آیت‌الله‌العظمی سبحانی در مراسم افتتاحیه آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه تأکید نمودند
تربیت مجتهد، مدرس، مبلغ و نویسنده رمز ماندگاری و پویایی حوزه‌های علمیه
مراسم افتتاحیه سال تحصیلی 1404 - 1403 حوزه‌های علمیه با سخنرانی حضرت آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه و با حضور اعضای شورای‌عالی حوزه با سخنرانی حضرت آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه و با حضور اعضای شورای‌عالی حوزه برگزار شد.
طبق گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله العظمی سبحانی در این مراسم، با بیان آیه شریفه [وما کان ٱلمؤمنون لینفرواْ کافة فلولا نفر من کل فرقة منهم طائفة لیتفقهواْ فی ٱلدین ولینذرواْ قومهم إذا رجعواْ إلیهم لعلهم یحذرون] و اشاره به روایاتی در باب اهمیت تفقه در دین و جایگاه فقاهت، گفتند: در جهان دو نوع آموزش‌عالی داریم؛ یکی آموزش‌عالی دانشگاهی و دیگری آموزش حوزوی؛ در عین اینکه این دو نوع آموزش محترم هستند، باید ویژگی‌های آن را از همدیگر جدا کنیم تا آنچه را از سلف به دست ما رسیده است، حفظ کنیم. سابقه حوزه از دوره امام صادق(ع) در مدینه منوّره است که بعداً به عراق و مناطق دیگر منتقل شد.
اصل بر انتخابی بودن استاد در حوزه
ایشان با بیان اینکه استاد در آموزش دانشگاهی، انتصابی است؛ ولی در حوزه وقتی از سطح یک بگذریم، انتخاب استاد با خود طلبه است، اظهار کردند: این ویژگی هزار سال است که برای ما بهره داده و ذوق‌ها و سلایق مختلف، به‌علت این مسئله پدید آمده است و اگر بخواهیم، از همه ذوق‌ها و سلیقه‌ها استفاده کنیم، باید بر انتخابی بودن تأکید کنیم. ویژگی دیگر اصرار بر پیش‌مطالعه قبل از درس است که الآن در دانشگاه‌ها چنین شیوه‌ای وجود ندارد؛ اگر طلبه بخواهد پیشرفت کند، باید نکات را علامت‌گذاری و مطالب مهم را انتخاب کند تا استاد وقتی تدریس می‌کند، آن را خوب بفهمد.
معظم‌له ابراز کردند: ویژگی دیگر آن است که بعد از تدریس هم، اگر یک یا دو هفته بگذرد، مذاکره گروهی برای تمرین دروس برگزار میشود؛ الآن از تعبیر مباحثه بین‌الجمعی استفاده می‌کنند و این ویژگی هم از قبل در حوزه بوده و باید حفظ شود؛ زیرا وقتی بحث گروهی باشد، باعث تقویت قوه اجتهاد در بین طلاب میشود و بنده هم بر این ویژگی تأکید دارم. در دانشگاه ممکن است، مواد درسی زیاد باشد؛ ولی در حوزه این مواد درسی کمتر است تا طلبه آن را به‌دقت بفهمد؛ زیرا وقتی درس‌ها زیاد باشد، فرد از هر کتابی چیزی می‌خواند، بدون اینکه درست آن را تحلیل کند و بفهمد؛ لذا کلاً باید دو یا سه ماده درسی وجود داشته باشد تا طلاب عمیقاً آن را بفهمند.
فهم‌محوری در حوزه
این مرجع تقلید افزودند: ویژگی دیگر دروس حوزه آن است که در خارج از کشور، امتحانات آموزش‌عالی و دانشگاه‌ها، تستی است؛ ولی بنده معتقدم امتحان باید فهمی باشد نه تستی؛ امتحان تستی، امتحان حافظه‌محور است و نه فهم‌محور؛ حافظه خوب است؛ ولی در امتحان باید فهم ملاک باشد. در دوره آیت‌الله‌العظمی بروجردی(قد) چند نفر ممتحن مانند مرحوم آیت‌الله‌العظمی داماد(ره) وجود داشتند و بخشی از مکاسب و کفایه را به طلبه می‌دادند، مطالعه کند و بعد آن را بازگو کند تا بدانند، چقدر فهمیده است.
راز و رمز ماندگاری حوزه های علمیه
حضرت آیت‌الله سبحانی تصریح کردند: ویژگی دیگر نظام آموزشی حوزه آن است که خروجی دانشگاه، اشتغال در یک مسئله اجتماعی مانند پزشکی، معلمی و... است که بسیار هم محترم است؛ ولی خروجی حوزه‌های علمیه، تبلیغ و تعلیم است و این مسئله باید مدنظر باشد؛ اگر بخواهیم حوزه علمیه باقی بماند، باید خروجی آن تربیت مبلغ، مدرس، نویسنده و مجتهد باشد. تاریخچه ۷۰ ساله حوزه، بیان‌گر آن است که اگر بخواهیم، علمیت و قوت حوزه را حفظ کنیم، ناچاریم این ویژگی‌ها را حفظ کنیم و به مقدار مورد نیاز مبلغ، پژوهشگر و مدرس تربیت شوند.
ضعف رشته تبلیغ
این مرجع تقلید، با اشاره به کاستی‌های موجود در حوزه‌های علمیه، با بیان اینکه روند حوزه رو به تکامل بوده و هست، خاطرنشان کردند: رشته‌های زیادی الآن داریم که در سابق وجود نداشتند؛ رشته تفسیر قرآن و کلام تقویت شده است؛ ولی رشته تبلیغ دچار ضعف شده است و مبلغ کمتر داریم؛ البته مبلغ در سطح بالا مدنظر ماست؛ در قدیم مرحوم فلسفی، راشد، تربتی، برقعی، اشراقی و... را داشتیم؛ ولی الآن چنین شخصیت‌هایی داریم؟ مطمئناً کم[داریم]؛ لذا بنده به آیت‌الله اعرافی کراراً عرض کرده‌ام که در این زمینه، نقایص را برطرف کنند و مسئله تربیت مبلغ را جدی بگیرند.
معظم‌له افزودند: طلبه وقتی از مرحله‌ای گذشت، باید اذواق را بررسی کنیم که آیا فرد، ذوق تعلیمی دارد یا تبلیغی یا ذوق اجتهاد؛ برای مبلغ باید قوانین و برنامه خاصی در نظر گر فته شود؛ مثلاً حافظ قرآن، نهج‌البلاغه و... باشد و تاریخ اسلام بداند و دردها و درمان‌ها را هم بشناسد و زمان‌شناس باشد؛ اگر بخواهیم دیانت مردم را حفظ کنیم، دیانت آنان به‌واسطه همین منبری‌ها حفظ میشود و آن‌ها جامعه را حفظ می‌کنند و اگر امام خمینی(قد) انقلاب را ایجاد کرد، به‌واسطه تلاش منبری‌ها بود که توانستند، مردم را متوجه حوزه و امام کنند؛ لذا تربیت مبلغ مسئله خیلی مهمی است.
ایشان با بیان اینکه این کار نیازمند برنامه‌ریزی و استفاده از استادان خاص و تمرین است، گفتند: سابقاً تبلیغ تمرین می‌شد و الآن هم باید به‌صورت مبنایی دنبال شود؛ نکته دیگر هم اینکه آقایان نوشته‌هایی دارند که به بنده می‌دهند و غالباً مسائل روز و مستحدثه است؛ پرداختن به مسائل مستحدثه خوب است؛ به‌شرط آنکه به مسائل منصوص و تراث گذشته مسلط باشیم؛ زیرا تا این تسلط نباشد، نخواهیم توانست به مسائل مستحدثه هم به‌خوبی بپردازیم.
نقش محوری خطبا در به ثمر رساندن انقلاب
حضرت آیت‌الله سبحانی در ادامه، با اشاره به نقاط قوت حوزه‌های علمیه اظهار کردند: حوزه‌های علمیه در سال ۱۳۰۱ بازتأسیس شد؛ اما در این مدت برکات فراوانی داشته است؛ در نظام پهلوی همه تلاش‌ها این بود که جامعه، غربی شود و این حوزه بود که توانست، جامعه را نجات دهد؛ در ماه محرم مبلغ‌های حوزه بودند که توانستند، دین را در کشور حفظ کنند و به ندای امام، لبیک گفتند و وقتی قرار بود، برای جمهوری اسلامی رأی‌گیری شود، بیش از ۹۸ درصد مردم رأی دادند و این از برکات حوزه بود؛ یعنی حوزه عامل حفظ دین مردم بوده است.
ایشان در پایان تأکید کردند: با کمال احترام به حوزه نجف، حوزه قم در این مسائل پیشگام بوده است و ما هم، باید با چنگ و دندان حوزه را حفظ و به دست حضرت ولی‌الله الاعظم(عج) برسانیم.
اصل بر انتخابی بودن استاد در حوزه
ایشان با بیان اینکه استاد در آموزش دانشگاهی، انتصابی است؛ ولی در حوزه وقتی از سطح یک بگذریم، انتخاب استاد با خود طلبه است، اظهار کردند: این ویژگی هزار سال است که برای ما بهره داده و ذوق‌ها و سلایق مختلف، به‌علت این مسئله پدید آمده است و اگر بخواهیم، از همه ذوق‌ها و سلیقه‌ها استفاده کنیم، باید بر انتخابی بودن تأکید کنیم. ویژگی دیگر اصرار بر پیش‌مطالعه قبل از درس است که الآن در دانشگاه‌ها چنین شیوه‌ای وجود ندارد؛ اگر طلبه بخواهد پیشرفت کند، باید نکات را علامت‌گذاری و مطالب مهم را انتخاب کند تا استاد وقتی تدریس می‌کند، آن را خوب بفهمد.
معظم‌له ابراز کردند: ویژگی دیگر آن است که بعد از تدریس هم، اگر یک یا دو هفته بگذرد، مذاکره گروهی برای تمرین دروس برگزار میشود؛ الآن از تعبیر مباحثه بین‌الجمعی استفاده می‌کنند و این ویژگی هم از قبل در حوزه بوده و باید حفظ شود؛ زیرا وقتی بحث گروهی باشد، باعث تقویت قوه اجتهاد در بین طلاب میشود و بنده هم بر این ویژگی تأکید دارم. در دانشگاه ممکن است، مواد درسی زیاد باشد؛ ولی در حوزه این مواد درسی کمتر است تا طلبه آن را به‌دقت بفهمد؛ زیرا وقتی درس‌ها زیاد باشد، فرد از هر کتابی چیزی می‌خواند، بدون اینکه درست آن را تحلیل کند و بفهمد؛ لذا کلاً باید دو یا سه ماده درسی وجود داشته باشد تا طلاب عمیقاً آن را بفهمند.
فهم‌محوری در حوزه
این مرجع تقلید افزودند: ویژگی دیگر دروس حوزه آن است که در خارج از کشور، امتحانات آموزش‌عالی و دانشگاه‌ها، تستی است؛ ولی بنده معتقدم امتحان باید فهمی باشد نه تستی؛ امتحان تستی، امتحان حافظه‌محور است و نه فهم‌محور؛ حافظه خوب است؛ ولی در امتحان باید فهم ملاک باشد. در دوره آیت‌الله‌العظمی بروجردی(قد) چند نفر ممتحن مانند مرحوم آیت‌الله‌العظمی داماد(ره) وجود داشتند و بخشی از مکاسب و کفایه را به طلبه می‌دادند، مطالعه کند و بعد آن را بازگو کند تا بدانند، چقدر فهمیده است.
راز و رمز ماندگاری حوزه های علمیه
حضرت آیت‌الله سبحانی تصریح کردند: ویژگی دیگر نظام آموزشی حوزه آن است که خروجی دانشگاه، اشتغال در یک مسئله اجتماعی مانند پزشکی، معلمی و... است که بسیار هم محترم است؛ ولی خروجی حوزه‌های علمیه، تبلیغ و تعلیم است و این مسئله باید مدنظر باشد؛ اگر بخواهیم حوزه علمیه باقی بماند، باید خروجی آن تربیت مبلغ، مدرس، نویسنده و مجتهد باشد. تاریخچه ۷۰ ساله حوزه، بیان‌گر آن است که اگر بخواهیم، علمیت و قوت حوزه را حفظ کنیم، ناچاریم این ویژگی‌ها را حفظ کنیم و به مقدار مورد نیاز مبلغ، پژوهشگر و مدرس تربیت شوند.
ضعف رشته تبلیغ
این مرجع تقلید، با اشاره به کاستی‌های موجود در حوزه‌های علمیه، با بیان اینکه روند حوزه رو به تکامل بوده و هست، خاطرنشان کردند: رشته‌های زیادی الآن داریم که در سابق وجود نداشتند؛ رشته تفسیر قرآن و کلام تقویت شده است؛ ولی رشته تبلیغ دچار ضعف شده است و مبلغ کمتر داریم؛ البته مبلغ در سطح بالا مدنظر ماست؛ در قدیم مرحوم فلسفی، راشد، تربتی، برقعی، اشراقی و... را داشتیم؛ ولی الآن چنین شخصیت‌هایی داریم؟ مطمئناً کم[داریم]؛ لذا بنده به آیت‌الله اعرافی کراراً عرض کرده‌ام که در این زمینه، نقایص را برطرف کنند و مسئله تربیت مبلغ را جدی بگیرند.
معظم‌له افزودند: طلبه وقتی از مرحله‌ای گذشت، باید اذواق را بررسی کنیم که آیا فرد، ذوق تعلیمی دارد یا تبلیغی یا ذوق اجتهاد؛ برای مبلغ باید قوانین و برنامه خاصی در نظر گر فته شود؛ مثلاً حافظ قرآن، نهج‌البلاغه و... باشد و تاریخ اسلام بداند و دردها و درمان‌ها را هم بشناسد و زمان‌شناس باشد؛ اگر بخواهیم دیانت مردم را حفظ کنیم، دیانت آنان به‌واسطه همین منبری‌ها حفظ میشود و آن‌ها جامعه را حفظ می‌کنند و اگر امام خمینی(قد) انقلاب را ایجاد کرد، به‌واسطه تلاش منبری‌ها بود که توانستند، مردم را متوجه حوزه و امام کنند؛ لذا تربیت مبلغ مسئله خیلی مهمی است.
ایشان با بیان اینکه این کار نیازمند برنامه‌ریزی و استفاده از استادان خاص و تمرین است، گفتند: سابقاً تبلیغ تمرین می‌شد و الآن هم باید به‌صورت مبنایی دنبال شود؛ نکته دیگر هم اینکه آقایان نوشته‌هایی دارند که به بنده می‌دهند و غالباً مسائل روز و مستحدثه است؛ پرداختن به مسائل مستحدثه خوب است؛ به‌شرط آنکه به مسائل منصوص و تراث گذشته مسلط باشیم؛ زیرا تا این تسلط نباشد، نخواهیم توانست به مسائل مستحدثه هم به‌خوبی بپردازیم.
نقش محوری خطبا در به ثمر رساندن انقلاب
حضرت آیت‌الله سبحانی در ادامه، با اشاره به نقاط قوت حوزه‌های علمیه اظهار کردند: حوزه‌های علمیه در سال ۱۳۰۱ بازتأسیس شد؛ اما در این مدت برکات فراوانی داشته است؛ در نظام پهلوی همه تلاش‌ها این بود که جامعه، غربی شود و این حوزه بود که توانست، جامعه را نجات دهد؛ در ماه محرم مبلغ‌های حوزه بودند که توانستند، دین را در کشور حفظ کنند و به ندای امام، لبیک گفتند و وقتی قرار بود، برای جمهوری اسلامی رأی‌گیری شود، بیش از ۹۸ درصد مردم رأی دادند و این از برکات حوزه بود؛ یعنی حوزه عامل حفظ دین مردم بوده است.
ایشان در پایان تأکید کردند: با کمال احترام به حوزه نجف، حوزه قم در این مسائل پیشگام بوده است و ما هم، باید با چنگ و دندان حوزه را حفظ و به دست حضرت ولی‌الله الاعظم(عج) برسانیم.