آیت‌الله کعبی
آموزش و پرورش باعث تولید قدرت و اعتلای کشور در همه عرصه‌هاست
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است؛ چراکه اگر سرمایه انسانی نباشد، سرمایه اقتصادی از بین می‌رود؛ لذا آموزش و پرورش، باعث تولید قدرت، عزت، پیشرفت و اعتلای کشور در همه عرصه‌هاست.
به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت‌الله عباس کعبی، نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، ۲ اردیبهشت در دیدار مدیرکل و معاونین آموزش و پرورش استان قم، اظهار کرد: آموزش و پرورش زیرساخت پیشرفت، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی در نظام اسلامی است.
سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است؛ چراکه اگر سرمایه انسانی نباشد، سرمایه اقتصادی ضایع و از بین می‌رود و باعث هدررفت امکانات می‌شود؛ اما اگر سرمایه انسانی وجود داشته باشد، سرمایه اقتصادی هم تولید می‌شود؛ لذا آموزش و پرورش، باعث تولید قدرت، عزت، پیشرفت و اعتلای کشور در همه عرصه‌هاست.
این استاد حوزه علمیه قم، سرمایه‌گذاری در آموزش وپرورش را اقدامی ارزشمند و پرفایده توصیف کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش، باعث حفظ، صیانت، ارتقا، رشد و گسترش این سرمایه‌های انسانی است که خیلی باید دقت کنید، سند تحول آموزش و پرورش که سال‌ها در موردش کار شده، باید به‌درستی و کامل اجرایی شود.
سه مسئله بنیادی در آموزش و پرورش
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: آموزش و پرورش دارای سه مسئله بنیادی و اساسی شامل: «ساختار»، «مسائل محتوایی» و «سرمایه‌های انسانی» است. در خصوص سرمایه انسانی و محتوایی نکاتی بیان شد؛ ولی بعد ساختاری باید به‌گونه‌ای بازطراحی شود که مدیریت آموزش و پرورش، راحت و روان شود. صحبت من در خصوص مدارس غیردولتی، غیرانتفاعی یا گسترس آن نیست؛ اگرچه این موضوع جدی است؛ اما می‌خواهم بر بعد حاکمیتی آموزش و پرورش تأکید کنم؛ چراکه آموزش و پرورش مانند بخش دفاعی، امنیتی و نظامی، یک بخش حاکمیتی بوده و مربوط به حوزه خصوصی نیست.
عضو خبرگان رهبری تصریح کرد: امروز دشوارترین جنگ‌ها، همین جنگ ادارکی، شناختی، ترکیبی و نرم است که از سوی دشمنان اسلام و انقلاب، بر جمهوری اسلامی تحمیل شده است. یکی از عرصه‌های این جنگ ادراکی، جنگ شناختی و جنگ نرم، همین چالش تحمیلی حجاب و عفاف است که بر ما تحمیل می‌کنند. اگر ما بتوانیم، فرهنگ را صیانت و بازطراحی کنیم؛ به‌گونه‌ای که در مقابل نقشه‌های دشمنان ضد ضربه شویم و پدافند غیرعامل در کشور با قوت و قدرت بیشتر فعالیت داشته باشد. بدون تردید در عرصه جنگ نرم می‌توانیم، با موفقیت مسیر پیشرفت را طی کنیم.
هرگز موافق خصوصی سازی آموزش و پرورش نیستم
عضو خبرگان رهبری، با بیان اینکه هرگز موافق خصوصی‌سازی آموزش و پرورش نیستم، گفت: خصوصی شدن آموزش و پرورش خلاف عدالت آموزشی، تربیتی و فرهنگی است که بخشی از جامعه برخوردار بتوانند فرزندانشان را در بهترین مدارس قرار بدهند و از سوی دیگر، بچه‌های مناطق کم‌برخوردار و ضعفا، نتوانند از این امکانات استفاده کنند. از نظر ما این شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی و قوی و ضعیف، نباید خودش را در شکاف آموزشی، شکاف تربیتی و نسلی نشان دهد؛ لذا به‌صورت جدی معتقد به تحول ساختاری در آموزش و پرورش هستم؛ به‌گونه‌ای که در ستاد و صف، باید بدنه چابکی داشته باشد.
حمایت از معیشت معلم زمینه‌ساز تحول است
آیت‌الله کعبی ادامه داد: اگر وضعیت اقتصادی آموزش و پرورش و وضعیت اقتصادی معلمان و کارکنان همراه با یک تحول ساختاری شکل نگیرد، نباید انتظار تحول در آموزش و پرورش را داشته باشیم. خیلی شفاف بگویم، این را همه درک می‌کنیم که متأسفانه معلمان و کارکنان آموزش و پرورش، ضعیف‌ترین قشرند. معلمان انسان‌هایی مقدس، شریف و پرانگیزه هستند که از لحاظ وضعیت اقتصادی رنج می‌برند. اگر ما نمی‌توانیم با حقوق دولتی معلم را تأمین کنیم، باید مجوزها و سازوکاری را در تحول ساختاری آموزش و پرورش تعریف کنیم تا برای معلمان آورده اقتصادی به همراه داشته باشد. البته اقداماتی همچون صندوق بازنشستگان شکل گرفته است؛ ولی با این موضوع مشکلات حل نمی‌شود.
«تحول محتوایی» در آموزش و پرورش
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنان خود، به «تحول محتوایی» در آموزش و پرورش پرداخت و گفت: پس از تحول ساختاری، آموزش و پرورش نیازمند یک تحول محتوایی است؛ ما هر چقدر دارای پرسنل و انگیزه بالا باشیم؛ اما از لحاظ محتوایی، آموزش و پرورش ما حافظه‌محور باشد، دانش‌آموزان را بی‌انگیزه می‌کند. در این دنیایی که سرعت و شتاب در تحولات علم و فناوری بسیار سریع و لحظه‌ای است، نظام محتوایی آموزش و پرورش ما، نباید نظام حافظه‌محور و ایستایی باشد.
وی افزود: امروز آموزش و پرورش، ۱۲ سال دانش‌آموز را در اختیار دارد و بعد از این مدت، با تعدادی فرمول و سواد خواندن و نوشتن به دانشگاه می‌فرستد. در دانشگاه نیاز به پیش‌نیاز درسی دارد؛ چون نمی‌تواند درس جدید را بخواند؛ چون مطالب گذشته را فراموش کرده؛ لذا به‌صورت جدی معتقدم، از لحاظ محتوایی نظام آموزش و پرورش باید به‌گونه‌ای بازطراحی شود که چند عنصر همچون افزایش قدرت تفکر و حل مسئله(نه مسئله ریاضی ولو مسائل زندگی)، مسائل بنیادین و بعد خردورزی دانش‌آموزان قوت بیشتری به خود بگیرد.
آیت‌الله کعبی بیان کرد: ما در دنیای پیچیده‌ای زندگی می‌کنیم که بدون اینکه فکر دانش‌آموز، بازپروری شود، نمی‌توان محتوای آموزشی و پرورشی به آن داد؛ برای این اقدام ابتدا باید جرقه‌های فکری‌شان را زنده کنیم تا روحیه تفکر، نوآوری، ابتکار و خلاقیت در آنان ایجاد شود.
وی ابراز کرد: در همین راستا باید به ایشان انگیزه بدهیم تا روی پای خودشان بایستند و شخصیت پیدا کنند. این نظر بنده است؛ یعنی عقل و عقلانیتش را بالا ببریم. همان‌طور که دانش‌آموز رشد جسمی دارد، رشد عقلی هم داشته باشد و آن‌موقع است که جامعه‌مان را از سطحی‌نگری نجات داده‌ایم؛ چراکه یکی از آفت‌های فرهنگی جامعه‌ما، سطحی‌نگری است.
این استاد حوزه علمیه قم، بعد دوم را عقلانیت عنوان کرد و گفت: در این زمینه باید خیلی کار کنیم تا دانش‌آموزان مؤمن شوند؛ ایمان مبتنی بر همین عقلانیت و فکر، ایمان به خدا، ایمان به روز آخرت، ایمان به رهبران الهی، ایمان مسئولیت‌بخش؛ این ایمان و باور عمیق باید در او زنده شود.
وی رشد شخصیت را بعد سوم این تحول محتوایی دانست و افزود: بعد سوم که به دانش‌آموز باید بدهیم، رشد شخصیتی از لحاظ عزت، کرامت، استقلال، مهارت و امثال این‌هاست که باید یاد بگیرد و هویت ملی در آن زنده شود. عشق، علاقه، ارتباط با میهن و کشور هم طراحی می‌خواهد و بر اساس آن، باید آموزش و پرورش را ارزیابی کرد.
راهکار رشد شخصیتی دانش‌آموز
عضو خبرگان رهبری به بعد چهارم اشاره و بیان کرد: این بعد که خیلی مهم است، علاوه بر این رشد شخصیتی دانش‌آموز، باید رشد اخلاق، آداب و فضیلت را هم داشته باشد. رشد اخلاقی، غیر از بعد شخصیتی آن است. رشد اخلاقی یعنی آداب عمومی همچون نزاکت، آداب رفتار در خانواده، رفتار با همسالان خود، رفتار با گروه‌های مرجع و... را بلد باشد.
وی نجات از آسیب‌های اجتماعی و اخلاق در فضای مجازی را، به رشد شخصیتی افراد گره زد و گفت: سطح دیگری از آن، افزایش سطح آگاهی‌های عمومی است. دانش‌آموز باید آگاهی‌های عمومی محیط پیرامونی را بلد باشد؛ کسب دانش، کسب انواع مهارت، استقلال علمی، انضباط و قانون‌پذیری از جمله این سطح آگاهی‌هاست.
سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: سرمایه انسانی از سرمایه اقتصادی مهم‌تر است؛ چراکه اگر سرمایه انسانی نباشد، سرمایه اقتصادی ضایع و از بین می‌رود و باعث هدررفت امکانات می‌شود؛ اما اگر سرمایه انسانی وجود داشته باشد، سرمایه اقتصادی هم تولید می‌شود؛ لذا آموزش و پرورش، باعث تولید قدرت، عزت، پیشرفت و اعتلای کشور در همه عرصه‌هاست.
این استاد حوزه علمیه قم، سرمایه‌گذاری در آموزش وپرورش را اقدامی ارزشمند و پرفایده توصیف کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش، باعث حفظ، صیانت، ارتقا، رشد و گسترش این سرمایه‌های انسانی است که خیلی باید دقت کنید، سند تحول آموزش و پرورش که سال‌ها در موردش کار شده، باید به‌درستی و کامل اجرایی شود.
سه مسئله بنیادی در آموزش و پرورش
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: آموزش و پرورش دارای سه مسئله بنیادی و اساسی شامل: «ساختار»، «مسائل محتوایی» و «سرمایه‌های انسانی» است. در خصوص سرمایه انسانی و محتوایی نکاتی بیان شد؛ ولی بعد ساختاری باید به‌گونه‌ای بازطراحی شود که مدیریت آموزش و پرورش، راحت و روان شود. صحبت من در خصوص مدارس غیردولتی، غیرانتفاعی یا گسترس آن نیست؛ اگرچه این موضوع جدی است؛ اما می‌خواهم بر بعد حاکمیتی آموزش و پرورش تأکید کنم؛ چراکه آموزش و پرورش مانند بخش دفاعی، امنیتی و نظامی، یک بخش حاکمیتی بوده و مربوط به حوزه خصوصی نیست.
عضو خبرگان رهبری تصریح کرد: امروز دشوارترین جنگ‌ها، همین جنگ ادارکی، شناختی، ترکیبی و نرم است که از سوی دشمنان اسلام و انقلاب، بر جمهوری اسلامی تحمیل شده است. یکی از عرصه‌های این جنگ ادراکی، جنگ شناختی و جنگ نرم، همین چالش تحمیلی حجاب و عفاف است که بر ما تحمیل می‌کنند. اگر ما بتوانیم، فرهنگ را صیانت و بازطراحی کنیم؛ به‌گونه‌ای که در مقابل نقشه‌های دشمنان ضد ضربه شویم و پدافند غیرعامل در کشور با قوت و قدرت بیشتر فعالیت داشته باشد. بدون تردید در عرصه جنگ نرم می‌توانیم، با موفقیت مسیر پیشرفت را طی کنیم.
هرگز موافق خصوصی سازی آموزش و پرورش نیستم
عضو خبرگان رهبری، با بیان اینکه هرگز موافق خصوصی‌سازی آموزش و پرورش نیستم، گفت: خصوصی شدن آموزش و پرورش خلاف عدالت آموزشی، تربیتی و فرهنگی است که بخشی از جامعه برخوردار بتوانند فرزندانشان را در بهترین مدارس قرار بدهند و از سوی دیگر، بچه‌های مناطق کم‌برخوردار و ضعفا، نتوانند از این امکانات استفاده کنند. از نظر ما این شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی و قوی و ضعیف، نباید خودش را در شکاف آموزشی، شکاف تربیتی و نسلی نشان دهد؛ لذا به‌صورت جدی معتقد به تحول ساختاری در آموزش و پرورش هستم؛ به‌گونه‌ای که در ستاد و صف، باید بدنه چابکی داشته باشد.
حمایت از معیشت معلم زمینه‌ساز تحول است
آیت‌الله کعبی ادامه داد: اگر وضعیت اقتصادی آموزش و پرورش و وضعیت اقتصادی معلمان و کارکنان همراه با یک تحول ساختاری شکل نگیرد، نباید انتظار تحول در آموزش و پرورش را داشته باشیم. خیلی شفاف بگویم، این را همه درک می‌کنیم که متأسفانه معلمان و کارکنان آموزش و پرورش، ضعیف‌ترین قشرند. معلمان انسان‌هایی مقدس، شریف و پرانگیزه هستند که از لحاظ وضعیت اقتصادی رنج می‌برند. اگر ما نمی‌توانیم با حقوق دولتی معلم را تأمین کنیم، باید مجوزها و سازوکاری را در تحول ساختاری آموزش و پرورش تعریف کنیم تا برای معلمان آورده اقتصادی به همراه داشته باشد. البته اقداماتی همچون صندوق بازنشستگان شکل گرفته است؛ ولی با این موضوع مشکلات حل نمی‌شود.
«تحول محتوایی» در آموزش و پرورش
نایب‌رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنان خود، به «تحول محتوایی» در آموزش و پرورش پرداخت و گفت: پس از تحول ساختاری، آموزش و پرورش نیازمند یک تحول محتوایی است؛ ما هر چقدر دارای پرسنل و انگیزه بالا باشیم؛ اما از لحاظ محتوایی، آموزش و پرورش ما حافظه‌محور باشد، دانش‌آموزان را بی‌انگیزه می‌کند. در این دنیایی که سرعت و شتاب در تحولات علم و فناوری بسیار سریع و لحظه‌ای است، نظام محتوایی آموزش و پرورش ما، نباید نظام حافظه‌محور و ایستایی باشد.
وی افزود: امروز آموزش و پرورش، ۱۲ سال دانش‌آموز را در اختیار دارد و بعد از این مدت، با تعدادی فرمول و سواد خواندن و نوشتن به دانشگاه می‌فرستد. در دانشگاه نیاز به پیش‌نیاز درسی دارد؛ چون نمی‌تواند درس جدید را بخواند؛ چون مطالب گذشته را فراموش کرده؛ لذا به‌صورت جدی معتقدم، از لحاظ محتوایی نظام آموزش و پرورش باید به‌گونه‌ای بازطراحی شود که چند عنصر همچون افزایش قدرت تفکر و حل مسئله(نه مسئله ریاضی ولو مسائل زندگی)، مسائل بنیادین و بعد خردورزی دانش‌آموزان قوت بیشتری به خود بگیرد.
آیت‌الله کعبی بیان کرد: ما در دنیای پیچیده‌ای زندگی می‌کنیم که بدون اینکه فکر دانش‌آموز، بازپروری شود، نمی‌توان محتوای آموزشی و پرورشی به آن داد؛ برای این اقدام ابتدا باید جرقه‌های فکری‌شان را زنده کنیم تا روحیه تفکر، نوآوری، ابتکار و خلاقیت در آنان ایجاد شود.
وی ابراز کرد: در همین راستا باید به ایشان انگیزه بدهیم تا روی پای خودشان بایستند و شخصیت پیدا کنند. این نظر بنده است؛ یعنی عقل و عقلانیتش را بالا ببریم. همان‌طور که دانش‌آموز رشد جسمی دارد، رشد عقلی هم داشته باشد و آن‌موقع است که جامعه‌مان را از سطحی‌نگری نجات داده‌ایم؛ چراکه یکی از آفت‌های فرهنگی جامعه‌ما، سطحی‌نگری است.
این استاد حوزه علمیه قم، بعد دوم را عقلانیت عنوان کرد و گفت: در این زمینه باید خیلی کار کنیم تا دانش‌آموزان مؤمن شوند؛ ایمان مبتنی بر همین عقلانیت و فکر، ایمان به خدا، ایمان به روز آخرت، ایمان به رهبران الهی، ایمان مسئولیت‌بخش؛ این ایمان و باور عمیق باید در او زنده شود.
وی رشد شخصیت را بعد سوم این تحول محتوایی دانست و افزود: بعد سوم که به دانش‌آموز باید بدهیم، رشد شخصیتی از لحاظ عزت، کرامت، استقلال، مهارت و امثال این‌هاست که باید یاد بگیرد و هویت ملی در آن زنده شود. عشق، علاقه، ارتباط با میهن و کشور هم طراحی می‌خواهد و بر اساس آن، باید آموزش و پرورش را ارزیابی کرد.
راهکار رشد شخصیتی دانش‌آموز
عضو خبرگان رهبری به بعد چهارم اشاره و بیان کرد: این بعد که خیلی مهم است، علاوه بر این رشد شخصیتی دانش‌آموز، باید رشد اخلاق، آداب و فضیلت را هم داشته باشد. رشد اخلاقی، غیر از بعد شخصیتی آن است. رشد اخلاقی یعنی آداب عمومی همچون نزاکت، آداب رفتار در خانواده، رفتار با همسالان خود، رفتار با گروه‌های مرجع و... را بلد باشد.
وی نجات از آسیب‌های اجتماعی و اخلاق در فضای مجازی را، به رشد شخصیتی افراد گره زد و گفت: سطح دیگری از آن، افزایش سطح آگاهی‌های عمومی است. دانش‌آموز باید آگاهی‌های عمومی محیط پیرامونی را بلد باشد؛ کسب دانش، کسب انواع مهارت، استقلال علمی، انضباط و قانون‌پذیری از جمله این سطح آگاهی‌هاست.