▪ تولد: 1330ق در نجف‌اشرف

▪ وفات: 1396ق

▪ عمر: 66 سال

▪ اساتید: آیات عظام حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، سیدمحمدتقی خوانساری، امام خمینی، گلپایگانی، سیداحمد خوانساری و... .

▪ آثار: حقایق اسلام، معارف اسلام، پرتو حق، رساله‌ای در رد عقاید دکتر ارانی، با من به خوزستان بیایید، دیوان گلزار احمدی و... .

آیةالله‌ میرمحمدعلی موسوی مشهور به صدرایی اشکوری از علمای مبارز خطه شمال است که سال 1330ق در شهر نجف‌اشرف دیده به جهان گشود.

نسب شریف این روحانی جلیل‌القدر با چهل‌وپنج واسطه به حضرت امام موسی کاظم(ع) می‌رسید و پدر گرامی ایشان آیةالله‌ سیدموسی موسوی از علمای نجف و مادر محترمشان بانوی پرهیزگار حافظ قرآن و دختر آیةالله‌ سیدحسین صدرایی بود.

میرمحمد تا 15 سالگی در نجف‌اشرف زندگی کرد و قسمتی از آموزش ابتدایی حوزه را در آن دیار قدسی فرا گرفت. سال 1345ق به همراه خانواده به ایران مهاجرت کرد و در شهرستان لنگرود ساکن شد. ایشان پس از مدتی با کسب اجازه از محضر پدر بزرگوارش و به قصد فراگیری دانش دینی روانه قم شد. قلم ایشان این دوره از ایام تحصیلی را چنین به تصویر کشید: نحو را نزد ادیب نامدار آقا شیخ ابوالقاسم قمی، معانی و بیان و بدیع را نزد آقا شیخ عباس طهرانی، شرح لمعه را نزد آیةالله‌ مرعشی نجفی، قوانین را نزد آقا شیخ عباسعلی شاهرودی، رسایل و مکاسب را نزد آیات گلپایگانی و سیدمحمدتقی خوانساری، کفایتین را نزد آیات سیداحمد خوانساری و میرزا محمد همدانی، منطق و منظومه حکمت سبزواری را نزد حکیم فرزانه آیةالله‌ حاج آقا روح‌الله خمینی، اسفار و اشارات را نزد حکیم شیخ ابراهیم اصفهانی و... در درس خارج فقه و اصول از استوانه‌های کم‌نظیر شیخ عبدالکریم حایری، سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای و سید صدرالدین صدر بهره‌مند شدم و موفق شدم از آنان اجازات اجتهاد و روایت دریافت نمایم.

▪ هجرت به گیلان: پس‌از کودتای 20 شهریور سال 1320ش که شهر رشت محل فعالیت گروه‌های الحادی و توده‌ای‌ها گردیده بود، آیةالله‌ صدرایی به قصد تبلیغ و نشر اسلام در منطقه شمال و جلوگیری از انحراف در دین تحصیل و تدریس در قم را رها نمود و در شهر رشت رحل اقامت افکند. او با دو حربه زبان، به فعالیت وسیعی در میان عموم طبقات مردم پرداخت. آیةالله‌ احسان‌بخش امام جمعه فقید رشت در این‌باره می‌نویسد:

«صدرایی، گوینده‌ای بی‌باک و شجاع و روحانی دلاور بود. او زمانی به گیلان آمد که در آن روزها حزب توده و کمونیست‌ها در شمال ایران فعالیت شدید و گسترده‌ای داشتند. صدرایی یک تنه به جنگ آنان رفت و موفق شد بر آنان پیروز شود. او در فن مجادله همتایی نداشت، در روزگاری که برخی به پیروی از احمد کسروی در رشت قرآن و مفاتیح می‌سوزاندند و جشن قرآن‌سوزی داشتند؛ صدرایی به میدان آمد البته مردم هم برای حمایت از او به میدان آمدند و در آن عرصه پیروز شدند.»

از کارهای مؤثر آیةالله‌ صدرایی در راستای امور فرهنگی، انتشار هفته‌نامه و روزنامه طلوع اسلام بود که تا سال 1355 به مدیریت ایشان در رشت چاپ و منتشر می‌شد و سرانجام به سبب چاپ مقالات شدیداللحن لغو امتیاز گردید.

مرحوم صدرایی برای اولین‌بار در سال 1326 شمسی کانون تبلیغات اسلامی را در رشت تأسیس کرد. این کانون توانست موجبات جذب جوانان تحصیل کرده و گرایش آنان را به معارف دینی فراهم کند. ایشان از جمله گویندگان و نویسندگانی بود که دیانت را از سیاست تفکیک‌ناپذیر می‌دانست و طبق این روحیه با رجال سیاسی مملکت هم‌چو آیةالله‌ کاشانی ارتباط مستقیم داشت.

▪ ویژگی اخلاقی: روحیات اخلاقی والایی از این روحانی خدوم نقل شده است؛ یکی از صفات برجسته آیةالله‌ صدرایی خدمت به مردم و نیازمندان بوده است. سخاوت، بخشندگی و مهمان‌نوازی ایشان در میان خاص و عام شهرت داشت. سفره‌اش پیوسته برای مهمانان گسترده بود. به مستمندان و ارباب حاجت بی‌منت و بدون چشم‌داشت مساعدت می‌نمود. در سلام کردن سبقت می‌گرفت و برای افرادی که بر او وارد می‌شدند برمی‌خاست. به دینداری‌اش سخت پایبند بود. همین روحیه سخاوت ایشان منجر شد که با وجود این‌که درآمد قابل توجهی از طریق کشاورزی و منبر داشت، لکن پس از وفاتش مقروض بوده است.

▪ طبع شعری: این عالم روحانی از طبع شعری برخوردار بوده و دیوان شعری را با عنوان «گلزار احمدی» به منصه چاپ رسانیده است. خودش در مقدمه این دیوان می‌نویسد:

در عالم رؤیا مردی نورانی بر من وارد شد، پس از سلام و جواب فرمودند: شما چرا در حق امام حسن عسکری(ع) جفا می‌کنید؟ گفتم من که شیعه اثنی‌عشری هستم و نسبت به آن‌حضرت ارادت می‌ورزم. فرمودند: منظورم شخص شما نبود بلکه وعاظ و نویسندگان در میلاد و مناقب آن‌حضرت کمتر سخن می‌گویند. آن‌گاه فرمودند: من یک مصرع شعر به شما می‌آموزم، شما به همین وزن در مدح آن‌حضرت بسازید و این یک مصرع را به بنده تلقین کردند:

عید میلاد حسن حجت حادی‌عشر است. از خواب بیدار شدم و مدیحه‌ای در همان ساعت ساخته‌[ام] و از همان روز شروع به ساختن اشعار در توحید و مصائب اهل‌بیت و نصایح و غزلیات نمودم که به‌صورت دیوان درآمده است.

▪ تألیفات: آیةالله‌ صدرایی تألیفات متعددی دارد که اکثر آن‌ها به چاپ رسیده است از آن جمله می‌توان به کتاب‌هایی چون حقایق اسلام، وقایع عاشورا، پرتو حق، رساله در رد عقاید مارکس و دیوان گلزار احمدی اشاره کرد.

▪ ارتحال: آن عالم ربانی پس‌از عمری تلاش در مسیر خدمت به جامعه اسلامی و تبلیغ دین اسلام و نیز تألیف کتب و مقالات متعدد، در سن 66 سالگی به‌دلیل بیماری طولانی قلبی، در هفتم آذر 1356 دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت. پیکر پاک آن مرحوم پس‌از تشییع و احترام مردم، در کنار مرقد پدر بزرگوارش در قبرستان عمومی لنگرود به‌ خاک سپرده شد.

منبع: گنجینه دانشمندان، گلشن ابرار، دانشوران گیل و دیلم، و ...

تدوین : محمد‌تقی أدهم نژاد