اخلاق در حوزه - شماره 808
درس استقامت
پیامبران آشنای دیرین امام حسین(ع)
یکی از درس‌هایی که باز باید از امام حسین(س) بیاموزیم، صبر و استقامت در زندگی است. روایات می‌گوید: صبر امام حسین(س) در روز عاشورا ملائکه را متعجّب کرد.۱ به‌راستی [اگر] انسان نظر سرانگشتی به این ده روز کند، مخصوصاً روز عاشورا، می‌بیند که صبر و استقامت امام حسین(س) و بعد هم صبر و استقامت اسراء و مخصوصاً حضرت زینب(س) است و ما باید از این مکتب یاد بگیریم، صبر در مقابل اطاعت و صبر در مقابل معصیت و صبر در مصائب را. مواظب باشیم خودمان را در مشکلات نبازیم. مشکل مسلّم جلو می‌آید و زندگی بدون مشکل نمی‌شود. از امام حسین(س) یاد بگیریم، در زندگی صابر باشیم. معلوم است که اطاعت خدا صبر می‌خواهد. انسان نماز شب بخواند و تقیّد به ظواهر شرع داشته باشد و واجبات مالی و مخصوصاً صبر در معصیت داشته باشد. انسان باید در زندگی در مقابل معاصی صبر و استقامت داشته باشد و الاّ در جزر و مد معصیت‌له می‌شود. همچنین راجع به مصائب، انسان توجه به این مطلب داشته باشد که این مصائب، نود درصد آن گردن خودمان است: ]وَما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَیَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ»۲
هرچه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست
گناهان تو دست و پا پیچ تو شده و مصیبت شده است. قرآن می‌فرماید: بسیاری از مصائب، از خودت است. آن‌وقت در همین مصائبی که خودمان برای خودمان آوردیم، ارتقاء درجه و کفاره گناه دارد. چقدر خوب است که خدا انسان را به جهنم نبرد و در این دنیا گرفتارش کند تا کفاره گناهانش شود.
اگر مصائب تقدیری باشد که به آن لطف خفی می‌گویند، این هم ارتفاع درجه برای انسان است. وقتی پرده‌ها عقب رود، می‌بیند که چقدر این مصیبت عالی بوده و اما این نمی‌فهمیده است. به قول بزرگان، خدا به او عیدی داده و اما نمی‌فهمد؛ لذا [نباید]در مصائب و در جزر و مد روزگار خودش را ببازد. این مکتب امام حسین(س) است. این مکتب اسرای کربلاست. شجاعت امام حسین(س) در روز عاشورا و شجاعت اسرا مخصوصاً حضرت زینب(س) در مقابل ابن‌زیاد با شهامتش او را له کرد و گفت: «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا … ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ یَا ابْنَ‌مَرْجَانَة».۳
هرچه در کربلا بود تو نمی‌فهمی؛ اما لطف بود و عالی بود؛ لذا در جزر و مد روزگار خودش را نبازد. به این شجاعت می‌گویند. شجاعت فقط آن نیست که قهرمان باشد. به قول حضرت امام(قد) قبل از اینکه قهرمان شوی، پهلوان باش. انسان در زندگی پهلوان باشد. در جزر و مد روزگار خودش را نبازد. آنجا که باید بگوید، بگوید و آنجا که باید ساکت باشد، ساکت باشد. آنجا که باید گریه کند، گریه کند و آنجا که باید خنده کند، خنده کند. زینب مظلومه(س) آنجا که باید پرستاری بچه‌ها را بکند، در شام عاشورا این کار را می‌کند. آنجا که باید گریه کند، گریه می‌کرد. آنجا که باید خطبه بخواند، خطبه می‌خواند. آنجا که باید در مقابل دشمن بایستد و حرفش را بزند، در مقابل دشمن می‌ایستاد و او را له می‌کرد. از جاهایی که به‌راستی این خون کربلا را سرتاسری کرد و زنده کرد، این مجالس حضرت زینب(س) و خطبه‌هایش در مقابل یزید و ابن‌زیاد بود. این شجاعت را به این معنا که در جزر و مد روزگار خودمان را نبازیم، باید یاد بگیریم. قرآن می‌فرماید: مقداری آب به پوستش بیاید، ناگهان طغیان‌گری را شروع می‌کند. انسان باید اگر در مال است، صبر و استقامت و سعه صدر و شجاعت داشته باشد و اگر فقیر است، صبر و استقامت و شجاعت داشته باشد و در جزر و مد روزگار خودش را نبازد.
قرآن می‌فرماید: معمولاً انسان‌ها چنین نیستند: [إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً، إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً، وَإِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً]؛۴ انسان سبک‌سر است. وقتی شرّی برایش جلو بیاید، داد و فریادش بلند می‌شود. اگر نعمتی برایش جلو بیاید، یک آدم متکبر و بی‌سروپا می‌شود. «إِلاَّ الْمُصَلِّینَ»؛ مگر اینکه از مکتب امام حسین(س) صبر و استقامت و شجاعت را یاد بگیرد. من از شما تقاضا دارم، در این ایام علاوه بر اینکه گریه می‌کنید، علاوه بر اینکه ایثار و گذشت و فداکاری را از امام حسین(س) یاد می‌گیرید، صبر و استقامت در زندگی را [هم] از امام حسین(س) یاد بگیرید. شجاعت را از زینب مظلومه(س) یاد بگیرید. انسان یک ماه در این باره در هر منبری یک ساعت صحبت کند، به‌راستی جا دارد.
..............................................
پی نوشت‌ها
۱. المزار الکبیر (ابن‌مشهدی)، ص ۵۰۴؛
2. شوری، ۳۰: «و هر[گونه] مصیبتى به شما برسد، به‌سبب دستاورد خود شماست و [خدا] از بسیارى درمىگذرد.»
3. بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۱۶؛
4. معارج، ۱۹: «به‌راستى که انسان سخت آزمند [و بىتاب] خلق شده است. چون صدمهاى به او رسد، عجز و لابه کند و چون خیرى به او رسد بخل ورزد.».
یکی از درس‌هایی که باز باید از امام حسین(س) بیاموزیم، صبر و استقامت در زندگی است. روایات می‌گوید: صبر امام حسین(س) در روز عاشورا ملائکه را متعجّب کرد.۱ به‌راستی [اگر] انسان نظر سرانگشتی به این ده روز کند، مخصوصاً روز عاشورا، می‌بیند که صبر و استقامت امام حسین(س) و بعد هم صبر و استقامت اسراء و مخصوصاً حضرت زینب(س) است و ما باید از این مکتب یاد بگیریم، صبر در مقابل اطاعت و صبر در مقابل معصیت و صبر در مصائب را. مواظب باشیم خودمان را در مشکلات نبازیم. مشکل مسلّم جلو می‌آید و زندگی بدون مشکل نمی‌شود. از امام حسین(س) یاد بگیریم، در زندگی صابر باشیم. معلوم است که اطاعت خدا صبر می‌خواهد. انسان نماز شب بخواند و تقیّد به ظواهر شرع داشته باشد و واجبات مالی و مخصوصاً صبر در معصیت داشته باشد. انسان باید در زندگی در مقابل معاصی صبر و استقامت داشته باشد و الاّ در جزر و مد معصیت‌له می‌شود. همچنین راجع به مصائب، انسان توجه به این مطلب داشته باشد که این مصائب، نود درصد آن گردن خودمان است: ]وَما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَیَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ»۲
هرچه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست
گناهان تو دست و پا پیچ تو شده و مصیبت شده است. قرآن می‌فرماید: بسیاری از مصائب، از خودت است. آن‌وقت در همین مصائبی که خودمان برای خودمان آوردیم، ارتقاء درجه و کفاره گناه دارد. چقدر خوب است که خدا انسان را به جهنم نبرد و در این دنیا گرفتارش کند تا کفاره گناهانش شود.
اگر مصائب تقدیری باشد که به آن لطف خفی می‌گویند، این هم ارتفاع درجه برای انسان است. وقتی پرده‌ها عقب رود، می‌بیند که چقدر این مصیبت عالی بوده و اما این نمی‌فهمیده است. به قول بزرگان، خدا به او عیدی داده و اما نمی‌فهمد؛ لذا [نباید]در مصائب و در جزر و مد روزگار خودش را ببازد. این مکتب امام حسین(س) است. این مکتب اسرای کربلاست. شجاعت امام حسین(س) در روز عاشورا و شجاعت اسرا مخصوصاً حضرت زینب(س) در مقابل ابن‌زیاد با شهامتش او را له کرد و گفت: «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا … ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ یَا ابْنَ‌مَرْجَانَة».۳
هرچه در کربلا بود تو نمی‌فهمی؛ اما لطف بود و عالی بود؛ لذا در جزر و مد روزگار خودش را نبازد. به این شجاعت می‌گویند. شجاعت فقط آن نیست که قهرمان باشد. به قول حضرت امام(قد) قبل از اینکه قهرمان شوی، پهلوان باش. انسان در زندگی پهلوان باشد. در جزر و مد روزگار خودش را نبازد. آنجا که باید بگوید، بگوید و آنجا که باید ساکت باشد، ساکت باشد. آنجا که باید گریه کند، گریه کند و آنجا که باید خنده کند، خنده کند. زینب مظلومه(س) آنجا که باید پرستاری بچه‌ها را بکند، در شام عاشورا این کار را می‌کند. آنجا که باید گریه کند، گریه می‌کرد. آنجا که باید خطبه بخواند، خطبه می‌خواند. آنجا که باید در مقابل دشمن بایستد و حرفش را بزند، در مقابل دشمن می‌ایستاد و او را له می‌کرد. از جاهایی که به‌راستی این خون کربلا را سرتاسری کرد و زنده کرد، این مجالس حضرت زینب(س) و خطبه‌هایش در مقابل یزید و ابن‌زیاد بود. این شجاعت را به این معنا که در جزر و مد روزگار خودمان را نبازیم، باید یاد بگیریم. قرآن می‌فرماید: مقداری آب به پوستش بیاید، ناگهان طغیان‌گری را شروع می‌کند. انسان باید اگر در مال است، صبر و استقامت و سعه صدر و شجاعت داشته باشد و اگر فقیر است، صبر و استقامت و شجاعت داشته باشد و در جزر و مد روزگار خودش را نبازد.
قرآن می‌فرماید: معمولاً انسان‌ها چنین نیستند: [إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً، إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً، وَإِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً]؛۴ انسان سبک‌سر است. وقتی شرّی برایش جلو بیاید، داد و فریادش بلند می‌شود. اگر نعمتی برایش جلو بیاید، یک آدم متکبر و بی‌سروپا می‌شود. «إِلاَّ الْمُصَلِّینَ»؛ مگر اینکه از مکتب امام حسین(س) صبر و استقامت و شجاعت را یاد بگیرد. من از شما تقاضا دارم، در این ایام علاوه بر اینکه گریه می‌کنید، علاوه بر اینکه ایثار و گذشت و فداکاری را از امام حسین(س) یاد می‌گیرید، صبر و استقامت در زندگی را [هم] از امام حسین(س) یاد بگیرید. شجاعت را از زینب مظلومه(س) یاد بگیرید. انسان یک ماه در این باره در هر منبری یک ساعت صحبت کند، به‌راستی جا دارد.
..............................................
پی نوشت‌ها
۱. المزار الکبیر (ابن‌مشهدی)، ص ۵۰۴؛
2. شوری، ۳۰: «و هر[گونه] مصیبتى به شما برسد، به‌سبب دستاورد خود شماست و [خدا] از بسیارى درمىگذرد.»
3. بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۱۶؛
4. معارج، ۱۹: «به‌راستى که انسان سخت آزمند [و بىتاب] خلق شده است. چون صدمهاى به او رسد، عجز و لابه کند و چون خیرى به او رسد بخل ورزد.».