در نشست تطور اندیشه مهدویت در سده اخیر حوزه علمیه قم مطرح شد
تولید حدود ۶ هزار کتاب مهدویت در حوزه علمیه قم
در نشست «تطور اندیشه مهدویت در حوزه علمیه قم در سده اخیر» اعلام شد: بعد از انقلاب اسلامی حدود ۶هزار کتاب در رابطه با مهدویت در حوزه علمیه قم نوشته شده که نسبت به گذشته، رشدی چندین برابری داشته است.
به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین معنوی در نشست «تطور اندیشه مهدویت در حوزه علمیه قم در سده اخیر» که به‌صورت برخط برگزار شد، با اشاره به روند اندیشه مهدویت در طول تاریخ تشیع، عنوان کرد: بعد از انقلاب اسلامی حدود ۶هزار کتاب در رابطه با مهدویت در حوزه علمیه قم نوشته شده که نسبت به گذشته، رشدی چندین برابری داشته است.
وی ادامه داد: سیر تطور اندیشه مهدیت در حوزه علمیه قم، به شش مرحله تقسیم می‌شود که مرحله اول آن، «اندیشه‌ورزی اعتقادی و تربیتی در مهدویت» است که در این مرحله، برای اولین‌بار مهدویت مورد مطالعه اعتقادی و تربیتی قرار گرفت و اگر به صد‌سال اخیر برگردیم، شاید بتوان گفت که کتاب منتهی‌الآمال به‌صورت ضمنی به مهدویت می‌پردازد و با رویکرد اعتقادی و تربیتی مطالبی تدوین می‌شود.
کارشناس مهدویت، با بیان اینکه مرحله دوم، «تحلیل حدیثی در حوزه مطالعاتی مهدویت» است، اظهار کرد: مجموعه احادیثی در زمینه مهدیت شکل گرفته بود؛ اما دسترسی مخاطب به این مجموعه حدیثی، پراکنده بود؛ همچنین احادیثی وجود داشتند که برای مخاطب قابل فهم نبودند و نیازمند توضیح بودند؛ همین مسئله باعث شد، مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی کتاب «منتخب‌الاثر فی‌الامام الثانی‌عشر(عج)» را نگارش کنند.
وی با اشاره به اینکه تدوین این کتاب ۷۰سال طول کشید و احادیث به‌صورت روایت به روایت تفسیر شدند، بیان کرد: تسهیل دسترسی مخاطب به احادیث پراکنده در منابع متعدد و تبیین مهدویت با رویکرد فقه‌الحدیث، دو ویژگی این کتاب است.
این استاد حوزه، با بیان اینکه در مرحله سوم، حوزه دانشی مهدویت توسعه پیدا می‌کند، گفت: در این مرحله مؤسسات و مراکز مهدوی که ذیل حوزه علمیه قم فعالیت می‌کنند؛ مثل مرکز تخصصی مهدویت و مؤسسه آینده روشن، شکل گرفتند و مهدیت از یک آموزه و اندیشه حدیثی، به یک حوزه دانشی و تفکر راهبردی تبدیل شد.
وی با اشاره به اینکه در این مرحله شاهد تأسیس مجلات و نشریات علمی و پژوهشی ویژه مهدیت هستیم، ادامه داد: در حوزه علمیه قم، دیدگاه مستشرقان و غرب‌شناسان در مهدویت اعم از حوزه سلبی و ایجابی مورد مطالعه قرار گرفته است.
این کارشناس مهدویت، با بیان اینکه «مطالعه موضوع‌شناختی مهدویت»، مرحله چهارم این سیر است، عنوان کرد: تطور دانشی در حوزه مهدیت، هرگز به تعارض دیدگاه‌ها منجر نشد؛ بلکه تفاوت مطالعاتی به تفاوت بینشی و اندیشه مطالعاتی تبدیل شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین معنوی اضافه کرد: در مرحله ششم شاهد رشد مصادر و منابع مهدیت هستیم و بعد از انقلاب اسلامی، شش هزار اثر در زمینه مهدویت در حوزه علمیه قم تولید شد.
وی افزود: درست است که این آثار در رتبه‌های علمی متفاوتی قرار دارند؛ اما شاهد توسعه کمیّ و کیفی هستیم و پدیدآورندگان، به زمینه‌های متعدد مسئله مهدویت پرداختند.
کارشناس مهدویت تأکید کرد: این شش هزار اثر مربوط به حوزه علمیه قم است و مجموعه آثار تولیدشده بیشتر است و علاوه بر این، در حوزه سامرا نیز شاهد فعالیت گسترده‌ای در زمینه امامت و مهدویت هستیم.
وی گفت: در مرحله پایانی، شاهد تحقیق علمی در زمینه مهدیت هستیم که این امر برای اولین‌بار در دهه اخیر شکل گرفت و غیر از مقالات تخصصی، بیش از دو هزار مقاله علمی ترویجی در این زمینه تولید شده و حدود ۴۰۰ رساله در حوزه علمیه، با موضوع مهدویت‌پژوهشی شکل گرفته است.
این محقق مهدویت، با اشاره به شکل‌گیری درس خارج مهدویت، اظهار کرد: مهدویتی که در سده گذشته در چند کتاب حدیثی خلاصه می‌شد، امروز به‌اندازه‌ای تطور مطالعاتی و غنای محتوایی داشته است که زمینه درس خارج آن را نیز فراهم کرده است.
وی ادامه داد: سیر تطور اندیشه مهدیت در حوزه علمیه قم، به شش مرحله تقسیم می‌شود که مرحله اول آن، «اندیشه‌ورزی اعتقادی و تربیتی در مهدویت» است که در این مرحله، برای اولین‌بار مهدویت مورد مطالعه اعتقادی و تربیتی قرار گرفت و اگر به صد‌سال اخیر برگردیم، شاید بتوان گفت که کتاب منتهی‌الآمال به‌صورت ضمنی به مهدویت می‌پردازد و با رویکرد اعتقادی و تربیتی مطالبی تدوین می‌شود.
کارشناس مهدویت، با بیان اینکه مرحله دوم، «تحلیل حدیثی در حوزه مطالعاتی مهدویت» است، اظهار کرد: مجموعه احادیثی در زمینه مهدیت شکل گرفته بود؛ اما دسترسی مخاطب به این مجموعه حدیثی، پراکنده بود؛ همچنین احادیثی وجود داشتند که برای مخاطب قابل فهم نبودند و نیازمند توضیح بودند؛ همین مسئله باعث شد، مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی کتاب «منتخب‌الاثر فی‌الامام الثانی‌عشر(عج)» را نگارش کنند.
وی با اشاره به اینکه تدوین این کتاب ۷۰سال طول کشید و احادیث به‌صورت روایت به روایت تفسیر شدند، بیان کرد: تسهیل دسترسی مخاطب به احادیث پراکنده در منابع متعدد و تبیین مهدویت با رویکرد فقه‌الحدیث، دو ویژگی این کتاب است.
این استاد حوزه، با بیان اینکه در مرحله سوم، حوزه دانشی مهدویت توسعه پیدا می‌کند، گفت: در این مرحله مؤسسات و مراکز مهدوی که ذیل حوزه علمیه قم فعالیت می‌کنند؛ مثل مرکز تخصصی مهدویت و مؤسسه آینده روشن، شکل گرفتند و مهدیت از یک آموزه و اندیشه حدیثی، به یک حوزه دانشی و تفکر راهبردی تبدیل شد.
وی با اشاره به اینکه در این مرحله شاهد تأسیس مجلات و نشریات علمی و پژوهشی ویژه مهدیت هستیم، ادامه داد: در حوزه علمیه قم، دیدگاه مستشرقان و غرب‌شناسان در مهدویت اعم از حوزه سلبی و ایجابی مورد مطالعه قرار گرفته است.
این کارشناس مهدویت، با بیان اینکه «مطالعه موضوع‌شناختی مهدویت»، مرحله چهارم این سیر است، عنوان کرد: تطور دانشی در حوزه مهدیت، هرگز به تعارض دیدگاه‌ها منجر نشد؛ بلکه تفاوت مطالعاتی به تفاوت بینشی و اندیشه مطالعاتی تبدیل شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین معنوی اضافه کرد: در مرحله ششم شاهد رشد مصادر و منابع مهدیت هستیم و بعد از انقلاب اسلامی، شش هزار اثر در زمینه مهدویت در حوزه علمیه قم تولید شد.
وی افزود: درست است که این آثار در رتبه‌های علمی متفاوتی قرار دارند؛ اما شاهد توسعه کمیّ و کیفی هستیم و پدیدآورندگان، به زمینه‌های متعدد مسئله مهدویت پرداختند.
کارشناس مهدویت تأکید کرد: این شش هزار اثر مربوط به حوزه علمیه قم است و مجموعه آثار تولیدشده بیشتر است و علاوه بر این، در حوزه سامرا نیز شاهد فعالیت گسترده‌ای در زمینه امامت و مهدویت هستیم.
وی گفت: در مرحله پایانی، شاهد تحقیق علمی در زمینه مهدیت هستیم که این امر برای اولین‌بار در دهه اخیر شکل گرفت و غیر از مقالات تخصصی، بیش از دو هزار مقاله علمی ترویجی در این زمینه تولید شده و حدود ۴۰۰ رساله در حوزه علمیه، با موضوع مهدویت‌پژوهشی شکل گرفته است.
این محقق مهدویت، با اشاره به شکل‌گیری درس خارج مهدویت، اظهار کرد: مهدویتی که در سده گذشته در چند کتاب حدیثی خلاصه می‌شد، امروز به‌اندازه‌ای تطور مطالعاتی و غنای محتوایی داشته است که زمینه درس خارج آن را نیز فراهم کرده است.