رمضان
سلام بر رمضان
خبر دهید به مستان باده سحری
که خوان سبز ضیافت گشوده در رمضان
به جمع خلوتیان حضور، مژده دهید
شبانه چهره جان را
به آب دیده بشویند و پاکدل گردند
به شط شب، بلم استغاثه اندازند
و بادبان دعا را
به بیکرانه امواج دل، برافرازند
گل تلاوت آیات، عطر افشانده است
دعای شب‌شکن افتتاح دل‌ها را
به میهمانی بزم فرشتگان خوانده است...
سلام بر رمضان، ماه خدا، ماه قرآن، ماه دعا و نیایش، ماه تقرّب به خداوند در سایه نماز و عبادت و روزه و استعفار.
سلام بر شب‌های نورانی‌اش، سحرهای عرفانی‌اش، لحظات آسمانی‌اش.
خدا را سپاس که توفیق‌مان داد، ماه مبارک رمضان را درک کنیم و سر سفره معنوی ضیافةالله بنشینیم و از برکت سحرها و معنویت روزها بهره‌مند شویم و با سپر روزه، از تیرهای مسموم شیطان مصون بمانیم و در چشمه زلال ماه صیام و قیام، دل و جان را پاک سازیم.
امید است که دستاورد روزه‌داری این ماه، آن باشد که به سلاح تقوا مجهّز گردیم و برای ماه‌های دیگر سال و برای همه عمر، در سنگر عبادت و اطاعت خدا، با ابلیس و نفس اماره جهاد کنیم و از فرصت‌های این ماه برای خودسازی و تهذیب نفس و ترک گناه و قرب به خدا استفاده کنیم.
فضیلت ماه رمضان
ماه رمضان، به‌تعبیر حضرت رسول(ص) ماه خدا (شهرالله) است؛ ماه رحمت، برکت، خیر، دعا، تلاوت قرآن، توبه، احسان، تهذیب نفس، خودسازی.
در فضیلت این ماه، همین بس که ماه نزول قرآن است: (شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن). از باارزش‌ترین شب‌های آن، شب قدر است که از هزار ماه برتر است و شب نزول کلام الله است: (انا انزلناه فی لیلةالقدر).
در روایات، این ماه شریف را به یک مائده معنوی تشبیه کرده‌اند و روزه‌داران را مهمانانی که سر سفره ضیافةالله نشسته‌اند و وسایل پذیرایی خدا از بندگانش، رحمت و مغفرت و برکت است. پیامبر خدا(ص) فرمودند: شب و روز و ساعاتش از بهترین شب‌ها و روزها و ساعت‌هاست و توصیه فرمود که مؤمنان، اوقات آن را مغتنم شمارند، به محرومان انفاق کنند، با گرسنگی و تشنگی در این ماه، به یاد عطش و گرسنگی قیامت بیفتند، به یتیمان و فقرا رسیدگی کنند و کاری کنند که مشمول رحمت و غفران الهی شوند و فرمود: «محروم کسی است که در این ماه، از آمرزش الهی محروم بماند.»
ماه رمضان، دل‌ها را نرم و باصفا و نیروی اراده را تقویت می‌کند، توانگران را به یاد فقرا می‌اندازد، مساجد و محافل دینی رونق می‌گیرد، گناه و جرم در جامعه کم می‌شود و برنامه‌ای یک ماهه است که الگوی بندگی در طول سال و در همه عمر است.
مناسبت‌های ماه رمضان
1. سوم ماه، وفات شیخ مفید(ره)، در سال 413 ق؛
2. ششم ماه، بیعت مردم با امام رضا(ع) به ولایت‌عهدی، سال 201 ق؛
3. هفتم ماه، وفات حضرت ابوطالب(ع) در سال دهم بعثت؛
4. هفتم ماه، فتح خیبر در سال ششم هجری؛
5. دهم ماه، وفات حضرت خدیجه(س)، سه سال قبل از هجرت؛
6. سیزدهم ماه، آغاز ایّام‌البیض در ماه مبارک؛
7. پانزدهم ماه، میلاد امام حسن مجتبی(ع)، سال 3 هجرت؛
8. هفدهم ماه، جنگ بدر در سال دوم هجرت؛
9. هفدهم ماه، سالروز واقعه معراج پیامبر خدا(ص) قبل از هجرت؛
10. نوزدهم ماه، ضربت‌خوردن حضرت امیرالمؤمنین، امام علی(ع) در محراب کوفه؛
11. بیستم ماه، فتح مکه به دست مسلمانان، در سال هشتم هجری؛
12. بیست و یک ماه، شهادت مظلومانه امیرالمؤمنین(ع) در سال 40 هجری؛
13. شب نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم، شب‌های قدر؛
14. بیست و ششم ماه، سالروز درگذشت آقاجمال خوانساری، 1125 ق؛
15. بیست ششم ماه، جمعه آخر رمضان، روز جهانی قدس؛
16. بیست و نهم ماه، سالروز وقوع جنگ حنین، سال 8 هجری؛
اعمال ماه مبارک رمضان
ماه مبارک رمضان ماه روزه‌داری، نماز و قرآن است. در کتب دعا برای این ماه، اعمال مشترک و اعمال مختص ذکر شده است. فهرست‌وار به عمده‌ترین اعمال این ماه اشاره می‌شود:
1. استهلال در شب اول ماه و خواندن دعای اول ماه (صحیفه سجادیه، دعای 34)؛
2. شب اول ماه، غسل و زیارت امام حسین(ع) و نمازهای خاصی که در کتب دعا آمده است؛
3. شب 13 که آغاز ایام‌البیض است و دو شب بعد، غسل و نماز و زیارت خاص وارد است؛
4. شب نیمه ماه، میلاد امام حسن(ع) است و دعا و غسل و زیارت و صد رکعت نماز دارد؛
5. شب‌های 19، 21 و 23 شب‌های قدر است. با احیاء و دعاهای خاص و نمازهای ویژه؛
6. شب آخر ماه رمضان همچنین شب عید فطر، بسیار بافضیلت است و اعمال خاص دارد؛
7. خواندن هر روز دعاهای خاص آن روز و دعای «یا علیّ یا عظیم» و دعای «اللهم ادخل علی اهل القبور السّرور» بعد از نمازها و دعای «اللهم ارزقنی حجّ بیتک الحرام» و دعاهای دیگر؛
8. تلاوت قرآن در این ماه مورد تأکید است؛ ماه رمضان را بهار قرآن نامیده‌اند؛
9. شب‌ها خواندن دعای افتتاح؛
10. سحرها خواندن دعاهای خاص: ابوحمزه ثمالی و دعای «اللهم انی اسئلک من بهاءک» و دعاهای دیگر؛
11. خوردن سحری حتی به‌اندازه یک دانه خرما، توصیه شده است؛
12. هر شب ماه رمضان، نماز مستحب خاصّی دارد. به مفاتیح رجوع شود؛
13. خواندن دعای خاص افطار، هنگام افطارکردن؛
14. توصیه شده در این ماه، به کودکان ترحم کنید. به پیران احترام کنید. به روزه‌داران افطار دهید. اخلاق و رفتار خود را با مردم خوب کنید. صدقه بسیار دهید. به غلامان و بردگان و زندانیان، خوش‌رفتاری و ارفاق کنید. یتیمان را مورد نوازش و تکریم قرار دهید. صله رحم کنید. قرآن بسیار بخوانید. شرّ خود را از مردم بکاهید و به کسی آزار نرسانید. چشم و گوش و زبان را از گناهان حفظ کنید. از اموات و گذشتگان یاد کنید و برای آنان احسان و صدقه بدهید.
چند حدیث نورانی
1. پیامبر خدا(ص): «لکل شیءٍ زکاة وزکاة الأبدان الصیام» (کافی 4/62)؛ هرچیزی زکات دارد و زکات بدن‌ها، روزه‌داری است.
2. امام علی(ع): «فرض‌الله... الصّیام ابتلاء لإخلاص الخلق» (نهج‌البلاغه، حکمت 252)؛ خداوند روزه را برای آزمایش اخلاق بندگان واجب کرده است.
3. فاطمه زهرا(س): «ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه وسمعه وبصره وجوارحه؟» (دعائم‌الاسلام، ج 1، ص 268)؛ روزه‌دار، از روزه‌اش چه بهره‌ای می‌برد، اگر زبان و گوش و نگاه و اعضای خود را از گناه حفظ نکند؟
4. امام صادق(ع): «انّما فرض‌الله الصّیام لیستوی به الغنیّ والفقیر» (من لا یحضره‌الفقیه، ج 2، ص 43)؛ خداوند، روزه را واجب ساخته است تا به‌سبب آن ثروتمند و فقیر یکسان شوند.
5. امام کاظم(ع): «دعوة الصّائم تُستجاب عند افطاره» (بحارالانوار، ج 93، ص 255)؛ دعای شخص روزه‌دار، هنگام افطار مستجاب می‌شود.
از خداوند می‌خواهیم توفیق عبادت و احسان و تقوا به همه ما عطا کند و نماز و روزه ما را به‌لطف و کرمش مورد قبول قرار دهد.
خبر دهید به مستان باده سحری
که خوان سبز ضیافت گشوده در رمضان
به جمع خلوتیان حضور، مژده دهید
شبانه چهره جان را
به آب دیده بشویند و پاکدل گردند
به شط شب، بلم استغاثه اندازند
و بادبان دعا را
به بیکرانه امواج دل، برافرازند
گل تلاوت آیات، عطر افشانده است
دعای شب‌شکن افتتاح دل‌ها را
به میهمانی بزم فرشتگان خوانده است...
سلام بر رمضان، ماه خدا، ماه قرآن، ماه دعا و نیایش، ماه تقرّب به خداوند در سایه نماز و عبادت و روزه و استعفار.
سلام بر شب‌های نورانی‌اش، سحرهای عرفانی‌اش، لحظات آسمانی‌اش.
خدا را سپاس که توفیق‌مان داد، ماه مبارک رمضان را درک کنیم و سر سفره معنوی ضیافةالله بنشینیم و از برکت سحرها و معنویت روزها بهره‌مند شویم و با سپر روزه، از تیرهای مسموم شیطان مصون بمانیم و در چشمه زلال ماه صیام و قیام، دل و جان را پاک سازیم.
امید است که دستاورد روزه‌داری این ماه، آن باشد که به سلاح تقوا مجهّز گردیم و برای ماه‌های دیگر سال و برای همه عمر، در سنگر عبادت و اطاعت خدا، با ابلیس و نفس اماره جهاد کنیم و از فرصت‌های این ماه برای خودسازی و تهذیب نفس و ترک گناه و قرب به خدا استفاده کنیم.
فضیلت ماه رمضانماه رمضان، به‌تعبیر حضرت رسول(ص) ماه خدا (شهرالله) است؛ ماه رحمت، برکت، خیر، دعا، تلاوت قرآن، توبه، احسان، تهذیب نفس، خودسازی.
در فضیلت این ماه، همین بس که ماه نزول قرآن است: (شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن). از باارزش‌ترین شب‌های آن، شب قدر است که از هزار ماه برتر است و شب نزول کلام الله است: (انا انزلناه فی لیلةالقدر).
در روایات، این ماه شریف را به یک مائده معنوی تشبیه کرده‌اند و روزه‌داران را مهمانانی که سر سفره ضیافةالله نشسته‌اند و وسایل پذیرایی خدا از بندگانش، رحمت و مغفرت و برکت است. پیامبر خدا(ص) فرمودند: شب و روز و ساعاتش از بهترین شب‌ها و روزها و ساعت‌هاست و توصیه فرمود که مؤمنان، اوقات آن را مغتنم شمارند، به محرومان انفاق کنند، با گرسنگی و تشنگی در این ماه، به یاد عطش و گرسنگی قیامت بیفتند، به یتیمان و فقرا رسیدگی کنند و کاری کنند که مشمول رحمت و غفران الهی شوند و فرمود: «محروم کسی است که در این ماه، از آمرزش الهی محروم بماند.»
ماه رمضان، دل‌ها را نرم و باصفا و نیروی اراده را تقویت می‌کند، توانگران را به یاد فقرا می‌اندازد، مساجد و محافل دینی رونق می‌گیرد، گناه و جرم در جامعه کم می‌شود و برنامه‌ای یک ماهه است که الگوی بندگی در طول سال و در همه عمر است.
مناسبت‌های ماه رمضان1. سوم ماه، وفات شیخ مفید(ره)، در سال 413 ق؛
2. ششم ماه، بیعت مردم با امام رضا(ع) به ولایت‌عهدی، سال 201 ق؛
3. هفتم ماه، وفات حضرت ابوطالب(ع) در سال دهم بعثت؛
4. هفتم ماه، فتح خیبر در سال ششم هجری؛
5. دهم ماه، وفات حضرت خدیجه(س)، سه سال قبل از هجرت؛
6. سیزدهم ماه، آغاز ایّام‌البیض در ماه مبارک؛
7. پانزدهم ماه، میلاد امام حسن مجتبی(ع)، سال 3 هجرت؛
8. هفدهم ماه، جنگ بدر در سال دوم هجرت؛
9. هفدهم ماه، سالروز واقعه معراج پیامبر خدا(ص) قبل از هجرت؛
10. نوزدهم ماه، ضربت‌خوردن حضرت امیرالمؤمنین، امام علی(ع) در محراب کوفه؛
11. بیستم ماه، فتح مکه به دست مسلمانان، در سال هشتم هجری؛
12. بیست و یک ماه، شهادت مظلومانه امیرالمؤمنین(ع) در سال 40 هجری؛
13. شب نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم، شب‌های قدر؛
14. بیست و ششم ماه، سالروز درگذشت آقاجمال خوانساری، 1125 ق؛
15. بیست ششم ماه، جمعه آخر رمضان، روز جهانی قدس؛
16. بیست و نهم ماه، سالروز وقوع جنگ حنین، سال 8 هجری؛
اعمال ماه مبارک رمضانماه مبارک رمضان ماه روزه‌داری، نماز و قرآن است. در کتب دعا برای این ماه، اعمال مشترک و اعمال مختص ذکر شده است. فهرست‌وار به عمده‌ترین اعمال این ماه اشاره می‌شود:
1. استهلال در شب اول ماه و خواندن دعای اول ماه (صحیفه سجادیه، دعای 34)؛
2. شب اول ماه، غسل و زیارت امام حسین(ع) و نمازهای خاصی که در کتب دعا آمده است؛
3. شب 13 که آغاز ایام‌البیض است و دو شب بعد، غسل و نماز و زیارت خاص وارد است؛
4. شب نیمه ماه، میلاد امام حسن(ع) است و دعا و غسل و زیارت و صد رکعت نماز دارد؛
5. شب‌های 19، 21 و 23 شب‌های قدر است. با احیاء و دعاهای خاص و نمازهای ویژه؛
6. شب آخر ماه رمضان همچنین شب عید فطر، بسیار بافضیلت است و اعمال خاص دارد؛
7. خواندن هر روز دعاهای خاص آن روز و دعای «یا علیّ یا عظیم» و دعای «اللهم ادخل علی اهل القبور السّرور» بعد از نمازها و دعای «اللهم ارزقنی حجّ بیتک الحرام» و دعاهای دیگر؛
8. تلاوت قرآن در این ماه مورد تأکید است؛ ماه رمضان را بهار قرآن نامیده‌اند؛
9. شب‌ها خواندن دعای افتتاح؛
10. سحرها خواندن دعاهای خاص: ابوحمزه ثمالی و دعای «اللهم انی اسئلک من بهاءک» و دعاهای دیگر؛
11. خوردن سحری حتی به‌اندازه یک دانه خرما، توصیه شده است؛
12. هر شب ماه رمضان، نماز مستحب خاصّی دارد. به مفاتیح رجوع شود؛
13. خواندن دعای خاص افطار، هنگام افطارکردن؛
14. توصیه شده در این ماه، به کودکان ترحم کنید. به پیران احترام کنید. به روزه‌داران افطار دهید. اخلاق و رفتار خود را با مردم خوب کنید. صدقه بسیار دهید. به غلامان و بردگان و زندانیان، خوش‌رفتاری و ارفاق کنید. یتیمان را مورد نوازش و تکریم قرار دهید. صله رحم کنید. قرآن بسیار بخوانید. شرّ خود را از مردم بکاهید و به کسی آزار نرسانید. چشم و گوش و زبان را از گناهان حفظ کنید. از اموات و گذشتگان یاد کنید و برای آنان احسان و صدقه بدهید.
چند حدیث نورانی1. پیامبر خدا(ص): «لکل شیءٍ زکاة وزکاة الأبدان الصیام» (کافی 4/62)؛ هرچیزی زکات دارد و زکات بدن‌ها، روزه‌داری است.
2. امام علی(ع): «فرض‌الله... الصّیام ابتلاء لإخلاص الخلق» (نهج‌البلاغه، حکمت 252)؛ خداوند روزه را برای آزمایش اخلاق بندگان واجب کرده است.
3. فاطمه زهرا(س): «ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه وسمعه وبصره وجوارحه؟» (دعائم‌الاسلام، ج 1، ص 268)؛ روزه‌دار، از روزه‌اش چه بهره‌ای می‌برد، اگر زبان و گوش و نگاه و اعضای خود را از گناه حفظ نکند؟
4. امام صادق(ع): «انّما فرض‌الله الصّیام لیستوی به الغنیّ والفقیر» (من لا یحضره‌الفقیه، ج 2، ص 43)؛ خداوند، روزه را واجب ساخته است تا به‌سبب آن ثروتمند و فقیر یکسان شوند.
5. امام کاظم(ع): «دعوة الصّائم تُستجاب عند افطاره» (بحارالانوار، ج 93، ص 255)؛ دعای شخص روزه‌دار، هنگام افطار مستجاب می‌شود.
از خداوند می‌خواهیم توفیق عبادت و احسان و تقوا به همه ما عطا کند و نماز و روزه ما را به‌لطف و کرمش مورد قبول قرار دهد.