در گفتوگو با حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد بررسی شد
گستردگی فعالیت‌های معاونت آموزش حوزه‌های علمیه از آموزش‌های عمومی تا طراحی ۴۰۰ رشته و گرایش تخصصی
معاونت آموزش حوزه‌های علمیه کشور به‌عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین معاونت‌های حوزه در ۷ محور «سنجش و پذیرش»، «امور تحصیلی»، «امور اساتید»، «مدارج علمی»، «برنامه‌ریزی و توسعه علمی»، «ساماندهی و نظارت» و «آموزش‌های مجازی و غیرحضوری» فعالیت دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه، اظهار کرد: معاونت آموزش یکی از پرمخاطب‌ترین معاونت‌های مرکز مدیریت حوزه است که اگر بخواهیم، رئوس فعالیت‌های شاخص این معاونت را تشریح کنیم، می‌توانیم در هفت محور به آن بپردازیم.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور افزود: «سنجش و پذیرش»، «امور تحصیلی»، «امور اساتید»، «مدارج علمی»، «برنامه‌ریزی و توسعه علمی»، «ساماندهی و نظارت» و «آموزش‌های مجازی و غیرحضوری»، از جمله اصلی‌ترین محورهای تلاش‌های همکاران ما در معاونت آموزش است.
بخش «سنجش و پذیرش»وی رشد متقاضیان ورود به حوزه‌های علمیه را مربوط به بخش «سنجش و پذیرش» معاونت آموزش دانست و ادامه داد: بحمدالله امسال با رشد خوبی در بخش متقاضیان ورود به حوزه روبه‌رو بوده‌ایم. اقدام ارزشمند دیگری که در این بخش صورت گرفت، شناسایی، جذب و به‌کارگیری طلاب و مبلغان جهادی فعال توسط مدارس علمیه در قالب طرح «اصطفا» بود که بحمدالله انجام شد.
این استاد حوزه علمیه قم، به آزمون ورودی طلاب در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: این آزمون به‌صورت همزمان در ۶۰ حوزه علمیه در سطح کشور به‌صورت همزمان ۲۳ تیرماه ۱۴۰۲ برگزار شد.
وی با بیان اینکه عالمان دین، وارثان پیامبران(ع) هستند، خاطرنشان کرد: کار طلبگی کار پیامبری است و این موضوع، رسالت طلاب را سنگین‌تر می‌کند. امروز با توجه به هجمه‌هایی که از سوی دشمنان به دین وارد می‌شود، ورود به حوزه کارشناسی دین، بسیار ارزشمند و توفیق بزرگ الهی است.
گستردگی فعالیت‌های بخش «امور تحصیلی»معاون آموزش حوزه‌های علمیه در ادامه، به فعالیت‌های همکاران خود در بخش «امور تحصیلی» پرداخت و اظهار کرد: در این بخش به‌جهت گستردگی فعالیت‌ها، اقدامات متعددی صورت می‌گیرد و به‌نوعی یکی از بخش‌های پرمخاطب و پرتردد طلبگی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد ادامه داد: «برگزاری امتحانات شفاهی سطوح واسپارنشده به مدیریت‌های استانی»، «اخذ مصاحبه درس خارج با همکاری مدیریت‌های استانی»، «ساماندهی و پذیرش طلاب فاقد تحصیلات تحت برنامه(ماده ۱۰۸۸)»، «برگزاری آزمون‌های شفاهی ارزیابی عملی، موضوعات مرتبط با صدور کد ارتباطی، آزمون سفیران هدایت»، «ارزیابی و نظارت بر امور واسپارشده به مدیریت‌های استانی»، «صدور احکام ممتحنین شفاهی»، «طرح سؤالات امتحانات سطوح عالی قم، آموزش غیرحضوری، آزمون‌های ستادی، امتحانات مرتبط با مصوبه ۱۰۸۸، امتحانات موردی، ارتقائی ورودی»، «تصحیح امتحانات کتبی سطوح عالی قم، آموزش غیرحضوری، آزمون‌های ستادی، امتحانات مرتبط با مصوبه ۱۰۸۸، امتحانات موردی، ارتقائی ورودی»، «برگزاری کارگاه آموزشی طرح سؤال و صدور گواهی پایان‌دوره» و «ساماندهی و نظارت بر طلاب ایرانی در نجف اشرف(انتقال، آزمون‌های کتبی و شفاهی)» بخشی از عناوین فعالیت‌های همکاران ما در این بخش است.
تشریح فعالیت‌های بخش «امور اساتید» معاون آموزش حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود، به تشریح فعالیت‌های بخش «امور اساتید» پرداخت و بیان کرد: «ساماندهی اساتید مدارس علمیه سطح ۳، ۲، ۱ شهرستان‌ها»، «برگزاری کارگاه دانش‌افزایی اساتید»، «مصاحبه علمی و ارزیابی تدریس داوطلبان تدریس در مدارس شهرستان‌ها (مقیم قم)»، «مصاحبه علمی و ارزیابی تدریس داوطلبان تدریس در مدارس شهرستان‌ها (مقیم شهرستان‌ها)»، «جذب و گزینش اساتید جدید»، «صدور گواهی تدریس اساتید و تشویق اساتید موفق»، «رسمیت یافتن دروس خارج شهرستان‌ها»، «تشکیل گروه‌های علمی تربیتی»، «تشکیل بانک اطلاعات داوطلبان تدریس در مدارس قم»، «تشکیل گروه‌های علمی تربیتی مراکز تخصصی»، «ساماندهی بانک اساتید مراکز تخصصی» و «صدور احکام تدریس اساتید مراکز تخصصی در حوزه‌های دانشی مختلف»، از جمله مهمترین عناوین فعالیت‌های این بخش از معاونت آموزش است.
آشنایی با فعالیت‌های بخش «مدارج علمی»وی «مدارج علمی»را دیگر بخش مهم معاونت آموزش حوزه معرفی کرد و گفت: در این بخش، فعالیت‌هایی همچون «طراحی و راه‌اندازی سامانه صدور مدرک»، «طراحی و راه‌اندازی سامانه پایان‌نامه‌ها»، «ابلاغ دستورالعمل جامع پایان‌نامه‌نویسی»، «استانداردسازی مدارک تحصیلی»، «تسهیل فرایند صدور مدارک علمی»، «حذف برخی مراحل از فرایند پایان‌نامه‌نویسی» و «واگذاری گروه‌های علمی پایان‌نامه‌نویسی به مراکز متقاضی» انجام می‌گیرد.
برنامه‌ریزی و توسعه علمیحجتالاسلام والمسلمین رستم‌نژاد، به بخش «برنامه‌ریزی و توسعه علمی» معاونت آموزش حوزه اشاره کرد و افزود: در این بخش، رویدادهایی همچون «بررسی سرفصل‌ها و رشته‌ها»، «بازسازی، اصلاح و استانداردسازی آیین‌نامه‌های آموزشی»، «بررسی‌های سالانه طرح‌ها و آیین‌نامه‌های آموزشی»، «برگزاری جلسات کمیسیون مراکز تخصصی»، «طرح‌های مطالعاتی حوزه آموزش»، «ارزیابی منابع و متون علمی جدید حوزه‌های دانشی مختلف در علوم اسلامی»، «توسعه علمی حوزه‌های علمیه» و «اصلاح برنامه‌های آموزشی سطوح عالی» دنبال و پیگیری می‌شود.
ساماندهی و نظارتمعاون آموزش حوزه‌های علمیه به معرفی بخش «ساماندهی و نظارت» پرداخت و ادامه داد: «برگزاری هفتمین مسابقه علمی طلاب سراسر کشور»، «صدور مجوز تأسیس مدارس علمیه»، «پیگیری تشکیل و فعال‌سازی شورای مدارس علمیه»، «ارزیابی و بررسی وضعیت آموزشی مدارس علمیه»، «صدور مجوز تأسیس ۱۰ مرکز تخصصی در سال ۱۴۰۲»، «ایجاد بانک اطلاعاتی مراکز تخصصی»، «ایجاد سامانه جدید مدیریت تأسیس و توسعه واحدهای حوزوی»، «برگزاری کمیته ساماندهی مدارس علمیه در ۱۷۰ مدرسه در ۱۴ استان کشور»، «ایجاد بانک اطلاعات مدارس علمیه(سامع)» و «ارزیابی ۸ مرکز تخصصی در سال ۱۴۰۲»، از جمله فعالیت‌های این بخش از معاونت آموزش در سال گذشته بوده است.
عملیاتی شدن رشته‌ها و دوره‌های جدیدوی در ادامه به تعداد عملیاتی شدن رشته و دوره‌های جدید معاونت آموزش حوزه اشاره و اظهار کرد: آنچه مسلم است هرساله بر اساس برنامه تحولی و چشم‌انداز نظامات رشته‌ای حوزه‌های علمیه در خصوص اجرای رشته و دوره، تقاضاهایی از سراسر کشور ارائه می‌گردد که با توجه به سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ از مجموع ۵۷۰ تقاضا در نیمسال اول و ۳۳۰ تقاضا در نیمسال دوم ۱۴۰۱ به‌ترتیب در نیمسال اول، ۴۷ دوره تأیید و ۱۲۵ رشته اجرایی شد و در نمیسال دوم، ۵۰ دوره تأیید و ۸۱ رشته اجرایی گردید.
حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد اذعان کرد: «ثبت‌نام و برگزاری امتحانات طلاب غیرحضوری»، «راه‌اندازی برگزاری درس خارج مجازی در استان‌ها و حوزه‌های فاقد استاد رسمی درس خارج»، «توسعه زمان‌های برگزاری درس‌های غیرحضوری در ایام تعطیلات از جمله تعطیلات نوروز و مناسبتی»، «تقویت کنترل وضعیت تحصیلی طلاب در راستای ارتقای وضعیت تحصیلی» و «ارتقای معدل طلاب غیرحضوری به‌دلیل استفاده از شیوه‌های نوین تحصیلی»، از فعالیت‌های بخش «آموزش‌های مجازی و غیرحضوری» معاونت آموزش حوزه‌های علمیه است.
رشد ۲۱ درصدی متقاضیان معاون آموزش حوزه‌های علمیه بخش دوم گفت‌وگوی خود را به موضوع ثبت‌نام داوطلبان تحصیل در حوزه‌های علمیه اختصاص داد و با اشاره به رشد ۲۱ درصدی متقاضیان تحصیل در حوزه، افزود: بحمدالله همزمان با حلول ماه مبارک رمضان، پایگاه اطلاع‌رسانی سنجش و پذیرش حوزه‌های علمیه به آدرس paziresh.ismc.ir آماده گردید تا صرفاً از برادران در سراسر کشور ثبت‌نام به‌عمل بیاورد.
وی پذیرش در حوزه را به دو بخش بلندمدت و سفیران هدایت تقسیم کرد و افزود: برای تحصیل در بخش اصلی بلندمدت، حداقل مدرک مورد نیاز برای ثبت‌نام پایه هشتم متوسطه اول است و بالاتر از آن، محدودیتی ندارد. برای بخش سفیران هدایت نیز که کوتاه‌مدت است و اختصاصاً برای تبلیغ در نظر گرفته شده، دیپلم حداقل مدرک مورد نیاز است.
پایان اردیبهشت آخرین مهلت ثبتناممعاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به اینکه طلاب پس از پذیرش نهایی در درون حوزه‌های علمیه در سطوح مختلف دسته‌بندی می‌شوند، تصریح کرد: ثبت‌نام با پذیرش تفاوت دارد. فرایند ثبت‌نام متقاضیان از ابتدای حلول ماه مبارک رمضان(۲۱ اسفند ۱۴۰۲) آغاز و تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۳ ادامه دارد و افراد می‌توانند، جهت ثبت‌نام به پایگاه اطلاع‌رسانی سنجش و پذیرش حوزه‌های علمیه مراجعه کنند.
وی افزود: مرحله پذیرش بعد از اتمام مهلت ثبت‌نام آغاز می‌شود و شامل اعطای کد رسمی حوزوی به پذیرفته‌شدگان است که پروسه‌ای حدود ۵ ماهه خواهد بود و دربرگیرنده مصاحبه، آزمون، شرکت در میثاق‌ها، تحقیقات میدانی و معرفی به مدارس است.
برگزاری آزمون پذیرش در تیرماه ۱۴۰۳ و در ۵۰ حوزه امتحانی سراسر کشورحجتالاسلام والمسلمین رستم‌نژاد زمان آزمون پذیرش را نیمه تیر ۱۴۰۳ و در ۵۰ حوزه امتحانی در سراسر کشور اعلام کرد و افزود: برای کسانی که دارای رتبه‌های برتر مسابقات علمی کشوری بوده و یا حافظ قرآن و نهج‌البلاغه و کتب دینی از قبیل آن باشند، اولویت در پذیرش در نظر گرفته خواهد شد.
وی در ادامه به فرایندی از شروع تحصیل طلاب در حوزه‌های علمیه اشاره کرد و گفت: طلاب پس از ورود به حوزه، باید علوم پایه ادبیات عرب را بگذرانند تا بتوانند، دین و نیازهای جامعه و مسائل مستحدثه و نوپدید زمانه را از طریق مراجعه به متون مقدس دینی که به زبان عربی است، درک کنند.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه تصریح کرد: طلاب در کنار ۵ شاخه ادبیات عرب شامل: صرف، نحو، اشتقاق، معانی، بدیع و بیان، دروس منطق و اصول فقه و نیز تاریخ و اعتقادات را در حد اطلاعات عمومی خواهند گذراند که حدود ۵ الی ۶ سال را در بر خواهد گرفت و این حداقل علوم پایه است که طلاب در سطح یک می‌گذرانند.
حوزه‌های دانشی ۱۶گانهحجتالاسلام والمسلمین رستم‌نژاد، با اشاره به اینکه طلاب پس از پایان سطح یک وارد سطوح نیمه‌تخصصی و تخصصی ۲، ۳ و ۴ مطابق علایق و استعدادهای خود می‌شوند، افزود: در این مرحله طلاب می‌توانند وارد حوزه‌های دانشی ۱۶گانه قرآن، حدیث، فقه و اصول فقه، حقوق و قضای اسلامی، کلام، ادیان، فرق و مذاهب، منطق، فلسفه و عرفان، زبان و ادبیات عرب، اخلاق، تربیت و مشاوره، تاریخ و سیره، تبلیغ و ارتباطات، فرهنگ و هنر و تمدن اسلامی، اقتصاد اسلامی، علوم اجتماعی، علوم سیاسی، روان‌شناسی و مدیریت شوند.
اعتبار مدارک علمی حوزویویافزود: رشته‌های تخصصی و گرایشی حوزوی در بیش از ۴۰۰ رشته و گرایش ذیل ۱۶ حوزه دانشی فوق تعریف شده و عناوین آن، در ضمن «درختواره دانشی رشته‌ها و گرایش‌های تخصصی حوزه‌های دانشی علوم اسلامی» تعریف و مطابق با نقشه اجرایی آن در سطح کشور، در حال تدوین، توسعه و اجراست.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور، با بیان اینکه به فارغ‌التحصیلان هر یک از سطوح، دانش‌نامه علمی سطح مربوطه اعطا می‌شود، گفت: دارندگان مدارک علمی حوزوی، برابر با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، از کلیه حقوق و مزایای علمی و استخدامی برخوردار خواهند بود.
وی در ادامه به هجمه‌های علیه حوزه و روحانیت اشاره کرد و گفت: علی‌رغم این مسئله، شاهد رشد معنادار حدود ۲۱ درصدی تعداد متقاضیان تحصیل در حوزه در سال جاری تحصیلی نسبت به سال قبل از آن بوده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه در بخش پذیرش نهایی حوزه هم، رشد خوبی شکل گرفته است، گفت: این نشان می‌دهد که جوانان و نوجوانان ما بیدارند و متوجه‌اند که وقتی تبلیغات منفی گسترده‌ای علیه حوزه به جریان می‌افتد، حتماً هدفی در آن نهفته است.
ظرفیت پذیرش 3 تا 4هزار نفرمعاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: ما در حد ظرفیت‌های حوزه پذیرش داریم. طی سال‌های اخیر نسبت متقاضیان به پذیرفته‌شدگان نهایی یک و نیم از پنج نفر بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد تصریح کرد: در حال حاضر پذیرش طلاب با توجه به همه جوانب، در حدود سه الی چهار هزار نفر امکان‌پذیر می‌باشد.
وی با تاکید بر اینکه در مرحله آزمون، دروس درون‌حوزوی از متقاضیان پرسیده نمی‌شود، گفت: منابع آزمون همان دروس اصلی سال‌های قبل مدرک تحصیلی آکادمیک متقاضیان و یک سری کتاب‌های جزئی مربوط به حوزه است که به آنان معرفی می‌شود.
تدوین ۴۰۰ رشته گرایش ذیل ۱۶ عرصه دانشیمعاون آموزش حوزه‌های علمیه، با اشاره به اینکه ۴۰۰ رشته گرایش و رویکرد تخصصی در ذیل ۱۶ عرصه دانشی تدوین شده است، گفت: تاکنون حدود ۱۰۰ رشته گرایش به مرحله اجرا رسیده و بالغ بر ۲۰۰ رشته گرایش نیز، در مرحله سرفصل‌نویسی است. مابقی رشته گرایش‌ها هم باقی مانده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد، با بیان اینکه بسیاری از این عرصه‌های دانشی از قبیل کلام و تفسیر قبلاً دایر بوده‌اند، گفت: حوزه علمیه در حال توسعه مراکز تخصصی برای تمامی عرصه‌های دانشی و توزیع آنها در استان‌های سراسر کشور، تحت دوره‌های دو ساله و سه ساله و نیز ایجاد شعبه با محوریت قم به‌عنوان قطب مادر است.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: با تلفیق و توسعه رشته‌ها و محل اجرای آن، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ رشته‌محل به دست آمده که برخی از آنها مانند رشته‌های هوش مصنوعی جدید است و طلاب در آن، در حال فارغ‌التحصیلی از برخی از این رشته‌های جدید هستند.
برگزاری ۳۵ درس خارج رسمی در مراکز استانهاوی با اشاره به اینکه قم، پایگاه اصلی دروس خارج حوزه است، گفت: ما توسعه دروس خارج را در مراکز استان‌ها دنبال کرده‌ایم و اکنون حدود ۳۵ درس خارج رسمی دایر است که سوابق تحصیلی طلاب آن ثبت شده و برابر آن اقدامات بعدی برداشته می‌شود.
حدود ۲۰ درصد از کل پذیرفته‌شدگان حوزه دانشجویان هستندمعاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور، در مورد آمار ورود دانشجویان به تحصیلات حوزوی، گفت: از میان داوطلبان ورود به حوزه حدود ۲۰ درصد از کل پذیرفته‌شدگان را دانشجویان تشکیل می‌دهند.