فرزانگان - شماره 820
آیت‌الله ابوالحسن شیرازی
تولد: سال ۱۲۹۳ش برابر با 1332ق
وفات: عصر یکشنبه 16 مرداد 1379 مطابق با پنجم جمادی الاولی 1421.
اسـاتید: میرزامهدی اصفهانی، آقاضیاء عراقی، محمدکاظم شیرازی، سیدابوالحسن اصفهانی، شیخ محمدحسین اصفهانی.
آثار علمی: کتاب الزکاه، معاد، رساله توضیح المسائل... .
تولد
آیت‌الله حاج شیخ ابوالحسن مقدسی شیرازی در سال ۱۲۹۳ شمسی، در یکی از روستاها از توابع داراب استان فارس متولد شد. پدرش مهدی‌قلی‌خان از افراد شناخته‌شده و منتفذین محل بود.
مراحل کسب دانش
وی در شانزده‌سالگی وارد حوزه علمیه داراب شد و بخشی از مقدمات را نزد شیخ علی‌اصغر و افراد دیگر آموخت و پس از چندی به حوزه اصطهبانات رفت و معالم‌الاصول را فرا گرفت. سپس رهسپار حوزه علمیه شیراز شد و چهار سال از درس سطح سیدعبدالله شیرازی و سیدنورالدین شیرازی استفاده کرد. همچنین شرح تجرید را از میرزا محمدعلی حکیم و شرح منظومه را از شیخ عبدالکریم حکیم آموخت. سپس به حوزه علمیه مشهد رفت و مدتی در بحث معارف قرآن میرزامهدی اصفهانی حضور یافت؛ همچنین مقداری از شواهد الربوبیه را نزد آقابزرگ حکیم و بخشی از اسفار را نزد فرزند وی، میرزامهدی حکیم فرا گرفت.
سفر به نجف
در سال ۱۳۱۴ برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه نجف رفت و در درس خارج محمدکاظم شیرازی، آقاضیاءالدین عراقی، محمدحسین غروی اصفهانی، سیدابوالحسن اصفهانی و سید عبدالهادی شیرازی(ره) شرکت کرد و به درجه اجتهاد رسید. برخی، تبحر وی را در فقه با بسیاری از هم‌سالان خود قابل مقایسه ندانسته‌اند. وی بیش از ده سال در نجف اقامت داشت و در همان‌جا با دختر علی‌محمد بروجردی ازدواج کرد. وی در نجف، خارج فقه و اصول تدریس می‌کرد؛ سپس در حدود سال ۱۳۲۴ به حوزه علمیه قم رفت و فعالیت‌های علمی، ازجمله تدریس درس خارج را ادامه داد و با این حال، به تدریس مکاسب و کفایه نیز پرداخت. در حدود سال ۱۳۴۰ به حوزه علمیه مشهد برگشت و تدریس را در آنجا ادامه داد و برای ارشاد و تبلیغ نیز، گاهی به زادگاه خود کوهستان داراب شیراز می‌رفت.
مبارزات و ارتباط با امام خمینی(قد)
دو سال از اقامت ایشان در مشهد می‌گذشت که نهضت امام خمینی(قد) در خرداد ۱۳۴۲شروع شد. وی از آنجا که دریافته بود، حفظ اسلام و شرف مسلمانان به چنین قیامی نیاز دارد، در همراهی انقلاب کوتاهی نکرد. در تداوم قیام امام خمینی(قد) با آیات عباس واعظ طبسی، سیدعلی خامنه‌ای و شهید حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم هاشمی‌نژاد، همکاری نزدیک داشت. در سال‌های اوج مبارزه عمومی و علنی مردم، وی می‌کوشید تا از علمای مشهد برای نشر اعلامیه‌های ضد رژیم امضا بگیرد. او در تمام وقایع انقلاب در شهر مشهد حضور فعال داشت. در روزهای نزدیک به بازگشت حضرت امام از پاریس، به تهران رفت و در وقایع تهران از جمله در تحصن دانشگاه تهران سهیم بود. به دنبال تحصن در مسجد دانشگاه تصمیم گرفتند که در قم نیز، چنین تحصنی را برپا کنند؛ لذا با موافقت آیات سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدرضا گلپایگانی(قد) در مسجد اعظم قم تحصن کردند و همان شب به تهران بازگشتند. پس از پیروزی انقلاب که در بیشتر شهرهای کشور نماز جمعه برپا می‌شد، هنوز در مشهد امام جمعه‌ای تعیین نشده بود. در 27 خرداد 1359، امام خمینی(قد) ایشان را به‌عنوان اولین امامت جمعه مشهد منصوب کردند.
از سوی دیگر، شیخ ابوالحسن شیرازی(ره) در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، در بسیج نیروهای مردمی و فرستادن کمک‌های مردمی به مناطق جنگی نقش به‌سزایی داشت و خود نیز تا توان رفتن داشت، از شوق جبهه و حضور در میان رزمندگان آرام نداشت و در مناطق عملیاتی از رزمندگان بازدید می‌کرد؛ چنان‌که رهبری انقلاب در پیام درگذشت او حضور شجاعانه این روحانی کهن‌سال را در میدان‌های مبارزه با رژیم طاغوت و نیز تلاش و فعالیتی که در دوران جنگ تحمیلی در جبهه و پشت جبهه نشان داد، سندهای افتخاری دانست که از حافظه مردم عزیز آن منطقه، زدوده نخواهد شد.
خدمات علمی، اجتماعی
آیت‌الله شیخ ابوالحسن شیرازی(ره) خدمات فراوانی از جمله ساخت چندین حمام عمومی، منبع آب آشامیدنی، حسینیه، مسجد، مدرسه و سدهای خاکی در خراسان و داراب، ساخت چندین شهرک برای افراد کم‌درآمد، داشت و آثار بسیاری را از خود بر جای گذاشت و نیز چند مدرسه علمیه و مؤسسه علمی، مانند مدرسه علمیه ولی‌عصر(عج و مکتب اسلام‌شناسی بانوان را تأسیس و آثاری مانند کتاب الزکاة، رساله توضیح المسائل و کتابی در معـاد را تألیف کرد.
کوچ به سرای ابدی
این عالم عالی‌قدر و مجاهد سرانجام پس از عمری تلاش، جهاد و اخلاص، در روز یکشنبه شانزده مرداد سال ۱۳۷۹ شمسی مصادف با پنجم جمادی‌الاولی سال ۱۴۲۱ قمری در سن ۸۶ سالگی دارفانی را وداع گفت و پیکر پاکش پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز توسط حضرت آیت‌الله بهجت(قد)، در جوار مولایش حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه آلاف التحیة و الثناء در رواق «دارالزهد» مدفون گشت.
وفات: عصر یکشنبه 16 مرداد 1379 مطابق با پنجم جمادی الاولی 1421.
اسـاتید: میرزامهدی اصفهانی، آقاضیاء عراقی، محمدکاظم شیرازی، سیدابوالحسن اصفهانی، شیخ محمدحسین اصفهانی.
آثار علمی: کتاب الزکاه، معاد، رساله توضیح المسائل... .
تولد
آیت‌الله حاج شیخ ابوالحسن مقدسی شیرازی در سال ۱۲۹۳ شمسی، در یکی از روستاها از توابع داراب استان فارس متولد شد. پدرش مهدی‌قلی‌خان از افراد شناخته‌شده و منتفذین محل بود.
مراحل کسب دانش
وی در شانزده‌سالگی وارد حوزه علمیه داراب شد و بخشی از مقدمات را نزد شیخ علی‌اصغر و افراد دیگر آموخت و پس از چندی به حوزه اصطهبانات رفت و معالم‌الاصول را فرا گرفت. سپس رهسپار حوزه علمیه شیراز شد و چهار سال از درس سطح سیدعبدالله شیرازی و سیدنورالدین شیرازی استفاده کرد. همچنین شرح تجرید را از میرزا محمدعلی حکیم و شرح منظومه را از شیخ عبدالکریم حکیم آموخت. سپس به حوزه علمیه مشهد رفت و مدتی در بحث معارف قرآن میرزامهدی اصفهانی حضور یافت؛ همچنین مقداری از شواهد الربوبیه را نزد آقابزرگ حکیم و بخشی از اسفار را نزد فرزند وی، میرزامهدی حکیم فرا گرفت.
سفر به نجف
در سال ۱۳۱۴ برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه نجف رفت و در درس خارج محمدکاظم شیرازی، آقاضیاءالدین عراقی، محمدحسین غروی اصفهانی، سیدابوالحسن اصفهانی و سید عبدالهادی شیرازی(ره) شرکت کرد و به درجه اجتهاد رسید. برخی، تبحر وی را در فقه با بسیاری از هم‌سالان خود قابل مقایسه ندانسته‌اند. وی بیش از ده سال در نجف اقامت داشت و در همان‌جا با دختر علی‌محمد بروجردی ازدواج کرد. وی در نجف، خارج فقه و اصول تدریس می‌کرد؛ سپس در حدود سال ۱۳۲۴ به حوزه علمیه قم رفت و فعالیت‌های علمی، ازجمله تدریس درس خارج را ادامه داد و با این حال، به تدریس مکاسب و کفایه نیز پرداخت. در حدود سال ۱۳۴۰ به حوزه علمیه مشهد برگشت و تدریس را در آنجا ادامه داد و برای ارشاد و تبلیغ نیز، گاهی به زادگاه خود کوهستان داراب شیراز می‌رفت.
مبارزات و ارتباط با امام خمینی(قد)
دو سال از اقامت ایشان در مشهد می‌گذشت که نهضت امام خمینی(قد) در خرداد ۱۳۴۲شروع شد. وی از آنجا که دریافته بود، حفظ اسلام و شرف مسلمانان به چنین قیامی نیاز دارد، در همراهی انقلاب کوتاهی نکرد. در تداوم قیام امام خمینی(قد) با آیات عباس واعظ طبسی، سیدعلی خامنه‌ای و شهید حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم هاشمی‌نژاد، همکاری نزدیک داشت. در سال‌های اوج مبارزه عمومی و علنی مردم، وی می‌کوشید تا از علمای مشهد برای نشر اعلامیه‌های ضد رژیم امضا بگیرد. او در تمام وقایع انقلاب در شهر مشهد حضور فعال داشت. در روزهای نزدیک به بازگشت حضرت امام از پاریس، به تهران رفت و در وقایع تهران از جمله در تحصن دانشگاه تهران سهیم بود. به دنبال تحصن در مسجد دانشگاه تصمیم گرفتند که در قم نیز، چنین تحصنی را برپا کنند؛ لذا با موافقت آیات سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدرضا گلپایگانی(قد) در مسجد اعظم قم تحصن کردند و همان شب به تهران بازگشتند. پس از پیروزی انقلاب که در بیشتر شهرهای کشور نماز جمعه برپا می‌شد، هنوز در مشهد امام جمعه‌ای تعیین نشده بود. در 27 خرداد 1359، امام خمینی(قد) ایشان را به‌عنوان اولین امامت جمعه مشهد منصوب کردند.
از سوی دیگر، شیخ ابوالحسن شیرازی(ره) در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، در بسیج نیروهای مردمی و فرستادن کمک‌های مردمی به مناطق جنگی نقش به‌سزایی داشت و خود نیز تا توان رفتن داشت، از شوق جبهه و حضور در میان رزمندگان آرام نداشت و در مناطق عملیاتی از رزمندگان بازدید می‌کرد؛ چنان‌که رهبری انقلاب در پیام درگذشت او حضور شجاعانه این روحانی کهن‌سال را در میدان‌های مبارزه با رژیم طاغوت و نیز تلاش و فعالیتی که در دوران جنگ تحمیلی در جبهه و پشت جبهه نشان داد، سندهای افتخاری دانست که از حافظه مردم عزیز آن منطقه، زدوده نخواهد شد.
خدمات علمی، اجتماعی
آیت‌الله شیخ ابوالحسن شیرازی(ره) خدمات فراوانی از جمله ساخت چندین حمام عمومی، منبع آب آشامیدنی، حسینیه، مسجد، مدرسه و سدهای خاکی در خراسان و داراب، ساخت چندین شهرک برای افراد کم‌درآمد، داشت و آثار بسیاری را از خود بر جای گذاشت و نیز چند مدرسه علمیه و مؤسسه علمی، مانند مدرسه علمیه ولی‌عصر(عج و مکتب اسلام‌شناسی بانوان را تأسیس و آثاری مانند کتاب الزکاة، رساله توضیح المسائل و کتابی در معـاد را تألیف کرد.
کوچ به سرای ابدی
این عالم عالی‌قدر و مجاهد سرانجام پس از عمری تلاش، جهاد و اخلاص، در روز یکشنبه شانزده مرداد سال ۱۳۷۹ شمسی مصادف با پنجم جمادی‌الاولی سال ۱۴۲۱ قمری در سن ۸۶ سالگی دارفانی را وداع گفت و پیکر پاکش پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز توسط حضرت آیت‌الله بهجت(قد)، در جوار مولایش حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه آلاف التحیة و الثناء در رواق «دارالزهد» مدفون گشت.