلاب و روحانیون و مبلغان با خدمت‌رسانی در این مسیر، فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی را زنده می‌کند و این رفتار مصداق قاعده الهی و اجتماعی است که نبی مکرم(ص) فرمودند: «خَیْرُ النَّاسِ أَنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ»؛ (یعنی بهترین مردم کسی است که برای دیگران سودمندتر باشد.)
به عبارت دیگر خدمت در مراسم اربعین، عملی‌کردن این کلام پیامبر رحمت(ص) است و تأثیر آن در هدایت جامعه و مردم، غیرقابل انکار است.
وظیفه روحانیون در تثبیت معنویت جامعه
بنابراین حال که رهبر حکیم و الهی انقلاب، روحانیون را به نقش هدایت‌گری و تثبیت معنویت در جامعه فراخوانده‌اند، خدمت طلاب و روحانیون به مردم و زائرین اباعبدالله الحسین(ع)، به‌ویژه در ایام اربعین حسینی، یک وظیفه الهی و انقلابی و فرصتی است برای تبلیغ عملی دین و نشر معارف ناب اسلامی که هم‌زمان هم به هدایت معنوی جامعه کمک می‌کند و هم روحیه صبر و استقامت را تقویت می‌نماید. این خدمت‌ها، ادامه‌دهنده راه اهل‌بیت(ع) و مجسّم‌کننده سیره عملی انبیاء و اولیای الهی(ع) است.
◦ جناب‌عالی به‌عنوان مسئول معاونت امور طلاب و دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه، مهمترین برنامه‌های آن معاونت برای خدمت‌رسانی در اربعین امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برنامه‌های اربعین امسال را می‌توان در چند محور اصلی دسته‌بندی کرد:محور نخست فعالیت‌ها، تسهیل‌گری و حمایت از حضور گسترده طلاب و روحانیون و خانواده‌های محترم آنها و به‌ویژه مبلغان گرامی است که فعال‌سازی دفتر پیشخوان غیرحضوری به‌صورت ۲۴ ساعته و حتی در روزهای تعطیل برای پاسخگویی و صدور مجوزهای سفر و نیز ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه و حمایت از اردوهای اربعینی مدارس علمیه، از جمله اقدامات و برنامه‌های عملیاتی این معاونت به‌شمار می‌آید.
محور دوم فعالیت‌ها، راه‌اندازی مواکب حوزوی با استفاده از همه ظرفیت‌ها و امکانات ستادی و استانی است،
شامل: اسکان موقت، پذیرایی، خدمات رفاهی، درمانی و امدادی، توجه ویژه به نیازهای بانوان و کودکان، پارک خودروها و دیگر خدمات، از جمله اقدامات صورت‌گرفته در این مواکب است.
محور سوم فعالیت‌ها و برنامه‌ها، تأکید بر رویکرد فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی در این مواکب است که برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری، برپایی نمازهای جماعت، پاسخگویی به سؤالات شرعی و شبهات دینی، گعده‌های پرسش و پاسخ با موضوعات معارف حسینی، فلسفه اربعین حسینی، صبر و استقامت، جهاد و شهادت، روایت فتح ملت بزرگ ایران اسلامی در جنگ ۱۲ روزه و تبیین نقش رهبری و مباحث پیرامون مهدویت، از جمله محورهای محتوایی در این گعده‌هاست.
محور چهارم اقدامات و برنامه‌ها، ارائه برخی خدمات تخصصی از جمله استقرار تیم‌های مشاوره روحانی و روان‌شناختی و ارائه خدمات حمایتی به زائران و نیز حضور طلاب امدادگر در ایستگاه‌های اربعینی هلال احمر است.
◦ آیا این مجموعه خدمات مختص به حوزویان است یا عموم اقشار مردم هم می‌توانند از آنها استفاده کنند؟
خیر؛ اختصاص به حوزویان ندارد ...در اکثریت قریب به اتفاق موارد، این خدمات شامل عموم مردم می‌شود و بر شمولیت و عمومیت خدمت‌رسانی تأکید ویژه‌ای از سوی برنامه‌ریزان و اهتمام فوق‌العاده از سوی خادمین و متولیان وجود دارد.
◦ چه تمهیداتی برای ارتقای کیفیت این خدمات اندیشیده شده است؟
برای ارتقای کیفی خدمات، روی چند نکته تأکید ویژه داشته‌ایم:نکته اول، توجیه و توانمندسازی نیروهای خدمت‌رسان در مواکب حوزوی است که در مواجهه با زائران حسینی، باید مورد توجه قرار گیرد.
نکته دوم، استانداردسازی خدمات رفاهی و بهداشتی است که بسیار مورد تأکید و توجه می‌باشد.
نکته سوم، اهتمام به بهره‌گیری از تجربیات سال‌های گذشته است که می‌تواند در کنار اقدامات بدیع در خدمت‌رسانی، خاطراتی خوش و جاودان در خاطر زائران عزیز به یادگار بگذارد
نکته چهارم، تأکید بر نظارت مستمر مسئولین استانی بر عملکرد مواکب حوزوی است که توفیق شد، در هفته گذشته از سوی معاونت، بازدید میدانی جامعی از همه استان‌های پرتردد و مرزی صورت پذیرد و ان‌شاءالله این نظارت‌ها در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
و اما پنجمین و آخرین نکته، توجه به بازخوردهای زائران عزیز است که می‌تواند مبنای برنامه‌ريزی عینی و واقعی جهت رفع کاستی‌ها و ایرادات قرار گیرد.
◦ این برنامه‌ها چه تأثیری در تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری خواهد داشت؟
همان‌طورکه در ابتدا عرض شد، این اقدامات دقیقاً در راستای سه محور فرمایشات مقام معظم رهبری است:هدایت معنوی از طریق برنامه‌های فرهنگی و معارفی و نورانی‌کردن دل‌ها با ایجاد فضای معنوی و خدمات خالصانه و نیز تقویت صبر و ثبات مردمی با تبیین معارف مقاومت و ایثار و جهاد و شهادت.
◦ میزان استقبال مردم از برنامه‌ها و فعالیت‌های انجام‌شده توسط معاونت امور طلاب چگونه ارزیابی می‌شود؟
بحمدالله والمنه، خوشبختانه شاهد استقبال چشم‌گیر بیش از پیش زائران حسینی از مواکب حوزوی و بازخوردهای بسیار مثبت درباره کیفیت خدمات و تأثیرگذاری قابل توجه برنامه‌های فرهنگی و نیز ارتباط مؤثر و چهره به چهره طلاب و روحانیون با اقشار مختلف مردم بوده‌ایم.در پایان ضمن تقدیر و تشکر فراوان از شما و همکاران‌تان، باید بر این نکته تأکید کنم که خدمت در اربعین، توفیق الهی و فرصتی مغتنم برای تبلیغ عملی دین، ترویج فرهنگ حسینی، تقویت وحدت ملی و زمینه‌سازی برای ظهور است.
بر خود فرض می‌دانم، از همه دست‌اندرکاران ستادی و استانی و به‌ویژه مدیران و طلاب عزیز مدارس علمیه که با حضور پربرکت‌شان این برنامه‌ها را به ثمر نشاندند، صمیمانه تشکر کنم.
در لبیک به فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر «هدایت معنوی، نورانی‌کردن دل‌ها، توصیه به صبر و سکینه و ثبات مردمی»، برنامه‌ریزی جامعی در قرارگاه حوزوی بلاغ مبین و ستاد اربعین حوزه‌های علمیه صورت گرفت. اربعین حسینی و شکوه حضور زوار اباعبدالله الحسین(ع) فرصتی ویژه برای بهره‌مندی جامعه اسلامی از تأثیرات عمیق معنوی و هدایتی این مراسم نورانی و باعظمت تمدنی است. حضور میلیونی اقشار مختلف مردم که با نهضت خالصانه و عاشقانه انحای خدمت‌رسانی به زوار اربعین، توأم گردیده، نه‌تنها در نورانی‌کردن دل‌های زائران مؤثر است، بلکه باعث تقویت صبر، سکینه و ثبات در جامعه می‌شود.تأثیر خدمت‌رسانی در هدایت معنوی و نورانیت دل‌ها
خدمت به مردم، به‌ویژه در راه احیای ارزش‌های الهی، عبادتی بزرگ و موجب جلب برکات الهی در جامعه است.
همان‌طور که امام صادق(ع) فرمودند:
«مَنْ قَضَى لِأَخِيهِ الْمُسْلِمِ حَاجَةً قَضَى اللَّهُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِائَةَ أَلْفِ حَاجَةٍ»؛ (هر کس حاجت برادر مؤمن خود را برآورده کند، خداوند در روز قیامت صد هزار حاجت او را برآورده می‌کند)، فقط شامل برکات و رشد فردی نمی‌شود؛ بلکه آثار معنوی و تعالی اجتماعی را به طریق اولویت شامل می‌شود.
در همین راستا فرهنگ خدمت به زائرین اربعین، به‌ویژه توسط طلاب و روحانیون و در شرایط این سفر پرخاطره و معنوی، باعث می‌شود، دل‌های زائران بیش از پیش به نور ایمان و محبت اهل‌بیت(ع) روشن‌تر شود.
تأثیر خدمت‌رسانی در تقویت صبر و سکینه در مردم
از آنجایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی، بر نقش روحانیت در ایجاد آرامش و استقامت در جامعه تأکید دارند.
خدمت‌رسانی طلاب به زائران در مسیر اربعین که با بیان معارف حسینی و تبیین فلسفه صبر و مقاومت، همراه است، روحیه استواری و استقامت را در مردم تقویت می‌کند. این بلاغ و تبیین‌گری طلاب که با خدمت و همراهی زائران، مقارن گشته، می‌تواند بیشتر مردم را به صبر در مشکلات و ثبات در راه حق تشویق کند.
خدمت به زائران اربعین، ترویج فرهنگ ایثار و محبت
اربعین و حضور پرشور و میلیونی اقشار مختلف، تجلی و تابلوی عشق و وفاداری مردم به امام حسین(ع) است؛ به‌همین خاطر، موج گسترده حضور طلاب و روحانیون و مبلغان با خدمت‌رسانی در این مسیر، فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی را زنده می‌کند و این رفتار مصداق قاعده الهی و اجتماعی است که نبی مکرم(ص) فرمودند: «خَیْرُ النَّاسِ أَنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ»؛ (یعنی بهترین مردم کسی است که برای دیگران سودمندتر باشد.)
به عبارت دیگر خدمت در مراسم اربعین، عملی‌کردن این کلام پیامبر رحمت(ص) است و تأثیر آن در هدایت جامعه و مردم، غیرقابل انکار است.
وظیفه روحانیون در تثبیت معنویت جامعه
بنابراین حال که رهبر حکیم و الهی انقلاب، روحانیون را به نقش هدایت‌گری و تثبیت معنویت در جامعه فراخوانده‌اند، خدمت طلاب و روحانیون به مردم و زائرین اباعبدالله الحسین(ع)، به‌ویژه در ایام اربعین حسینی، یک وظیفه الهی و انقلابی و فرصتی است برای تبلیغ عملی دین و نشر معارف ناب اسلامی که هم‌زمان هم به هدایت معنوی جامعه کمک می‌کند و هم روحیه صبر و استقامت را تقویت می‌نماید. این خدمت‌ها، ادامه‌دهنده راه اهل‌بیت(ع) و مجسّم‌کننده سیره عملی انبیاء و اولیای الهی(ع) است.
◦ جناب‌عالی به‌عنوان مسئول معاونت امور طلاب و دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه، مهمترین برنامه‌های آن معاونت برای خدمت‌رسانی در اربعین امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برنامه‌های اربعین امسال را می‌توان در چند محور اصلی دسته‌بندی کرد:محور نخست فعالیت‌ها، تسهیل‌گری و حمایت از حضور گسترده طلاب و روحانیون و خانواده‌های محترم آنها و به‌ویژه مبلغان گرامی است که فعال‌سازی دفتر پیشخوان غیرحضوری به‌صورت ۲۴ ساعته و حتی در روزهای تعطیل برای پاسخگویی و صدور مجوزهای سفر و نیز ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه و حمایت از اردوهای اربعینی مدارس علمیه، از جمله اقدامات و برنامه‌های عملیاتی این معاونت به‌شمار می‌آید.محور دوم فعالیت‌ها، راه‌اندازی مواکب حوزوی با استفاده از همه ظرفیت‌ها و امکانات ستادی و استانی است،
شامل: اسکان موقت، پذیرایی، خدمات رفاهی، درمانی و امدادی، توجه ویژه به نیازهای بانوان و کودکان، پارک خودروها و دیگر خدمات، از جمله اقدامات صورت‌گرفته در این مواکب است.
محور سوم فعالیت‌ها و برنامه‌ها، تأکید بر رویکرد فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی در این مواکب است که برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری، برپایی نمازهای جماعت، پاسخگویی به سؤالات شرعی و شبهات دینی، گعده‌های پرسش و پاسخ با موضوعات معارف حسینی، فلسفه اربعین حسینی، صبر و استقامت، جهاد و شهادت، روایت فتح ملت بزرگ ایران اسلامی در جنگ ۱۲ روزه و تبیین نقش رهبری و مباحث پیرامون مهدویت، از جمله محورهای محتوایی در این گعده‌هاست.
محور چهارم اقدامات و برنامه‌ها، ارائه برخی خدمات تخصصی از جمله استقرار تیم‌های مشاوره روحانی و روان‌شناختی و ارائه خدمات حمایتی به زائران و نیز حضور طلاب امدادگر در ایستگاه‌های اربعینی هلال احمر است.
◦ آیا این مجموعه خدمات مختص به حوزویان است یا عموم اقشار مردم هم می‌توانند از آنها استفاده کنند؟
خیر؛ اختصاص به حوزویان ندارد ...در اکثریت قریب به اتفاق موارد، این خدمات شامل عموم مردم می‌شود و بر شمولیت و عمومیت خدمت‌رسانی تأکید ویژه‌ای از سوی برنامه‌ریزان و اهتمام فوق‌العاده از سوی خادمین و متولیان وجود دارد.◦ چه تمهیداتی برای ارتقای کیفیت این خدمات اندیشیده شده است؟
برای ارتقای کیفی خدمات، روی چند نکته تأکید ویژه داشته‌ایم:نکته اول، توجیه و توانمندسازی نیروهای خدمت‌رسان در مواکب حوزوی است که در مواجهه با زائران حسینی، باید مورد توجه قرار گیرد.نکته دوم، استانداردسازی خدمات رفاهی و بهداشتی است که بسیار مورد تأکید و توجه می‌باشد.
نکته سوم، اهتمام به بهره‌گیری از تجربیات سال‌های گذشته است که می‌تواند در کنار اقدامات بدیع در خدمت‌رسانی، خاطراتی خوش و جاودان در خاطر زائران عزیز به یادگار بگذارد
نکته چهارم، تأکید بر نظارت مستمر مسئولین استانی بر عملکرد مواکب حوزوی است که توفیق شد، در هفته گذشته از سوی معاونت، بازدید میدانی جامعی از همه استان‌های پرتردد و مرزی صورت پذیرد و ان‌شاءالله این نظارت‌ها در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
و اما پنجمین و آخرین نکته، توجه به بازخوردهای زائران عزیز است که می‌تواند مبنای برنامه‌ريزی عینی و واقعی جهت رفع کاستی‌ها و ایرادات قرار گیرد.
◦ این برنامه‌ها چه تأثیری در تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری خواهد داشت؟
همان‌طورکه در ابتدا عرض شد، این اقدامات دقیقاً در راستای سه محور فرمایشات مقام معظم رهبری است:هدایت معنوی از طریق برنامه‌های فرهنگی و معارفی و نورانی‌کردن دل‌ها با ایجاد فضای معنوی و خدمات خالصانه و نیز تقویت صبر و ثبات مردمی با تبیین معارف مقاومت و ایثار و جهاد و شهادت.◦ میزان استقبال مردم از برنامه‌ها و فعالیت‌های انجام‌شده توسط معاونت امور طلاب چگونه ارزیابی می‌شود؟
بحمدالله والمنه، خوشبختانه شاهد استقبال چشم‌گیر بیش از پیش زائران حسینی از مواکب حوزوی و بازخوردهای بسیار مثبت درباره کیفیت خدمات و تأثیرگذاری قابل توجه برنامه‌های فرهنگی و نیز ارتباط مؤثر و چهره به چهره طلاب و روحانیون با اقشار مختلف مردم بوده‌ایم.در پایان ضمن تقدیر و تشکر فراوان از شما و همکاران‌تان، باید بر این نکته تأکید کنم که خدمت در اربعین، توفیق الهی و فرصتی مغتنم برای تبلیغ عملی دین، ترویج فرهنگ حسینی، تقویت وحدت ملی و زمینه‌سازی برای ظهور است.بر خود فرض می‌دانم، از همه دست‌اندرکاران ستادی و استانی و به‌ویژه مدیران و طلاب عزیز مدارس علمیه که با حضور پربرکت‌شان این برنامه‌ها را به ثمر نشاندند، صمیمانه تشکر کنم.