اقدامات تحولی برای تبدیل تبلیغ به‌عنوان اولویت اول
معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه گفت: بعد از دیدار با مقام معظم رهبری براساس تأکیدات مدیر حوزه‌های علمیه تمام ارکان حوزه برای تحقق فرمان رهبر معظم انقلاب مبنی بر تبدیل تبلیغ به اولویت اول، بسیج شده و پس از تبادل نظر با حدود ۶٠٠ استاد و پژوهشگر فعال تبلیغی و دینی، اقدامات اساسی و تحولی کلید خورده است. حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ملانوری، معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه کشور، در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه آخرین برنامه‌های تحولی عرصه تبلیغ در لایه‌های مختلف حوزه‌های علمیه را تبیین کرد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
□ به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید ماهیت تبلیغ چیست و چه اهمیتی دارد و چرا باید اولویت اول باشد؟
تبلیغ دین به‌معنای رساندن صادقانه، صمیمانه، مسئولانه و امانت‌دارانه پیام دین الهی به گوش و دل‌های مردم به‌گونه‌ای که در قلب آنها رسوخ کرده و جای هیچ تردید و شکی باقی نگذارد و به هویت مستمع تبدیل شود، از وظایف عالمان دین در هر عصر و زمانی است.
تبلیغ، محوری‌ترین ابزار تحقق اهداف دین و وظیفه اصلی پیامبران الهی و وارثان پیامبران است و سیره علمای گذشته نیز، بر آن تعلق گرفته است و در زمان حاضر به‌دلیل اقتضائات عصری یعنی تحقق حاکمیت سیاسی اسلام و تشدید دشمنی‌های نرم و سخت علیه اسلام، نظام اسلامی و تدین مسلمین، تطورات خیره‌کننده علمی، روش‌ها و ابزارهای تبلیغی، گسترش مخاطبان تبلیغ در داخل و خارج کشور و مشتاقان معارف الهی و توسعه ظرفیت‌ها و زمینه‌های تبلیغی و فرصت‌های بی‌شمار تبلیغی بعد از انقلاب اسلامی، اولویت اول حوزه‌های علمیه است.
امروز جبهه کفر نسبتاً منسجم، هوشمند و آگاه نسبت به نیازهای خود و دارای نقشه راه برای مقابله با جبهه اسلام و مجهز به روش‌ها و ابزارهای پیشرفته و علمی جنگ ترکیبی و شناختی و القای پیام‌های فریبنده و کاذب و دارای امکانات وسیع مالی و سخت‌افزاری است.
حوزه‌های علمیه باید با سازماندهی، شبکه‌سازی، مدیریت و راهبری ظرفیت‌های پژوهشی، آموزشی، تربیتی و تبلیغی خود، جبهه‌ای واحد، منسجم، هوشمند، آینده‌نگر و دشمن‌شناس را تشکیل دهند که مجهز به پیشرفته‌ترین و علمی‌ترین سامانه رصد، نیازسنجی و آینده‌پژوهی است و دارای سامانه هماهنگ و کامل پژوهش و تولید محتوای مورد نیاز، تولید روش‌ها و ابزارهای پیشرفته علمی و کارآمد ابلاغ پیام و تربیت مبلغان متخصص در محتواهای تولیدشده و مسلط به کاربست روش‌ها و ابزارهای ابلاغ پیام است. جبهه‌ای که پاسخگوی همه عرصه‌های مورد نیاز جامعه و نظام اسلامی برای همه گروه‌های مخاطبان است و افزون بر این جبهه، دشمن را همواره رصد و به آن حمله و تهاجم نظری و شناختی می‌کند.
□ غفلت از حوزه تبلیغ چه آسیب‌هایی دارد؟
امروز دغدغه اول حوزویان عالم شدن و طی نمودن مراتب علمی از پایه یک تا اجتهاد است. اولویت اول شناخت نیازهای جامعه، نظام و تولید محتوای عمیق و عریق اسلامی و ابلاغ آن به قلب‌های مخاطبان متعدد و متنوع با شیوه‌ها و ابزارهای نوین و پیشرفته علمی نیست. اگر امروز حوزه‌های علمیه نسبت به اهمیت تبلیغ دین غفلت کنند، موجبات اثرگذاری تهاجم فرهنگی، رواج اندیشه‌های مغشوش و ناسالم، تسلط فرهنگی و تسخیر ملت فراهم می‌شود و در یک کلمه، جامعه دچار استحاله فرهنگی و قبح‌زدایی از گناهان بزرگ و هضم شدن در فرهنگ جبهه مقابل خود یعنی جهان کفر خواهیم شد که رفع آن بسیار مشکل است.
□ برای جبران این کاستی چه باید کرد؟
راه جبران تشکیل کانون‌های عظیم تبلیغ دین در همه استان‌ها با شروع از قم است. مقصود از کانون عظیم تبلیغی، مرکز و ستادی است که همه نظامات حوزه را به غایت تبلیغ دین به‌معنای پیش‌گفته بازبینی و اصلاح کند و با ساماندهی و مدیریت و راهبری همه مراکز پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و فرهنگی دینی وابسته و غیروابسته، رسمی و جهادی، جبهه واحد، منسجم، کارآمد و روزآمدی را برای تشخیص نیاز، تولید محتوا، تولید روش‌ها و ابزارهای نوین ابلاغ پیام دین و تربیت مبلغ متخصص و کارآمد برای تبلیغ دین، تشکیل دهد.
□ پس از دیدار مبلغان با حضرت آقا، برای تحقق مطالبات معظم‌له چه راهبردهایی را طراحی کردید؟
عمل کردن به دستور ایشان، لازمه‌اش تحول اساسی و ریشه‌ای در کل حوزه‌های علمیه در ابعاد مختلف است. البته این تحول در کوتاه مدت اتفاق نمی‌افتد؛ لذا برنامه‌هایی را می‌شود در راستای تحول برای تکمیل و توسعه فعالیت‌های موجود و احیانا تغییر برخی فعالیت‌ها تمهید کرد.
اقدامات مهم مدیر حوزه‌های علمیه بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب
بعد از بیانات گهربار مقام معظم رهبری، باید بگویم اولاً این بحث مورد اهتمام شورای معاونان مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه قرار گرفت و مدیر محترم حوزه‌های علمیه نیز، با توجه به اهمیت فرمایشات رهبر معظم انقلاب در مورد تبلیغ و تبیین صحبت‌های معظم‌له، تلاش داشتند تا همه معاونان به یک فهم مشترک در مسیر تبلیغ برسند. بعد از آن شورای تبیین فرمایشات رهبری معظم در حوزه شکل گرفت تا آن فهم مشترک، در حوزه علمیه شکل بگیرد و در همین راستا کمیته پیگیری منویات رهبر معظم انقلاب شکل گرفت و از آن زمان تاکنون، جلساتی برگزار و مصوبات شورای معاونان، دستورات مدیر حوزه و ایده‌هایی را که مطرح‌شده، پیگیری می‌کنند تا به مرحله عملیاتی برسند.
به دستور مدیر حوزه‌های علمیه، مجموعه‌های مختلف حوزه مأمور شدند که جلساتی را با نخبگان حوزه یعنی با اساتید، پژوهشگران و فعالان برتر عرصه تبلیغ در عرصه‌های مختلف تشکل دهند و هرچه ایده و طرح ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری در کل حوزه علمیه وجود دارد، شنیده شود. ایشان معتقد هستند، اگر قرار باشد، ما یک طرح کلان طراحی کنیم و تحول حوزه به سمت تبلیغ دین حرکت کند و تبلیغ به اولویت اول در حوزه تبدیل شود، می‌بایست تمام ایده‌ها، طرح‌ها و نظرها از ارکان و ابعاد حوزه شنیده و استفاده شود؛ لذا از آنجا که معاونت تبلیغ حوزه محور این کار بود، ۱۱جلسه برگزار شد و ما حدود ۶٠٠ استاد و پژوهشگر فعال تبلیغی و دینی را در این جلسات دعوت و تبادل نظر کرده‌ایم.
محصول این جلسات ۵٠٠ نکته در امر تبلیغ بود که با هم ادغام و بحث شد و در نهایت به ۸٠ عنوان طرح در ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری تبدیل شد.
رویدادهای تبلیغی سایر معاونت‌های حوزه و دستگاه‌های حوزوی
در همین راستا معاونت پژوهش حوزه در خصوص پیوست تبلیغی فعالیت‌های خود و اقدام برای یک تحول اساسی، بیش از هشت جلسه علمی را با حضور اساتید و نخبگان پژوهشگر برگزار کردند تا از خروجی علمی و دانشی آن، در پیوست تبلیغی خود استفاده کنند.
اقدام دیگری که آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه تأکید و پیگیری کردند، این بود که تمام معاونت‌های حوزه، پیوست‌های تبلیغی خود را تهیه کنند که خوشبختانه معاونت‌ها اعم از پژوهش، تهذیب و آموزش بسته‌های تبلیغی متناظر با رسالت معاونت مربوطه را ارائه کردند که بحمدالله در مجموعه‌ای ارزشمند گردآوری شد.
سه طرح برگزیده تبلیغی نهادهای حوزوی
سپس هماهنگی‌هایی با سازمان‌ها و نهادها در ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری صورت گرفت و جلسات شورای هماهنگی نهادهای حوزوی با موضوع فرمایشات رهبر معظم انقلاب شکل گرفت و مقرر گردید، همه نهادهای عضو شورای‌عالی نهادهای حوزوی؛ یعنی سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات، مرکز خدمات، جامعةالمصطفی(ص)، جامعة الزهرا(س) و حوزه علمیه خواهران طرح‌های خود را ارائه کنند.
سه جلسه با شورای دبیران و شورای نهادهای عالی حوزوی تشکیل شده و در آنجا طرح‌ها و ایده‌هایی که بخشهای مختلف ذیل فرمایشات رهبری معظم آورده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. برای اینکه ما با هماهنگی کارها را انجام دهیم، غیر از اینکه هر سازمان و نهادی تکالیف خود را انجام می‌دهد، سه طرح در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت تا پایان سال جاری به‌عنوان طرح تعاملی با سایر نهادهای حوزوی انتخاب شد و عملیات آن کلید خورد.
«طرح شبکه‌سازی مبلغان کشور» که از سوی معاونت تبلیغ حوزه مطرح شده بود، مورد تأیید و هم‌افزایی قرار گرفت. این طرح عمیق و دارای ریشه‌ای وسیع بوده و می‌تواند در ایجاد کانون‌های تبلیغ در کشور و هماهنگی و انسجام مبلغان کمک بسزایی داشته باشد. این طرح توسط معاونت تبلیغ طراحی شده و مورد توافق گرفت تا با محوریت حوزه و نهادهای حوزوی اجرا شود.
دومین طرح تأییدشده طرح ایجاد نمایشگاه تبلیغ است که در سازمان تبلغات اسلامی طراحی و قرار شد، با محوریت سازمان و همکاری نهادهای حوزوی تا پایان سال برپا گردد و طرح سوم، طرح تجربه‌نگاری تبلیغ بود که مقرر گردید، با محوریت دفتر تبلیغات اسلامی و همکاری سایر نهادها و سازمان‌های حوزوی اجرا شود.
این سه طرح به‌عنوان سه طرح اولیه و با اقدام هماهنگ قرار است توسط سازمان‌ها و نهادهای حوزوی با یکدیگر اجرایی شود.
□ آیا خروجی فعالیت‌های تبلیغی بعد از منویات حضرت آقا تنها موارد فوق‌الذکر بود؟
خیر. ما هنوز وارد مباحث و برنامه‌های انجام‌شده دیگر نشده‌ایم که در این خصوص باید بگویم، بعد از شنیدن صحبت‌های مدیران و معاونت‌های مختلف حوزه می‌بایست، یک طرح کلانی را برای تحول در امر تبلیغ حوزه‌های علمیه، با محوریت سخنرانی تیرماه مقام معظم رهبری در حوزه تبلیغ طراحی کنیم؛ لذا کمیته طراحی شکل گرفت و ایده، طرح‌ها و پیوست‌های تبلیغی تجمیع و یک طرح کلان اجرایی شد و کمیته در حال نهایی‌سازی بوده که بیش از ۹۰ درصد آن نهایی و مابقی نیز تا پایان ماه نهایی خواهد شد.
□ در خصــــــوص برنامه‌هـــــای کوتاه‌مــــــدت معاونت تبلیــــــغ چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
بله با توجه به اینکه طرح‌ها و برنامه‌های امر تبلیغ را نمی‌توان یک‌شبه به سر منزل مقصود رساند، در این میان طرح‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت را ترسیم و خروجی‌هایی را تدوین کرده‌ایم که در ذیل به آن اشاره می‌کنم:
-«طرح تبلیغ مکتوب»: تولید آثار تبلیغی مکتوب در قالب‌های مختلف با استفاده از ظرفیت نویسندگان برتر حوزوی با اولویت موضوعات مورد نیاز جامعه؛
-«تولید فیلم کوتاه سینمایی»، در موضوعات دینی و اولویت‌دار جامعه با استفاده از ظرفیت فیلمسازان برتر حوزوی.
-«طرح میزهای راهنمایی اعتقادی»: میزهای راهنمایی اعتقادی به دو صورت ثابت و سیار برای کمک و راهنمایی به افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیده از فعالیت‌های ادیان، مذاهب، فرق و جریان‌های انحرافی اعتقادی طراحی شده است.
-«طرح اطلس تبلیغ»: یکی از مهمترین لوازم برنامه‌ریزی و اجرای درست تبلیغ، داشتن اطلاعات صحیح و آگاهی از وضعیت فرهنگی، تبلیغی، جغرافیایی، جمعیتی، آموزشی، پژوهشی، اقتصادی و سیاسی جامعه است. برنامه اطلس فرهنگی و تبلیغی، در کسوت یک سامانه جامع که بتواند، علاوه بر دسته‌بندی داده‌ها، امکان دسترسی آسان به اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها را فراهم کند، پیاده خواهد شد.
-«طرح فعال‌سازی حلقه‌های میانی»: ساماندهی و به‌کارگیری حلقه‌های میانی تبلیغی؛ اعم از مدیران، معلمان، دانشگاهیان و دیگر فعالان فرهنگی، برای ایجاد شبکه گسترده و موج‌آفرین فرهنگی، تبلیغی در سطح کشور.
-«طرح جامع تبلیغ مجازی»: راه‌اندازی ۴۳ مرکز تبلیغ مجازی در سراسر کشور و جذب و پذیرش ۲۲۰۰ مبلّغ متخصّص مجازی؛
-«طرح تربیت خطیب»، از میان طلاب با استعداد؛
-«طرح حمایت از مبلّغان فعال در عرصه بازی‌های رایانه‌ای با مفاهیم اسلامی»، با موضوعات تبلیغی و اولویت‌دار جامعه؛
-«تجربه‌نگاری تبلیغ»، برای بهره‌گری در تبلیغات دینیچ؛
-«طرح جامعه مبلّغان کشور»: ایجاد شبکه‌ای منسجم از مبلغان در رده‌های شهرستانی، استانی، ملی و بین‌المللی به‌منظور نیازسنجی، مسئله‌یابی، اولویت‌بندی موضوعات تبلیغی، آینده‌پژوهی و رصد تحرکات دشمن از طریق تبادل افکار، تجارب و دستاوردهای تبلیغی برای ایجاد وحدت رویه قابل قبول در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... .
□ در حال حاضر از بین برنامه و طرح‌های متعدد تدوین و برنامه‌ریزی شده، امروز شاهد اجرایی شدن ۱۰ طرح طلایی تبلیغی و فرهنگی در بدنه حوزه‌های علمیه و به‌تبع آن در سطح جامعه هستیم. بفرمایید چه اهداف و نگاهی را از این هم‌افزایی نظامات حوزوی در امر تبلیغ و پای کار آمدن سایر دستگاه‌ها دنبال می‌کنید؟
طرح تحولی جدید، به‌صورت منسجم‌تر و همکاری و حمایت‌های سایر معاونت‌ها و دستگاه‌های حوزوی در حال پیاده‌سازی شدن است.
اهداف اصلی:
- بازبینی، اصلاح و ایجاد تحول در همه نظامات آموزشی، پژوهشی، تبلیغی و تهذیبی حوزه‌های علمیه به‌غایت تبلیغ دین و ایجاد ارتباط وثیق بین تبلیغ به‌معنای خاص با نظام‌های مذکور؛
- ایجاد جبهه‌ای واحد، منسجم، هوشمند، قوی، کارآمد، آینده‌نگر و دشمن‌شناس، برای مقابله دفاعی و تهاجمی با دشمن و تبلیغ معارف الهی در سطح ملی و بین‌المللی، به‌منظور ایجاد زمینه اقامه دین و ساخت تمدن نوین اسلامی.
اهداف فرعی:
- سازماندهی، شبکه‌سازی، مدیریت و راهبری همه نهادهای فرهنگی تبلیغی و ظرفیت‌های پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و فرهنگی دینی وابسته و غیروابسته، رسمی و جهادی در راستای انجام رسالت تبلیغ دین؛
- رصد، نیازسنجی و آینده‌پژوهی به‌منظور برنامه‌ریزی صحیح برای تولید محتوا، روش‌ها و ابزارهای پیشرفته، علمی و کارآمد ابلاغ پیام و تربیت مبلغین متخصص و مسلط به کاربست روش‌ها و ابزارهای ابلاغ پیام؛
- تولید محتوا، روش‌ها و ابزارهای نوین ابلاغ پیام دین و تربیت مبلغ متخصص و کارآمد برای تبلیغ دین، جهت تقویت باورهای دینی و پاسخگویی به نیازهای جامعه و نظام؛
- افزایش کمی تبلیغ با فعال‌سازی همه طلاب و فضلای حوزه در سطوح مختلف و بهره‌گیری از حلقه‌های میان؛
- ارتقای کیفی تبلیغ با بهره‌گیری از محتوای راقی و روش‌ها و ابزارهای نوین ابلاغ پیام، مطابق با نیاز مخاطبان گوناگون؛
- تربیت مبلغان توانمند به‌تناسب گستره نیازها و انواع مخاطبان؛
- تقویت روحیه جهادی و افزایش انگیزه تبلیغ در میان طلاب و فضلای حوزه؛
- فعال‌سازی مساجد کشور با توجه به کارکردهای آن در تاریخ اسلام و سیره معصومین(ع).
□ این اهداف اصلی و فرعی بر مبنای کدام مبنا و اصول و سیاست کلان تدوین و طراحی شده است؟
محوریت تمام فعالیت‌ها و برنامه‌های حوزه‌های علمیه، قرآن و سنت معصومین(ع) است و پس از آن، اهتمام به دستورات و رهنمودهای امامین انقلاب و مراجع معظم تقلید می‌باشد؛ لذا مواردی را که در ذیل به آن اشاره می‌کنم، تماماً از مبانی و اصول کلی فعالیت‌های ما در عرصه‌های مختلف و شئون جامعه است و آن اینکه «اولویت تبلیغ دین در همه نظامات حوزه»، «اهتمام به نیازهای فکری، روحی، روانی، احساسات و تمایلات مخاطبان در تبلیغ»، «توجه ویژه به اتخاذ موضع تهاجمی در مواجهه با مخالفان و معاندان»، «اهتمام به تقویت روحیه جهادی و اخلاص در تبلیغ»، «توجه ویژه به نوجوانان و جوانان»، «امیدآفرینی و آرامش‌بخشی نسبت به جامعه در تبلیغ دین» و «گفتمان‌ساز و جریان‌ساز بودن تبلیغ دین»، از جمله اصول و سیاست فعالیت‌های حوزه‌های علمیه در امر تبلیغ است.
□ اگر در پایان، نکته‌ای مانده است بفرمایید.
به‌طور کلی در عرصه تبلیغ، ۷۶ طرح عملیاتی داریم که در کشور درحال اجرا هستند که از جمله آنها، می‌توان به طرح هجرت، امین، جامعه مبلغان کشور، مسجد تراز و... اشاره کرد. بخش دوم فعالیت‌ها در حوزه تبلیغ، برنامه‌های آموزشی هستند که هم‌اکنون بیش از ۵۰ رشته و گرایش در مدارس حوزوی به تبلیغ اختصاص دارد و در خصوص آموزش‌های کوتاه‌مدت تبلیغی باید بگویم، ۴۲۰ دوره آموزشی و مهارتی متناسب با کارویژه‌های حوزه و روحانیت طراحی و بخش اعظمی از آن در حال برگزاری است.
بخش دیگری از فعالیت‌ها به‌صورت مطالعاتی و تحقیقی در حال انجام است؛ به‌طوری که پیرامون روش‌های تبلیغ، قریب به ۷۰ عنوان کتاب چاپ شده است و نشریات متعددی همچون ماهنامه مبلغان، ویژه مبلغان فعال در مساجد و ماهنامه‌ها و مجلات محتوایی دیگری نیز، ویژه خانواده‌های مبلغان، مربیان طرح امین، جریان‌های سیاسی و پاسخگویی به شبهات، تهیه و منتشر می‌شود.
فعالیت ۷۰۰ گروه تبلیغی و فعالیت ۱۱ استان کشور در فضای تبلیغ مجازی، تنها گوشه‌ای از اقدامات معاونت تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه است که بدون تردید با برنامه‌های تحولی امر تبلیغ و پیوست‌های تبلیغی، نظامات حوزوی، شاهد تحولی شگرف و همه‌جانبه در خصوص امر تبلیغ خواهیم بود.
تبلیغ دین به‌معنای رساندن صادقانه، صمیمانه، مسئولانه و امانت‌دارانه پیام دین الهی به گوش و دل‌های مردم به‌گونه‌ای که در قلب آنها رسوخ کرده و جای هیچ تردید و شکی باقی نگذارد و به هویت مستمع تبدیل شود، از وظایف عالمان دین در هر عصر و زمانی است.
تبلیغ، محوری‌ترین ابزار تحقق اهداف دین و وظیفه اصلی پیامبران الهی و وارثان پیامبران است و سیره علمای گذشته نیز، بر آن تعلق گرفته است و در زمان حاضر به‌دلیل اقتضائات عصری یعنی تحقق حاکمیت سیاسی اسلام و تشدید دشمنی‌های نرم و سخت علیه اسلام، نظام اسلامی و تدین مسلمین، تطورات خیره‌کننده علمی، روش‌ها و ابزارهای تبلیغی، گسترش مخاطبان تبلیغ در داخل و خارج کشور و مشتاقان معارف الهی و توسعه ظرفیت‌ها و زمینه‌های تبلیغی و فرصت‌های بی‌شمار تبلیغی بعد از انقلاب اسلامی، اولویت اول حوزه‌های علمیه است.
امروز جبهه کفر نسبتاً منسجم، هوشمند و آگاه نسبت به نیازهای خود و دارای نقشه راه برای مقابله با جبهه اسلام و مجهز به روش‌ها و ابزارهای پیشرفته و علمی جنگ ترکیبی و شناختی و القای پیام‌های فریبنده و کاذب و دارای امکانات وسیع مالی و سخت‌افزاری است.
حوزه‌های علمیه باید با سازماندهی، شبکه‌سازی، مدیریت و راهبری ظرفیت‌های پژوهشی، آموزشی، تربیتی و تبلیغی خود، جبهه‌ای واحد، منسجم، هوشمند، آینده‌نگر و دشمن‌شناس را تشکیل دهند که مجهز به پیشرفته‌ترین و علمی‌ترین سامانه رصد، نیازسنجی و آینده‌پژوهی است و دارای سامانه هماهنگ و کامل پژوهش و تولید محتوای مورد نیاز، تولید روش‌ها و ابزارهای پیشرفته علمی و کارآمد ابلاغ پیام و تربیت مبلغان متخصص در محتواهای تولیدشده و مسلط به کاربست روش‌ها و ابزارهای ابلاغ پیام است. جبهه‌ای که پاسخگوی همه عرصه‌های مورد نیاز جامعه و نظام اسلامی برای همه گروه‌های مخاطبان است و افزون بر این جبهه، دشمن را همواره رصد و به آن حمله و تهاجم نظری و شناختی می‌کند.
□ غفلت از حوزه تبلیغ چه آسیب‌هایی دارد؟
امروز دغدغه اول حوزویان عالم شدن و طی نمودن مراتب علمی از پایه یک تا اجتهاد است. اولویت اول شناخت نیازهای جامعه، نظام و تولید محتوای عمیق و عریق اسلامی و ابلاغ آن به قلب‌های مخاطبان متعدد و متنوع با شیوه‌ها و ابزارهای نوین و پیشرفته علمی نیست. اگر امروز حوزه‌های علمیه نسبت به اهمیت تبلیغ دین غفلت کنند، موجبات اثرگذاری تهاجم فرهنگی، رواج اندیشه‌های مغشوش و ناسالم، تسلط فرهنگی و تسخیر ملت فراهم می‌شود و در یک کلمه، جامعه دچار استحاله فرهنگی و قبح‌زدایی از گناهان بزرگ و هضم شدن در فرهنگ جبهه مقابل خود یعنی جهان کفر خواهیم شد که رفع آن بسیار مشکل است.
□ برای جبران این کاستی چه باید کرد؟
راه جبران تشکیل کانون‌های عظیم تبلیغ دین در همه استان‌ها با شروع از قم است. مقصود از کانون عظیم تبلیغی، مرکز و ستادی است که همه نظامات حوزه را به غایت تبلیغ دین به‌معنای پیش‌گفته بازبینی و اصلاح کند و با ساماندهی و مدیریت و راهبری همه مراکز پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و فرهنگی دینی وابسته و غیروابسته، رسمی و جهادی، جبهه واحد، منسجم، کارآمد و روزآمدی را برای تشخیص نیاز، تولید محتوا، تولید روش‌ها و ابزارهای نوین ابلاغ پیام دین و تربیت مبلغ متخصص و کارآمد برای تبلیغ دین، تشکیل دهد.
□ پس از دیدار مبلغان با حضرت آقا، برای تحقق مطالبات معظم‌له چه راهبردهایی را طراحی کردید؟
عمل کردن به دستور ایشان، لازمه‌اش تحول اساسی و ریشه‌ای در کل حوزه‌های علمیه در ابعاد مختلف است. البته این تحول در کوتاه مدت اتفاق نمی‌افتد؛ لذا برنامه‌هایی را می‌شود در راستای تحول برای تکمیل و توسعه فعالیت‌های موجود و احیانا تغییر برخی فعالیت‌ها تمهید کرد.
اقدامات مهم مدیر حوزه‌های علمیه بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب
بعد از بیانات گهربار مقام معظم رهبری، باید بگویم اولاً این بحث مورد اهتمام شورای معاونان مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه قرار گرفت و مدیر محترم حوزه‌های علمیه نیز، با توجه به اهمیت فرمایشات رهبر معظم انقلاب در مورد تبلیغ و تبیین صحبت‌های معظم‌له، تلاش داشتند تا همه معاونان به یک فهم مشترک در مسیر تبلیغ برسند. بعد از آن شورای تبیین فرمایشات رهبری معظم در حوزه شکل گرفت تا آن فهم مشترک، در حوزه علمیه شکل بگیرد و در همین راستا کمیته پیگیری منویات رهبر معظم انقلاب شکل گرفت و از آن زمان تاکنون، جلساتی برگزار و مصوبات شورای معاونان، دستورات مدیر حوزه و ایده‌هایی را که مطرح‌شده، پیگیری می‌کنند تا به مرحله عملیاتی برسند.
به دستور مدیر حوزه‌های علمیه، مجموعه‌های مختلف حوزه مأمور شدند که جلساتی را با نخبگان حوزه یعنی با اساتید، پژوهشگران و فعالان برتر عرصه تبلیغ در عرصه‌های مختلف تشکل دهند و هرچه ایده و طرح ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری در کل حوزه علمیه وجود دارد، شنیده شود. ایشان معتقد هستند، اگر قرار باشد، ما یک طرح کلان طراحی کنیم و تحول حوزه به سمت تبلیغ دین حرکت کند و تبلیغ به اولویت اول در حوزه تبدیل شود، می‌بایست تمام ایده‌ها، طرح‌ها و نظرها از ارکان و ابعاد حوزه شنیده و استفاده شود؛ لذا از آنجا که معاونت تبلیغ حوزه محور این کار بود، ۱۱جلسه برگزار شد و ما حدود ۶٠٠ استاد و پژوهشگر فعال تبلیغی و دینی را در این جلسات دعوت و تبادل نظر کرده‌ایم.
محصول این جلسات ۵٠٠ نکته در امر تبلیغ بود که با هم ادغام و بحث شد و در نهایت به ۸٠ عنوان طرح در ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری تبدیل شد.
رویدادهای تبلیغی سایر معاونت‌های حوزه و دستگاه‌های حوزوی
در همین راستا معاونت پژوهش حوزه در خصوص پیوست تبلیغی فعالیت‌های خود و اقدام برای یک تحول اساسی، بیش از هشت جلسه علمی را با حضور اساتید و نخبگان پژوهشگر برگزار کردند تا از خروجی علمی و دانشی آن، در پیوست تبلیغی خود استفاده کنند.
اقدام دیگری که آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه تأکید و پیگیری کردند، این بود که تمام معاونت‌های حوزه، پیوست‌های تبلیغی خود را تهیه کنند که خوشبختانه معاونت‌ها اعم از پژوهش، تهذیب و آموزش بسته‌های تبلیغی متناظر با رسالت معاونت مربوطه را ارائه کردند که بحمدالله در مجموعه‌ای ارزشمند گردآوری شد.
سه طرح برگزیده تبلیغی نهادهای حوزوی
سپس هماهنگی‌هایی با سازمان‌ها و نهادها در ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری صورت گرفت و جلسات شورای هماهنگی نهادهای حوزوی با موضوع فرمایشات رهبر معظم انقلاب شکل گرفت و مقرر گردید، همه نهادهای عضو شورای‌عالی نهادهای حوزوی؛ یعنی سازمان تبلیغات، دفتر تبلیغات، مرکز خدمات، جامعةالمصطفی(ص)، جامعة الزهرا(س) و حوزه علمیه خواهران طرح‌های خود را ارائه کنند.
سه جلسه با شورای دبیران و شورای نهادهای عالی حوزوی تشکیل شده و در آنجا طرح‌ها و ایده‌هایی که بخشهای مختلف ذیل فرمایشات رهبری معظم آورده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. برای اینکه ما با هماهنگی کارها را انجام دهیم، غیر از اینکه هر سازمان و نهادی تکالیف خود را انجام می‌دهد، سه طرح در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت تا پایان سال جاری به‌عنوان طرح تعاملی با سایر نهادهای حوزوی انتخاب شد و عملیات آن کلید خورد.
«طرح شبکه‌سازی مبلغان کشور» که از سوی معاونت تبلیغ حوزه مطرح شده بود، مورد تأیید و هم‌افزایی قرار گرفت. این طرح عمیق و دارای ریشه‌ای وسیع بوده و می‌تواند در ایجاد کانون‌های تبلیغ در کشور و هماهنگی و انسجام مبلغان کمک بسزایی داشته باشد. این طرح توسط معاونت تبلیغ طراحی شده و مورد توافق گرفت تا با محوریت حوزه و نهادهای حوزوی اجرا شود.
دومین طرح تأییدشده طرح ایجاد نمایشگاه تبلیغ است که در سازمان تبلغات اسلامی طراحی و قرار شد، با محوریت سازمان و همکاری نهادهای حوزوی تا پایان سال برپا گردد و طرح سوم، طرح تجربه‌نگاری تبلیغ بود که مقرر گردید، با محوریت دفتر تبلیغات اسلامی و همکاری سایر نهادها و سازمان‌های حوزوی اجرا شود.
این سه طرح به‌عنوان سه طرح اولیه و با اقدام هماهنگ قرار است توسط سازمان‌ها و نهادهای حوزوی با یکدیگر اجرایی شود.
□ آیا خروجی فعالیت‌های تبلیغی بعد از منویات حضرت آقا تنها موارد فوق‌الذکر بود؟
خیر. ما هنوز وارد مباحث و برنامه‌های انجام‌شده دیگر نشده‌ایم که در این خصوص باید بگویم، بعد از شنیدن صحبت‌های مدیران و معاونت‌های مختلف حوزه می‌بایست، یک طرح کلانی را برای تحول در امر تبلیغ حوزه‌های علمیه، با محوریت سخنرانی تیرماه مقام معظم رهبری در حوزه تبلیغ طراحی کنیم؛ لذا کمیته طراحی شکل گرفت و ایده، طرح‌ها و پیوست‌های تبلیغی تجمیع و یک طرح کلان اجرایی شد و کمیته در حال نهایی‌سازی بوده که بیش از ۹۰ درصد آن نهایی و مابقی نیز تا پایان ماه نهایی خواهد شد.
□ در خصــــــوص برنامه‌هـــــای کوتاه‌مــــــدت معاونت تبلیــــــغ چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
بله با توجه به اینکه طرح‌ها و برنامه‌های امر تبلیغ را نمی‌توان یک‌شبه به سر منزل مقصود رساند، در این میان طرح‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت را ترسیم و خروجی‌هایی را تدوین کرده‌ایم که در ذیل به آن اشاره می‌کنم:
-«طرح تبلیغ مکتوب»: تولید آثار تبلیغی مکتوب در قالب‌های مختلف با استفاده از ظرفیت نویسندگان برتر حوزوی با اولویت موضوعات مورد نیاز جامعه؛
-«تولید فیلم کوتاه سینمایی»، در موضوعات دینی و اولویت‌دار جامعه با استفاده از ظرفیت فیلمسازان برتر حوزوی.
-«طرح میزهای راهنمایی اعتقادی»: میزهای راهنمایی اعتقادی به دو صورت ثابت و سیار برای کمک و راهنمایی به افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیده از فعالیت‌های ادیان، مذاهب، فرق و جریان‌های انحرافی اعتقادی طراحی شده است.
-«طرح اطلس تبلیغ»: یکی از مهمترین لوازم برنامه‌ریزی و اجرای درست تبلیغ، داشتن اطلاعات صحیح و آگاهی از وضعیت فرهنگی، تبلیغی، جغرافیایی، جمعیتی، آموزشی، پژوهشی، اقتصادی و سیاسی جامعه است. برنامه اطلس فرهنگی و تبلیغی، در کسوت یک سامانه جامع که بتواند، علاوه بر دسته‌بندی داده‌ها، امکان دسترسی آسان به اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها را فراهم کند، پیاده خواهد شد.
-«طرح فعال‌سازی حلقه‌های میانی»: ساماندهی و به‌کارگیری حلقه‌های میانی تبلیغی؛ اعم از مدیران، معلمان، دانشگاهیان و دیگر فعالان فرهنگی، برای ایجاد شبکه گسترده و موج‌آفرین فرهنگی، تبلیغی در سطح کشور.
-«طرح جامع تبلیغ مجازی»: راه‌اندازی ۴۳ مرکز تبلیغ مجازی در سراسر کشور و جذب و پذیرش ۲۲۰۰ مبلّغ متخصّص مجازی؛
-«طرح تربیت خطیب»، از میان طلاب با استعداد؛
-«طرح حمایت از مبلّغان فعال در عرصه بازی‌های رایانه‌ای با مفاهیم اسلامی»، با موضوعات تبلیغی و اولویت‌دار جامعه؛
-«تجربه‌نگاری تبلیغ»، برای بهره‌گری در تبلیغات دینیچ؛
-«طرح جامعه مبلّغان کشور»: ایجاد شبکه‌ای منسجم از مبلغان در رده‌های شهرستانی، استانی، ملی و بین‌المللی به‌منظور نیازسنجی، مسئله‌یابی، اولویت‌بندی موضوعات تبلیغی، آینده‌پژوهی و رصد تحرکات دشمن از طریق تبادل افکار، تجارب و دستاوردهای تبلیغی برای ایجاد وحدت رویه قابل قبول در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... .
□ در حال حاضر از بین برنامه و طرح‌های متعدد تدوین و برنامه‌ریزی شده، امروز شاهد اجرایی شدن ۱۰ طرح طلایی تبلیغی و فرهنگی در بدنه حوزه‌های علمیه و به‌تبع آن در سطح جامعه هستیم. بفرمایید چه اهداف و نگاهی را از این هم‌افزایی نظامات حوزوی در امر تبلیغ و پای کار آمدن سایر دستگاه‌ها دنبال می‌کنید؟
طرح تحولی جدید، به‌صورت منسجم‌تر و همکاری و حمایت‌های سایر معاونت‌ها و دستگاه‌های حوزوی در حال پیاده‌سازی شدن است.
اهداف اصلی:
- بازبینی، اصلاح و ایجاد تحول در همه نظامات آموزشی، پژوهشی، تبلیغی و تهذیبی حوزه‌های علمیه به‌غایت تبلیغ دین و ایجاد ارتباط وثیق بین تبلیغ به‌معنای خاص با نظام‌های مذکور؛
- ایجاد جبهه‌ای واحد، منسجم، هوشمند، قوی، کارآمد، آینده‌نگر و دشمن‌شناس، برای مقابله دفاعی و تهاجمی با دشمن و تبلیغ معارف الهی در سطح ملی و بین‌المللی، به‌منظور ایجاد زمینه اقامه دین و ساخت تمدن نوین اسلامی.
اهداف فرعی:
- سازماندهی، شبکه‌سازی، مدیریت و راهبری همه نهادهای فرهنگی تبلیغی و ظرفیت‌های پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و فرهنگی دینی وابسته و غیروابسته، رسمی و جهادی در راستای انجام رسالت تبلیغ دین؛
- رصد، نیازسنجی و آینده‌پژوهی به‌منظور برنامه‌ریزی صحیح برای تولید محتوا، روش‌ها و ابزارهای پیشرفته، علمی و کارآمد ابلاغ پیام و تربیت مبلغین متخصص و مسلط به کاربست روش‌ها و ابزارهای ابلاغ پیام؛
- تولید محتوا، روش‌ها و ابزارهای نوین ابلاغ پیام دین و تربیت مبلغ متخصص و کارآمد برای تبلیغ دین، جهت تقویت باورهای دینی و پاسخگویی به نیازهای جامعه و نظام؛
- افزایش کمی تبلیغ با فعال‌سازی همه طلاب و فضلای حوزه در سطوح مختلف و بهره‌گیری از حلقه‌های میان؛
- ارتقای کیفی تبلیغ با بهره‌گیری از محتوای راقی و روش‌ها و ابزارهای نوین ابلاغ پیام، مطابق با نیاز مخاطبان گوناگون؛
- تربیت مبلغان توانمند به‌تناسب گستره نیازها و انواع مخاطبان؛
- تقویت روحیه جهادی و افزایش انگیزه تبلیغ در میان طلاب و فضلای حوزه؛
- فعال‌سازی مساجد کشور با توجه به کارکردهای آن در تاریخ اسلام و سیره معصومین(ع).
□ این اهداف اصلی و فرعی بر مبنای کدام مبنا و اصول و سیاست کلان تدوین و طراحی شده است؟
محوریت تمام فعالیت‌ها و برنامه‌های حوزه‌های علمیه، قرآن و سنت معصومین(ع) است و پس از آن، اهتمام به دستورات و رهنمودهای امامین انقلاب و مراجع معظم تقلید می‌باشد؛ لذا مواردی را که در ذیل به آن اشاره می‌کنم، تماماً از مبانی و اصول کلی فعالیت‌های ما در عرصه‌های مختلف و شئون جامعه است و آن اینکه «اولویت تبلیغ دین در همه نظامات حوزه»، «اهتمام به نیازهای فکری، روحی، روانی، احساسات و تمایلات مخاطبان در تبلیغ»، «توجه ویژه به اتخاذ موضع تهاجمی در مواجهه با مخالفان و معاندان»، «اهتمام به تقویت روحیه جهادی و اخلاص در تبلیغ»، «توجه ویژه به نوجوانان و جوانان»، «امیدآفرینی و آرامش‌بخشی نسبت به جامعه در تبلیغ دین» و «گفتمان‌ساز و جریان‌ساز بودن تبلیغ دین»، از جمله اصول و سیاست فعالیت‌های حوزه‌های علمیه در امر تبلیغ است.
□ اگر در پایان، نکته‌ای مانده است بفرمایید.
به‌طور کلی در عرصه تبلیغ، ۷۶ طرح عملیاتی داریم که در کشور درحال اجرا هستند که از جمله آنها، می‌توان به طرح هجرت، امین، جامعه مبلغان کشور، مسجد تراز و... اشاره کرد. بخش دوم فعالیت‌ها در حوزه تبلیغ، برنامه‌های آموزشی هستند که هم‌اکنون بیش از ۵۰ رشته و گرایش در مدارس حوزوی به تبلیغ اختصاص دارد و در خصوص آموزش‌های کوتاه‌مدت تبلیغی باید بگویم، ۴۲۰ دوره آموزشی و مهارتی متناسب با کارویژه‌های حوزه و روحانیت طراحی و بخش اعظمی از آن در حال برگزاری است.
بخش دیگری از فعالیت‌ها به‌صورت مطالعاتی و تحقیقی در حال انجام است؛ به‌طوری که پیرامون روش‌های تبلیغ، قریب به ۷۰ عنوان کتاب چاپ شده است و نشریات متعددی همچون ماهنامه مبلغان، ویژه مبلغان فعال در مساجد و ماهنامه‌ها و مجلات محتوایی دیگری نیز، ویژه خانواده‌های مبلغان، مربیان طرح امین، جریان‌های سیاسی و پاسخگویی به شبهات، تهیه و منتشر می‌شود.
فعالیت ۷۰۰ گروه تبلیغی و فعالیت ۱۱ استان کشور در فضای تبلیغ مجازی، تنها گوشه‌ای از اقدامات معاونت تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه است که بدون تردید با برنامه‌های تحولی امر تبلیغ و پیوست‌های تبلیغی، نظامات حوزوی، شاهد تحولی شگرف و همه‌جانبه در خصوص امر تبلیغ خواهیم بود.