فرزانگان - شماره 833

آیت‌الله شیخ حسن سعید تهرانی(ره)

  تولد: ۱۳۳۸ ق مصادف با ۱۲۹۸ ش.
  وفات: ۱۴۱۶ ق مصادف با ۱۳۷۴ ش.
  اساتید: آیت‌الله سیدمحسن حکیم، آیت‌الله شیخ حسین حلی، آیت‌الله خوئی(قد).
  آثار علمی: الرسول والشیعه؛ موسوعة المکاسب؛ الى علماء الاسلام؛ الرسول یدعوکم؛ رسالة فى الولایة ولاضرر؛ الفقه فى تشریعه وتبیینه واستنباطه و . . . . تولد: آیت‌الله شیخ حسن تهرانی در سال 1338ه. ق برابر با 1298ه. ش در تهران دیده به جهان گشود.  جد وى، میرزا مسیح مجتهد تهرانى استرآبادى، از جمله فقهاى بزرگ بود كه رهبرى قیام مردم تهران در سال 1244ه. ق برضد سیاستمداران روس را به عهده داشت.  پدر وى، آیت‌الله حاج میرزا عبدالله نیز، از علماى تراز اول تهران بود.  دوران كودكى و نوجوانى را زیر نظر پدرش گذراند.
  مراحل کسب دانش : حسن سعید تحصیلات ابتدایی را نزد پدرش گذراند و سپس با تشویق او، علوم مقدماتی را در حوزه¬های علمیه قم و تهران آموخت. وی برای ادامه تحصیل به نجف رفت و از محضر استادان برجسته ای مانند آیت‌الله سیدمحسن حکیم (که نویسندگان توانا را حمایت می‌کرد)، آیت‌الله حسین حلی (فقیه ادیب و صاحب آثاری مانند «اخذالاجرة علی الواجب») و آیت‌الله سیدابوالقاسم خویی، بهره برد. سعید به دلیل استعداد درخشان، مورد توجه ویژه اساتیدش قرار گرفت و پس از پایان تحصیلات به تهران بازگشت. از آثار او می‌توان به «شرح مکاسب» اشاره کرد که آیت‌الله حلی در تقریظی بر آن، وی را عالمی محقق و مورد اعتماد توصیف نمود.
  فعالیت‌های دینی و اجتماعی: تأسیس کتابخانه چهل‌ستون: آیت‌الله حسن سعید تهرانی در سال ۱۳۸۰ ه. ق، اقدام به تأسیس کتابخانه چهل‌ستون مسجد جامع تهران کرد. بخش اول ساختمان این کتابخانه در سال ۱۳۸۶ ه.ق تکمیل شد و اینک با داشتن بیش از چهل هزار جلد کتاب و نیز گنجینه عظیمى از قرآن کریم، یکى از ذخایر بسیار نفیس و گران‌بهاى کتب اسلامى در این سرزمین به‌شمار مى رود. آیت‌الله حسن سعید، وقتى از نجف به تهران بازگشت، مدرسه‌اى در کنار مسجد بنا کرد که از سال ۱۳۸۶ ه.ق دوره‌هاى تحصیل در آن آغاز شد. او از بهترین مدرسان تهران و قم و اساتیدى چون حاج‌آقا نقوى و آیت‌الله جعفر سبحانى دعوت کرد تا طلاب جوان و نیروهاى دانشگاهى را با مبانى اسلام آشنا کنند.
  گنجینه قرآنى: آیت‌الله حسن سعید برای مقابله با اتهام تحریف قرآن به شیعه، مجموعه‌ای از هزاران قرآن شامل نسخه‌های خطی و چاپی از کشورهای مختلف مانند ایران، هند، اروپا و کشورهای عربی و با ترجمه‌هاى گوناگون فارسى، اردو، انگلیسى، فرانسه، آلمانى و...گردآوری کرد. این گنجینه قرآنی شامل نسخه‌های نادری مانند اولین قرآن چاپ ایران، قرآن ابن‌بواب، و قرآنی با سطور آغازشونده با حرف «الف» از بمبئی بود.در سال ۱۹۷۶، عربستان سعودی کتاب «التاریخ» را منتشر کرد که شیعه را هم‌ردیف مشرکان معرفی می‌کرد. آیت‌الله سعید با برگزاری تجمع در مسجد جامع تهران، ارسال نامه به مراجع نجف، الازهر و مقامات عربستان، و همکاری با امام موسی صدر، موجب توقف چاپ این کتاب تا زمان اصلاح آن شد. پس از آن، کتاب «منکرة التوحید» در مصر با محتوایی مشابه ضد شیعه منتشر شد. سعید با پیگیری‌های دیپلماتیک و مکاتبه با شیخ عبدالحلیم محمود (رئیس الازهر)، وعده اصلاح این کتاب را نیز دریافت کرد. اقدامات او نقش مهمی در مقابله با تبلیغات ضد شیعی در سطح جهانی ایفا کرد.
  آثار قلمی: اصول فقه تقریرات بحث آیت‌الله خویى(قد)؛ دماء ثلاثه (تقریرات بحث شیخ حسین حلى)؛ الرسول والشیعه؛ موسوعة المکاسب؛ شیعتنا؛ الرسول یحدّثنا؛ الى علماء‌ الاسلام؛ الرسول یدعوکم؛ رسالة فى‌الولایة ولاضرر؛ محاضرة حول الامام المهدى(عج)؛ حضرت فاطمه(س) دژ شکست‌ناپذیر وحى؛ امام حسین(ع) از دیدگاه وحى؛ همه در انتظار اویند؛ حکومت از دیدگاه قرآن و عترت(ع)؛ امام مهدی(عج)، راه‌گشاى عالم غیب؛ شرح قصیده بُرده؛ در مکتب امام حسین(ع)؛ در مکتب امام حسن مجتبى(ع)؛ اصول دین؛ ولایت فقیه؛ شناخت شیعه؛ نمودارى از حکومت امام على(ع)؛ پیک رمضان؛ نگهبان مکتب توحید (کتابنامه امام مهدی(عج))؛ دائرةالمعارف قرآن کریم در 12 مجلد؛ اسلام از دیدگاه قرآن و عترت(ع)؛ شناخت قرآن (گزیده مقالات درباره قرآن کریم)؛ افکار پریشان یا مقالات سعید؛ ترجمه نورالابرار من حکم امیرالمؤمنین(ع)؛ حیات‌یابى (ترجمه احیاءالمیت به فضایل اهل‌البیت(ع))؛ ما با خدا کار داریم؛ سیره رسول‌الله(ص)، سنت الهى است؛ غدیر پیوند ناگسستنى رسالت و امامت؛ مبعث بیان‌گر رسالت و امامت در مکتب تشیع؛ مسئولیت؛ خدا و اولى‌الامر؛ نگهبان مکتب ما؛ الفقه فى تشریعه وتبیینه واستنباطه؛ مالکیت الاراضى؛ پیغمبر با شما سخن مى‌گوید؛ على(ع) از دیدگاه وحى؛ امامت و ولایت از نظر على‌بن موسى‌الرضا(ع)؛ امام صادق(ع) و پیام امام حسن عسکری(ع). کوچ به سرای ابدی: سرانجام مرحوم آیت‌الله حسن سعید تهرانی(ره)، پس از عمرى مجاهدت بى‌دریغ در مسیر نشر فرهنگ تشیع، در ۱۸ شعبان المعظم ۱۴۱۶ ه. ق (۱۳۷۴ ش)، پس از تحمل بیمارى به دیدار معبود شتافت. پیکرش پس از تشیعى شکوه‌مند در تهران و قم، در مزار شیخان قم به خاک سپرده شد.