حاج ملامهدی‌بن ابی‌ذر فاضل نراقی، معروف به محقق نراقی از علمای طراز اول عالم اسلام و از نوادر روزگار در قرن دوازدهم بود. از همان کودکی به فراگیری علم و دانش در حوزه کاشان و از محضر علمایی چون ملا جعفر بیگدلی مشغول شد. او برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و از استادانی چون محمدبن محمد زمان کاشانی، آقا میرزا نصیر اصفهانی و به‌خصوص از محضر ملااسماعیل خواجویی استفاده وافی و کافی برد و در فقه، اصول، کلام، فلسفه، حساب، هندسه، نجوم و نیز در سیر اخلاقی به مقامات عالیه نائل آمد.
او به این مقدار اکتفا نکرد و خود را به حوزه کهنسال نجف اشرف و نیز کربلا رساند و از درس محمدباقر وحید بهبهانی، شیخ یوسف بحرانی و شیخ محمدمهدی فتونی استفاده برد. پس از اقامت چند ساله در آن دیار به ایران آمد و در کاشان رحل اقامت افکند و تا آخر عمر شریف خود مشغول تدریس، تألیف و ابلاغ حقایق دینی بوده است. اکابری چون فرزند دانشمندش ملااحمد نراقی، محمدباقر شفتی و حاج محمد کلباسی از تربیت‌شدگان مجلس درس او هستند.
از نراقی آثار فاخری در علوم متعدد به جا مانده که می‌توان به انیس التجار و تحفه رضویه در فقه تنقیح الاصول و رساله جامعه اصول در علم اصول، انیس الموحدین و شرح الشفاء در حکمت و فلسفه، کتاب الحساب، معراج السماء و حاشیه بر شرح مجطی در ریاضیات و نجوم، جامع السعادات در اخلاق، مشکلات العلوم در علوم غریبه اشاره کرد. او عاقبت در سال 1209 قمری در کاشان وفات کرد و پیکرش پس از انتقال به نجف در حرم مطهر علوی دفن گردید.
▪ محرق القلوب
کتاب «محرق‌القلوب» از تألیفات ملامهدی نراقی به زبان فارسی است که به شرح ماجرای حادثه کربلا و جریان شهادت امام حسین علیه‌السلام و مصائب وارده برخاندان و یاران ایشان می‌پردازد. مؤلف هم‌چنین به گوشه‌هایی از مصائب رسول اکرم صلی‌الله علیه‌و‌آله و سلم، حضرت علی، فاطمه زهرا، امام حسن، امام موسی‌بن جعفر و امام رضا علیهم‌السلام اشاره نموده است. این اثر با اقتباس از روضة الشهداء کاشفی نوشته شد.
▪ انگیزه مؤلف
چنین نقل شد که وقتی ملا مهدی کتاب‌های مقتل و مصائب اهل‌بیت را دارای نواقصی چون استفاده فراوان از روایات عامه، اختصار، اطناب بیش از حد، فقدان اشعار شور انگیز عربی و فارسی دیده، لذا به نگارش محرق القلوب یعنی سوزاننده دل‌ها همت گماشت.
▪ ابواب کتاب
«محرق القلوب» دارای فصل‌بندی خاصی نیست و مؤلف به صورت مجلسی به بیان مقتل پرداخته که به شرح ذیل است:
مجلس اول، مربوط به مصائب رسول اکرم صلی‌الله علیه‌و‌آله و سلم و آزارهایی که بر ایشان وارد شده، می‌باشد. مجلس دوم کتاب، به مناقب و مصائب وارده بر حضرت صدیقه زهرا علیها‌السلام اختصاص داده شد. مؤلف در مجلس سوم ابتدا به مناقب حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام پرداخته و سپس انواع فتنه‌ها و مصائب آن حضرت که پس از نبی مکرم اسلام صلی‌الله علیه‌و‌آله و سلم واقع شده را بیان کرده است. مجلس چهارم کتاب، مربوط به مظلومیت تاریخی امام حسن مجتبی علیه‌السلام و جریان شهادت آن حضرت است.
در مجلس‌ها پنجم تا هجدهم ابتدا جریان رفتن امام حسین علیه‌السلام از مدینه به مکه و وداع آن حضرت با بنی‌هاشم در پی تهدیدهای بنی‌امیه و نامه‌های مکرر مردم کوفه نقل شده و پس از آن جریان فرستادن مسلم‌بن عقیل و پاداش گریه بر مصائب اهل‌بیت علیهم‌السلام و نیز حرکت امام حسین علیه‌السلام از مکه به کربلا و حوادث مربوط به آن شرح داده شد.
ورود امام به سرزمین کربلا، مواجهه آن حضرت با حربن یزید ریاحی و شهادت او و سایر یاران باوفای امام مانند زهیربن قین، حبیب‌بن مظاهر، غلام سیاه به نام جون و نیز نحوه اقامه نماز جماعت ظهر عاشورا از دیگر مطالب کتاب است.
مؤلف در بخش‌های دیگر، شهادت حضرت قاسم‌بن حسن، حضرت علی‌اکبر و حضرت ابوالفضل علیهم‌السلام را به‌طور مبسوط شرح داده است.
بخش‌های پایانی کتاب نیز به شهادت امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا و به اسیری بردن خاندان عصمت به کوفه و شام و بازگشت آنان به مدینه و نیز شرح مناقب و مصائب حضرت امام موسی کاظم و امام رضا علیهما‌السلام اختصاص یافته است.
▪ انتقادات بر کتاب
بعضی از دانشمندان وجود برخی نقل‌ها در محرق القلوب را نپذیرفته و آن مطالب را به دور از شأن مؤلف والامقام دانسته‌اند. گفته شده که مؤلف در کتابش از اخبار ضعاف، بلکه مظنون الکذب استفاده کرده است.
▪ نسخه خطی
یک نمونه از نسخه خطی این کتاب در کتابخانه ملک تهران موجود است.
▪ چاپ و نشر
کتاب «محرق القلوب» توسط آقای حجت‌الاسلام علی نظری‌منفرد تصحیح و با نام «غم‌های جانسوز» در سال 1392 در قطع وزیری توسط انتشارات سرور قم چاپ شده است.
تهیه و تنظیم: علی‌اکبر بخشی
Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA 
آرشیو PDF
