دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه
ضرورت به‌کارگیری هوش مصنوعی برای آینده‌پژوهی و حکمرانی مطلوب
دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه، از ضرورت برنامه‌ریزی فعالانه حوزه‌های علمیه در مواجهه با تحولات عصر هوش مصنوعی و تأثیر آن بر شئون مختلف علمی، فقهی، حقوقی و اجتماعی سخن گفت.
دکتر محمدرضا قاسمی، دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه، در حاشیه نمایشگاه پژوهش و فناوری استان خراسان، در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه در مشهد، ضمن تشکر از مدیریت این حوزه به‌جهت اهتمام ویژه به مسأله هوش مصنوعی، گفت: امید است این توجه و اهتمام، به‌زودی منجر به انجام کارهای مفید و مؤثر در سطح حوزه خراسان شود.
وی در ادامه به اهمیت پردازش داده‌های اسلامی در عصر فناوری‌های نوین اشاره کرد و گفت: حوزه‌های علمیه باید در زمینه مطالعات و تحقیقات بنیادین هوش مصنوعی، فعالیت جدّی داشته باشند.
دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه افزود: با توجه به تحولات و تغییرات شگرفی که در عصر هوش مصنوعی در مشاغل و سبک زندگی ما رخ خواهد داد، حوزه‌های علمیه باید در طراحی مختصات این دوران، به‌ویژه در زمینه تنظیم‌گری و قاعده‌گذاری، به‌طور فعال حضور داشته باشند. تجربه‌ای که از حوزه علمیه قم داریم، شامل دو وجه اساسی تجهیز حوزه به فناوری‌های هوش مصنوعی و آگاه‌سازی مدیران و ذی‌نفعان نسبت به فرصت‌ها و تهدیدهای این فناوری‌هاست.
قاسمی، سپس به برنامه‌ریزی‌های کلان حوزه‌های علمیه در خصوص هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: در پنج ضلع کلان، حوزه هوش مصنوعی را به حوزه فنی(کاربست هوش مصنوعی در علوم اسلامی و فرآیندهای حوزوی)، حوزه بین‌المللی (حضور فعالانه در عرصه بین‌المللی و فهم فضای بین‌المللی از هوش مصنوعی)، حوزه گفتمان‌سازی (برگزاری دوره‌های آموزشی در سطوح مختلف و آگاه‌سازی مخاطبان نسبت به فرصت‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی)، حوزه راهبردی (تولید اسناد مطلوب و نقد اسناد موجود در عرصه بین‌الملل و تنظیم‌گری صحیح در سطح ملی) و حوزه مطالعات فقهی، حقوقی، فلسفی، اخلاقی و حکمرانی (استخراج مسائل مرتبط با هوش مصنوعی و تحلیل آن‌ها در زمینه‌های مختلف) تقسیم‌بندی نموده‌ایم.
وی بر اهمیت دیپلماسی سایبری و عدم غفلت از این عرصه تأکید کرد و گفت: اگر در این زمینه غفلت کنیم، طبیعتاً آسیب‌های جبران‌ناپذیری خواهیم دید. کشورهایی که برنامه‌ریزی دقیق و منظم برای هوش مصنوعی دارند، در آینده، فضای این عرصه را طراحی خواهند کرد؛ درحالی‌که ما اگر به‌موقع اقدام نکنیم، تنها به مصرف‌کننده فناوری‌های دیگر کشورها تبدیل خواهیم شد.
قاسمی، به ضرورت حکمرانی مشارکتی در عرصه هوش مصنوعی اشاره و تأکید کرد: اگر نتوانیم حکمرانی مشارکتی را در این عرصه پیاده‌سازی کنیم، همان‌طور که در فضای مجازی با مشکلات زیادی روبه‌رو شدیم، در هوش مصنوعی نیز در آینده، با مشکلات مشابهی مواجه خواهیم شد. در این زمینه باید همه ذی‌نفعان و بخش‌های مختلف اعم از بخش خصوصی، حاکمیتی و دانشگاهی همکاری کنند تا الگوی حکمرانی مطلوب در این عرصه شکل بگیرد.
دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه در پایان، ضمن ابراز امیدواری نسبت به آینده حوزه علمیه خراسان در این عرصه، گفت: امیدوارم که حوزه علمیه خراسان در آینده نزدیک، بتواند نقش جدی‌تری در این زمینه ایفا کند و به حل مسائل نوپدید هوش مصنوعی پرداخته و در عرصه‌های فقهی و حکمرانی و نیز آینده‌پژوهی، به نتایج ملموس و ارزشمندی برسد.
دکتر محمدرضا قاسمی، دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه، در حاشیه نمایشگاه پژوهش و فناوری استان خراسان، در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه در مشهد، ضمن تشکر از مدیریت این حوزه به‌جهت اهتمام ویژه به مسأله هوش مصنوعی، گفت: امید است این توجه و اهتمام، به‌زودی منجر به انجام کارهای مفید و مؤثر در سطح حوزه خراسان شود.
وی در ادامه به اهمیت پردازش داده‌های اسلامی در عصر فناوری‌های نوین اشاره کرد و گفت: حوزه‌های علمیه باید در زمینه مطالعات و تحقیقات بنیادین هوش مصنوعی، فعالیت جدّی داشته باشند.
دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه افزود: با توجه به تحولات و تغییرات شگرفی که در عصر هوش مصنوعی در مشاغل و سبک زندگی ما رخ خواهد داد، حوزه‌های علمیه باید در طراحی مختصات این دوران، به‌ویژه در زمینه تنظیم‌گری و قاعده‌گذاری، به‌طور فعال حضور داشته باشند. تجربه‌ای که از حوزه علمیه قم داریم، شامل دو وجه اساسی تجهیز حوزه به فناوری‌های هوش مصنوعی و آگاه‌سازی مدیران و ذی‌نفعان نسبت به فرصت‌ها و تهدیدهای این فناوری‌هاست.
قاسمی، سپس به برنامه‌ریزی‌های کلان حوزه‌های علمیه در خصوص هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: در پنج ضلع کلان، حوزه هوش مصنوعی را به حوزه فنی(کاربست هوش مصنوعی در علوم اسلامی و فرآیندهای حوزوی)، حوزه بین‌المللی (حضور فعالانه در عرصه بین‌المللی و فهم فضای بین‌المللی از هوش مصنوعی)، حوزه گفتمان‌سازی (برگزاری دوره‌های آموزشی در سطوح مختلف و آگاه‌سازی مخاطبان نسبت به فرصت‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی)، حوزه راهبردی (تولید اسناد مطلوب و نقد اسناد موجود در عرصه بین‌الملل و تنظیم‌گری صحیح در سطح ملی) و حوزه مطالعات فقهی، حقوقی، فلسفی، اخلاقی و حکمرانی (استخراج مسائل مرتبط با هوش مصنوعی و تحلیل آن‌ها در زمینه‌های مختلف) تقسیم‌بندی نموده‌ایم.
وی بر اهمیت دیپلماسی سایبری و عدم غفلت از این عرصه تأکید کرد و گفت: اگر در این زمینه غفلت کنیم، طبیعتاً آسیب‌های جبران‌ناپذیری خواهیم دید. کشورهایی که برنامه‌ریزی دقیق و منظم برای هوش مصنوعی دارند، در آینده، فضای این عرصه را طراحی خواهند کرد؛ درحالی‌که ما اگر به‌موقع اقدام نکنیم، تنها به مصرف‌کننده فناوری‌های دیگر کشورها تبدیل خواهیم شد.
قاسمی، به ضرورت حکمرانی مشارکتی در عرصه هوش مصنوعی اشاره و تأکید کرد: اگر نتوانیم حکمرانی مشارکتی را در این عرصه پیاده‌سازی کنیم، همان‌طور که در فضای مجازی با مشکلات زیادی روبه‌رو شدیم، در هوش مصنوعی نیز در آینده، با مشکلات مشابهی مواجه خواهیم شد. در این زمینه باید همه ذی‌نفعان و بخش‌های مختلف اعم از بخش خصوصی، حاکمیتی و دانشگاهی همکاری کنند تا الگوی حکمرانی مطلوب در این عرصه شکل بگیرد.
دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه در پایان، ضمن ابراز امیدواری نسبت به آینده حوزه علمیه خراسان در این عرصه، گفت: امیدوارم که حوزه علمیه خراسان در آینده نزدیک، بتواند نقش جدی‌تری در این زمینه ایفا کند و به حل مسائل نوپدید هوش مصنوعی پرداخته و در عرصه‌های فقهی و حکمرانی و نیز آینده‌پژوهی، به نتایج ملموس و ارزشمندی برسد.